Кинески јазик: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето |
сНема опис на уредувањето |
||
Ред 39:
}}
'''Кинескиот
* Charles N. Li, Sandra A. Thompson. ''Mandarin Chinese: A Functional Reference Grammar'' (1989), стр. 2. “The Chinese language family is genetically classified as an independent branch of the Sino-Tibetan language family.”
* Jerry Norman. ''Chinese'' (1988), стр.1. “The modern Chinese dialects are really more like a family of language.</ref> Околу една шестина од светското население, или над милијарда луѓе, зборуваат некаков кинески како мајчин јазик. Дали кинеските варијанти можат да се наречат „јазици“ или „дијалекти“ е прилично спорна тема.<ref name=Mair>{{цитирано списание|url=http://sino-platonic.org/complete/spp029_chinese_dialect.pdf|journal=Sino-Platonic Papers|last=Mair|first=Victor H.|title=What Is a Chinese "Dialect/Topolect"? Reflections on Some Key Sino-English Linguistic Terms|date=1991}}</ref> Како јазично семејство, кинескиот има околу 1.2 милијарди говорници; само [[мандарински јазик|мандаринскиот]] има околу 850 милиони говорници, бројно надминувајќи ги сите јазици на светот.
Ред 68:
[[Податотека:Map of sinitic languages-mk.svg|thumb|280px|Видовите на кинески кои се зборуваат во [[НР Кина]] и [[Тајван]]]]
Општо земено, овие јазично-дијалектни групи немаат рески граници, иако мандаринскиот е предоминантен кинески јазик на северот и југозападот, а другите главно се зборуваат во цетрална и југоисточна Кина. Често, како во покраината [[Гуангдунг]], луѓето зборуваат повеќе од една варијанта како мајчин јазик. Како и кај многу други области со лингвистичка разновидност низ голем временски период, и во Кина не е сосема јасно како различните кинески варијанти треба да се класификуваат. ''[[Ethnologue]]'' вели дава вкупно [http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=90151 14], но бројот варира помеѓу 7 и 17 во зависност од начинот на класификација. На пример, варијантата
ин често се дели на севереномински (Минпеј, Фуџоу) и јужномински (мин-нан, амој-сватоу); лингвистите немаат одредено дали нивната меѓусебна разбирливост е доволно голема за тие да не бидат сметани за посебни јазици. Општо земено, планинската јужна Кина се одликува со поголема јазична разнообразност од рамната северна Кина. Во делови од јужна Кина, дијалектот на еден поголем град може да биде само малку разбирлив за неговите блиски соседи. На пример, [[Вуџоу]] е околу 193 km низводно од [[Гуангџоу]], но дијалектот е повеќе како [[стандарден кинески јазик|стандардниот кинески]] кој се зборува во Гуангџоу, отколку оној на [[Тајшан]], 97 km југозападно од Гуангџоу и од него е одделен со неколку реки (Ramsey, 1987).
Ред 93 ⟶ 94:
Соодносот помеѓу кинеските говорни и пишани јазици е комплексен. Неговите говорни варијанти се развивале различно, додека пишаниот кинески се има многу помалку променето. [[Класичен кинески јазик|Класичната кинеска]] [[книжевност]] започнала за време на т.н. [[Пролетно-есенски период]], иако пишани извори имаме уште од XIV до XI век п.н.е. за време на династијата [[Шанг (династија)|Шанг]], пронајдени на [[гатачки коски]], напишани со [[коскено писмо]].
Меѓутоа веќе за време на доцната династија [[Хан (династија)|Хан]], стандардниот пишан кинески почнал да се разликува од говорниот јазик. До крајот на XIX век, само образованите класи можеле да пишуваат на овој формализиран класичен кинески, познат како ''венјен'', кој е јазикот на [[Конфучиј]] и раните класици - многу далеку од тоа што се зборувало повеќе од два милениума подоцна. За време на династиите Минг и [[
Кинескиот [[правопис]] се темели на знаци, ''ханцу'', кои се [[логограм]]и напишани во рамките на замислени квадратни блокови, традиционално наредени во вертикални колони, кои се читаат од горе надолу, па од десно на лево низ колоните. Кинеските знаци се [[морфема|морфеми]] независни од фонетска промена. Така, бројот „еден“, кој е ''и'' на [[Мандарински јазик|мандарински]], ''јат'' на [[кантонски јазик|кантонски]] и ''цит'' на [[Јужномински јазик|хокиен]] (облик на мински), има еден единствен знак за сите нив (一). Нестандардниот колоквијален кинески користи „дијалектички знаци“, како 冇 и 係 за [[кантонски јазик|кантонски]] и [[Хака]], кои се сметаат за архаични или неупотребувани во стандардниот кинески.
