Вардар (списание): Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Робот: Селам 1 меѓујазични врски во Википодатоци на d:q12274616
Нема опис на уредувањето
Ред 15:
[[Податотека:Dozvola-vardar.jpg|thumb|200px|Дозвола на К.П.Мисирков за печатење на сп.„Вардар“ во Одеса)]]
 
'''„Вардар“''' е првото списание за наука, литература и политички прашања напишано на [[македонски јазик]] чиј уредник и основач бил [[Крсте Мисирков]]. Списанието било испечатенообјавено вона [[1 септември]] [[1905]] година во [[Одеса]], [[Украина]]<ref name="вардар">{{цитирана книга|last=Мисирков|first=Крсте|title=Вардар|location=Одеса|date=1.9.1905|edition=I|language=македонски и руски}}</ref>. ИзлеглоСе планирало да излегува еднаш месечно, но излегло само во еден единствен број. „Вардар“ е составено од неколку секции каде се обрабутуваат теми од светската гео-стратешка политика,обработуваат македонското прашање и странските пропаганди, народното творештво, литературата, какостатистиката и статистикатаетнографијата на Македонија, како и етнографијататеми од светската гео-стратешка политика.
 
== Содржина ==
Ред 21:
Списанието започнува со уводник на македонски „Од наредилницана“, пренесен и на руски јазик. Веднаш по рускиот превод на уводникот објавена е песната „Патник“ од П. Прерадовиќ, што претставува прв превод од хрватска поезија на македонски јазик. Носечки текст во првиот број е „Извикнува i н`ето и разбор на бугарцката и србцка теори i и за народноста на мак`едонците“.<ref name="вардар"/> За жал, Мисирков во првиот број ја обработува само бугарската теорија, додека српската ја планира за вториот број, па ова негово видување никогаш не е објавено. Потоа, во првиот број на списаниото „Вардар“ следел етнографско-демографско-статистичкиот труд „Список села од i ужна Мак`едони i а (Пазарцко, Гевг`ели i цко и Кукушко)“<ref name="вардар"/> што го составил Мисирков како студент во 1900 година. За жал, направената „Об i аснителна забелешка за то i список и за Солунцкото равнишче, со плани i н`ето“ авторот најавува дека „к`е бидит дадена во друг`от бро i на Вардар“, кој никогаш не е составен и испечатен. Потоа следи рубриката „Народни песни“ со единствениот запис на народна песна од Мисирков, како и два записа на безнасловни песни од Ф.Николов. На крајот е рубриката „Современ живот“ во која Мисирков објавува два кратки, непотпишани хроничарски записи за Македонија и Русија.
 
Во своето списание "Вардар„Вардар“ (1905) Мисирков ги редува појавувањата на теориите за народноста на Македонците: таму пишува, дека најпрвин се оформила бугарската, после грчката и најназад српската. Македонската теорија воопшто не ја приклучува кон овој редослед, како нешто што е автохтон развиток и надвор од пропагандите.
 
Понатамошното излегување на списанието „Вардар“ би имало големо значење и влијание врз понатамошниот развој на настаните, но од различни причини тоа е спречено. Соседните проганди пропаганди, [[Руска револуција (1905)|Руската револуција]], која во тој период особено се одразила во Одеса била дополнителна пречка.
 
== Текст ==
 
=== Предговор ===
Првиот дел од списанието е наменето за предговорот во кој КртсеКрсте Мисирков запишува<ref name="вардар"/>:
 
{{Цитатник|Нашиіот месечник іет нешчо ново, шчо ќе привлечит внимаін’ето на свите, шчо се интересуваіет со маќедонцкото прашаін’е. Однапред можит да се речит, оти «Вардар» ќе бидит постретен от свите, шчо се интереуваіет со маќедонцкото прашаін’е, осем западно-іевропеіците, као нешчо шчо можит да принесит голема шчета на интересите на свите заинтересувани во маќедонцкото прашаін’е балкансќи народи. Од «Вардар» ќе бидат недовол’ни: турците, грците, бугарите, србите и самите маќедонци. Турчите ќе се боіат да не предзнаменуват тоі некакво ново течеін’е стред маќедонците, коіо би могло да предизвикат нови брканици во Маќедониіа. Грците іедваі ли ќе се порадуваіет на какво и да іет движеін’е стред маќедонците, коіо би могло да покажит способност на борба за самосочувуваін’е на словенцкиіот іелемент во некога сласичната Маќедониіа. Бугарите и србите не милуваіет поіавуваін’ето на «Вардар» со неговата нова нациіонална програма као нешчо, шчо можит да нанесит смртен удар на нивните нациіонални стремеін’а во Маќедониіа. (<small>''[[:s:Списание „Вардар“: Предговор|Повеќе...]]''</small>)}}
Ред 74:
{{Цитатник|Во Маќедонија летово, шчо помина, биде, во сравнениіе со поминатите лета, по спокоіно. Тоа се обіаснуват со многи причини. Коіи сет тиіе, лесно се обіаснуват. Наіпрво, народот іер во іекономцќи однос совршено расипан, па затоа тоі не можит повеќе да поддржуват со пари никакви големи востаін’а. <small>(''[[:s:Списание „Вардар“: Современ живот|Повеќе...]]'')</small>}}
 
Во втората статија, Мисирков се осврнува кон гео-полиичкатаполитичката состојба во која се наоѓанаоѓала [[Руско Царство|Русија]] по завршувањето на [[Руско-јапонска војна|Руско-јапонската војна]]. Така тој вели:
{{Цитатник|Во Русиіа станаіе две важни собитіа, коіи не ќе задоцнат да се отразат на развиваін’ето и усил’уваін’ето на русќиіот народ, то сет: 1, даруваін’ето от Царот на рускиіот народ конституциіа, по коіа ќе имат народни избраници, преко коіи рускиіот цар ќе ѝ изслушуват нуждите на своіо народ, и 2, свршуваін’ето на воіната со Іапониіа и закл’учуваін’ето на руско-іапонцќи мирен договор во град Портсмут, Северно-Американцќите Соіединени Држави. (<small>''[[:s:Списание „Вардар“: Словенството|Повеќе...]]'')</small>}}
 
== Реакции за списанието ==
 
Бугарскиот и српскиот печат ја алармирале домашната јавност за подготовките на списанието „Вардар“, но и за тримесечниот престој на [[Димитрија Чуповски]] во Македонија заради подготовка на отварањеотворање на училишта на Македонскимакедонски јазик. Мисирков со сестраните притисоци бил привремено неутрализиран, а Чуповски бил фатен во Велешко од „централистички“ војвода и со пиштол бил присилен да испари од Македонија и да се откаже од идејата за македонско образование на Македонците.
 
== Наводи ==
Ред 86:
== Додатни информации ==
 
* ''Блаже Конески, „Вардар - научно-литературно и опшествено-политичко списание на К.П. Мисирков“, Блаже Конески, „Инситут за македонски јазик Крсте Мисирков“, Скопје, 1966.''
 
== Видете исто така ==
* [[Крсте Петков Мисирков]]
* [[За македонцките работи]]
 
== Надворешни врски ==