Жил Делез: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето |
Нема опис на уредувањето |
||
Ред 1:
'''Жил Делез''' ([[Француски јазик|француски]]: ''Gilles Deleuze''; 18 јануари, 1925 – 4 ноември, 1995) — француски [[филозоф]] од областа на [[Естетика|естетиката]]. Негово најпознато дело е двотомниот труд ''[[Капитализам и шизофренија]]'': ''[[Анти-Едип]]'' (1972) и ''[[Илјада платоа]]'' (1980), двата тома во ко-авторство со психоаналитичарот [[Феликс Гатари]]. Трактатот ''[[Разлика и повторување]]'' (1968), од областа на метафизиката, повеќемина го сметаат за негов [[Ремек дело|''magnum opus'']].<ref name="SEP">{{cite web|title=Gilles Deleuze|url=http://plato.stanford.edu/entries/deleuze/|work=Stanford Encyclopedia of Philosophy|accessdate=17 February 2011}} See also: "''Difference and Repetition'' is definitely the most important work published by Deleuze." (Edouard Morot-Sir, from the back cover of the first edition of the English translation), or James Williams' judgment: "It is nothing less than a revolution in philosophy and stands out as one of the great philosophical works of the twentieth century" (James Williams, ''Gilles Deleuze's Difference and Repetition: A Critical Introduction and Guide'' [Edinburgh UP, 2003], p. 1).</ref> Неговото животно дело има влјание врз низа дисциплини покрај филозофијата и уметноста, како [[Книжевна критика|книжевната теорија]], [[Постструктурализам|пост-структурализмот]] и [[Постмодернизам|постмодернизмот]].<ref name="See 1991">See, for example, [[Steven Best]] and [[Douglas Kellner]], ''Postmodern Theory'' (Guilford Press, 1991), which devotes a chapter to Deleuze and Guattari.</ref>
== Живот ==
=== Ран живот и кариера ===
Делез е роден во Париз, во семејство од средната класа. Најраното школување го поминува за време на [[Втората Светска Војна|Втората светска војна]]. Поминува и една година во подготвителни курсеви за факултет од областа на хуманистичките науки во престижното средно училиште Анри IV. За време на Наци окупацијата на Франција, постариот брат на Делез, Жорж, бил уапсен затоа што бил дел од Францускиот отпор, а умрел додека бил пренесуван во [[концентрационен логор]].<ref>[[François Dosse]], ''Gilles Deleuze and [[Felix Guattari]]: Intersecting Lives'', trans. Deborah Glassman (New York: Columbia University Press, 2010), p. 89.</ref> Во 1944, Делез ги почнал студиите на Сорбона. Дел од неговите професори биле доста познати професори по историјата на филозофијата, како [[Жорж Кангијем]], [[Жан Иполит]] итн. Неговиот долгогодишен интерес во познатите филозофи на западната цивилизација го должи на овие професори. Покрај ова, Делез го привлекувале и филозофи надвор од академијата како [[Жан-Пол Сартр]].<ref>''Dialogues'', p. 12: "At the Liberation we were still strangely stuck in the history of philosophy. We simply plunged into [[Hegel]], [[Husserl]] and [[Heidegger]]; we threw ourselves like puppies into a scholasticism worse than that of the [[Medieval France|Middle Ages]]. Fortunately there was [[Jean-Paul Sartre|Sartre]]. Sartre was our Outside, he was really the breath of fresh air from the backyard."</ref>
Делез, страдал од респираторни пречки уште од млада возраст,<ref>François Dosse, ''Deleuze and Guattari: Intersecting Lives'', trans D. Glassman, CUP 2010, p. 98.</ref> а во 1968 развил [[туберкулоза]] поради што му бил отстранет бел дроб.<ref>François Dosse, ''Deleuze and Guattari: Intersecting Lives'', trans D. Glassman, CUP 2010, p. 178.</ref> Понатаму во животот страдал од сериозни проблеми со дишењето.<ref>[http://www.ammppu.org/litterature/deleuze.htm#(4) Gilles Deleuze et les médecins]</ref> Во последните години од животот, едноставни задачи како пишување му претставувале голем напор. На 4 ноември, 1995, извршил самоубиство, фрлајќи се од прозорецот на неговиот стан.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/156476/Gilles-Deleuze|title=Gilles Deleuze|work=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=July 8, 2009}}</ref> Пред да умре, Делез изјавил дека сака да напише книга со наслов ''Величината на Маркс'' (фр. ''La Grandeur de Marx''), а оставил зад себе две поглавја на недовршен проект со наслов ''Множества и мноштва'' (овие поглавја се издадени како есеи „Иманентност: Живот“ и „Актуалното и виртуелното“).<ref>François Dosse, ''Gilles Deleuze and Felix Guattari: Intersecting Lives'', pp. 454–455. "Immanence: A Life" has been translated and published in ''Pure Immanence'' and ''Two Regimes of Madness'', while "The Actual and Virtual" has been translated and published as an appendix to the second edition of ''Dialogues''.</ref> Закопан е на гробиштата во селото Сен-Леонар-де-Нобла.<ref>[http://www.ccnoblat.fr/otsi_v2/images/publications/guides/Saint%20Leonard%20de%20Noblat.pdf Communauté de Communes de Noblat] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141018104643/http://www.ccnoblat.fr/otsi_v2/images/publications/guides/Saint%20Leonard%20de%20Noblat.pdf|date=October 18, 2014}}</ref>
== Филозофија ==
Делата на Делез спаѓаат во две групи: од една страна, монографии во кои толкува други филозофи ([[Барух Спиноза]], [[Готфрид Вилхелм Лајбниц]], [[Дејвид Хјум]], [[Имануел Кант]], [[Фридрих Ниче]], [[Анри Бергсон]], [[Мишел Фуко]]) и уметници ([[Марсел Пруст]], [[Франц Кафка]], [[Френсис Бејкон (сликар)|Френсис Бејкон]]); од друга страна, еклектички филозофски томови организирани според концепт (на пример, разлика, смисла, настан, шизофренија, кино, филозофија).