Ред 211 ⟶ 212:
Службениот говорен мандарински има само 400 говорни едносложни зборови, но над 20.000 пишани знаци, па така постојат многу [[хомофон]]и кои се разликуваат само по четирите тонови. Често дури ни ова не е доволно, доколку не се назначи контекстот и точниот израз.
Едносложенката ''чи'', првиот тон во [[стандарден мандарински јазик|стандардниот мандарински]], соодветствува на следниве знаци: 雞/鸡 ''кокошка'', 機/机 ''машина'', 基 ''основно'', 擊/击 ''удри'', 饑/饥 ''глад'' и 積/积 ''збир''. Во говорот, глифирањето на едносложенката кон нејзиното значење мора да биде одредено според контекстот или по нејзиниот сооднос со другите слогови (на пр. „некои“ како обратно на „никои“). Кога луѓето си го кажуваат името, тие велат во кои зборови или фрази тоа може да се најде, за полесно пишување: 名字叫嘉英，嘉陵江的嘉，英國的英
Јужнокинеските варијанти како кантонскиот и Хака имаат задржано повеќе [[слоговна рима|рими]] од среднокинескиот и имаат повеќе тонови. На пример, зборовите со звучност ''чи'', за „стимулиран“, „кокошка“ и „машина“, имаат посебни изговори на кантонски. Поради ова, јужните варијанти имаат помалку повеќесложни зборови.
Ред 225 ⟶ 226:
== Изучување во Македонија ==
Во [[Република Македонија]] кинескиот јазик се изучува на [[Филолошки факултет „Блаже Конески“|Филолошкиот факултет „Блаже Конески“]] во [[Скопје]]<ref>[http://www.flf.ukim.edu.mk/студии/Уписи20092010/tabid/76/Default.aspx Активни студиски програми], Филолошки факултет „Блаже Конески“ {{mk}}</ref>, а за пошироката јавност достапни се курсеви во приватни училишта за кинески јазик, во [[Институт Конфуциј|Институтот „Конфуциј“]] при [[УКИМ]] во [[НУБСК|Националната и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“]], во [[Центар за странски јазици|Центарот за странски јазици]] <ref>[http://www.csj-skopje.com/mak_pages/mak_pages.php?page_id=36 Центар за странски јазици - Други јазици] {{mk}}</ref> и Културно-едукативниот центар „Илинден“ во [[Општина Илинден]].
▲Во [[Република Македонија]] кинескиот јазик се изучува на [[Филолошки факултет „Блаже Конески“|Филолошкиот факултет „Блаже Конески“]] во [[Скопје]]<ref>[http://www.flf.ukim.edu.mk/студии/Уписи20092010/tabid/76/Default.aspx Активни студиски програми], Филолошки факултет „Блаже Конески“ {{mk}}</ref>, а за пошироката јавност достапни се курсеви во [[Институт Конфуциј|Институтот „Конфуциј“]] при [[УКИМ]] во [[НУБСК|Националната и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“]], во [[Центар за странски јазици|Центарот за странски јазици]] <ref>[http://www.csj-skopje.com/mak_pages/mak_pages.php?page_id=36 Центар за странски јазици - Други јазици] {{mk}}</ref> и Културно-едукативниот центар „Илинден“ во [[Општина Илинден]]. <ref>[http://www.ilinden.gov.mk/nastani/kursot-po-kineski-jazik-vistinski-hit-na-besplatnite-kursevi-vo-opshtina-ilinden Курсот по кинески јазик вистински хит на Бесплатните курсеви во Општина Илинден]</ref>
== Поврзано ==
| |||