=== Метафизика ===
Главниот филозофски проект на Делез во делата пред неговата соработка со Гатари грубо може да се сведе на разгледби на традиционалната [[Метафизика|метафизичка]] врска помеѓу идентитетот и разликата. Традиционално, разликата се гледа како изведенка од идентитетот: на пример, ако кажеме дека „Х е различно од Y“ претпоставува дека Х и Y имаат релативно стабилни идентитети (како Платонови форми). Наспроти ова, Делез тврди дека сите идентитети се ефекти на разликата. Идентитетите не и претходат на разликата ниту логички ниту метафизички, „земајќи предвид дека природни разлики постојат помеѓу нешта од ист род“.<ref>"Bergson's Conception of Difference", in ''Desert Islands'', p. 33.</ref> Со други зборови, не само што две нешта никогаш не се исти, туку категориите кои ги користиме за да идентификуваме индивидуи произлегуваат од разлики. Очигледни идентитети како „X“ се составени од бескрајни низи на разлики, каде „X“ = „разликата помеѓу х и х“. Разликата, со други зборови, оди надолу. За да се соочиме со реалноста правилно, според Делез, мораме да ги сфатиме нештата точно онакви какви што се, а концептите на идентитет (форми, категории, сличности, единства на аперцепција, предикати итн.) не успеваат да го сфатат она што тој го нарекува „разлика по себе“. „Ако филозофијата има позитивен и директен однос со нештата, тоа е дотаму до каде филозофијата може да потврди дека го сознала нештото по себе, според она што е, во неговата разлика од се што не е, со други зборови, во неговата внатрешна различност.“<ref>''Desert Islands'', p. 32.</ref>
Како Кант и Бергсон, Делез смета дека поимите на место и време се форми втиснати врз субјектот. Оттаму заклучува дека чистата разлика не е временско-просторна; тоа е идеја, она што Делез го нарекува „виртуелното“. (Зборот потекнува од Прустовата дефиниција на она што е константно и во минатото и во сегашноста: „реалното кое не е остварено, идеалното кое не е апстрактно.“)<ref>Proust, ''Le Temps Retrouvé'', ch. III.</ref> Иако Делезовите виртуелни идеи површно наликуваат на Платоновите идеи и Кантовите идеи на чистиот ум, ти ние се оригинали или модели, ниту го надминуваат возможното искуство; наместо тоа тие се состојби на вистинско искуство, внатрешната разлика по себе. „Концептот кои тие [состојбите] го формираат е идентичен со објектот“.<ref>''Desert Islands'', p. 36.</ref> Делезовата идеја или концепт за разлика не е апстракција на искусеното нешто, туку е систем на диференцијални односи кои создаваат вистински простори, времиња и сензации.<ref>See "The Method of Dramatization" in ''Desert Islands'', and "Actual and Virtual" in ''Dialogues II''.</ref>
Оттука, Делез понекогаш ја нарекува својата филозофија трансцендентален емпиризам (фр. ''empirisme transcendantal''), алудирајќи на Кант и [[Фридрих Вилхелм Јозеф фон Шелинг]]. Кај Кантовиот трансцендентален идеализам, искуството добива смисла откако ќе биде организирано од формите на сетилноста (просторот и времето) и од интелектуалните категории (како каузалноста). Претпоставувајќи дека содржината на овие форми и категории се квалитети на светот онака како што постои независно од нашиот перцептивен дофат, според Кант, создава привлечни но бесмислени метафизички верувања (на пример, проширувајќи го концептот на каузалноста отаде возможното искуство резултира во непотврдена спекулација за прва причина). Делез го превртува Кантовиот став: искуството ги надминува нашите концепти со тоа што покажува новост, а ова сирово искуство на разликата остварува идеја, недопрена од нашите претходни категории, присилувајќи не да измислиме нови начини на размислување.
== Наводи ==
| |||