Хигсов бозон: Разлика помеѓу преработките

 

== Теоретски преглед ==

 

Хигсовиот бозон е еден составен дел од теоретското [[Хигсово поле]]. Во празниот простор Хигсовото поле има амплитуда различна од нула; т.е. ненулта [[вакуумска очекувана вредност]] (кондензат). Очекуваното постоење на овој непразен вакуум игра фундаментална улога: тоа ѝ дава маса на секоја елементарна честичка што има маса, вклучувајќи го и самиот Хигсов бозон. Од особена важност е тоа што добивањето на вакуумска очекувана вредност [[нарушување на симетрија|спонтано ја нарушува]] [[електрослабо заемодејство|електрослабата]] [[баждарна теорија|баждарна симетрија]], која научниците честопати ја нарекуваат [[Хигсов механизам]]. Ова е наједноставниот механизам што може да им даде маса на [[баждарен бозон|баждарните бозони]], истовремено придржувајќи се до [[баждарна теорија|баждарните теории]]. Ова поле во суштина е аналогно на базен со мед кој „се фаќа“ за инаку безмасните фундаментални честички како што поминуваат преку полето („базенот“), претворајќи ги во честички со маса и облик, на пример во делови од атомот. Проф Дејвид Џ. Милер од Универзитетскиот колеџ во Лондон има дадено просто објаснување за Хигсовиот бозон ([http://www.hep.ucl.ac.uk/~djm/higgsa.html]) и има добиено награда за тој јасен и луциден опис на оваа сложена теорија.

 

== Експериментална потрага ==

Досега (јан. 2010) Хигсовиот бозон не е пронајден по експериментален пат, и покрај големиот труд вложен во опитите со [[забрзувач на честички|забрзувачи]] во [[ЦЕРН]] и [[Фермилаб]]. Насобраните податоци од [[Голем електрон-позитронски судирач|Големиот електрон-позитронски судирач]] во ЦЕРН дозволуваат пониска експериментална граница за масата на Хигсовиот бозон според [[стандарден модел|стандардниот модел]] од досегашната {{val|114.4|u=GeV/c2}} со [[интервал на увереност|ниво на увереност]] од 95%. Истиот опит има предизвикано мал број на случувања што можат да се протолкуваат како резултат од присуството на Хигсови бозони со маса малку над споменатата крајна граница од 115 GeV, но бројот на случувањата не недоволен за да може да се дојде до заклучок.<ref>{{цитирано списание|author=W.-M. Yao ''и др.''|year=2006|title=Review of Particle Physics|url=http://pdg.lbl.gov/2006/reviews/higgs_s055.pdf Searches for Higgs Bosons|journal=Journal of Physics G|volume=33|issue=|pages=1|doi=10.1088/0954-3899/33/1/001}}</ref> Големиот електрон-позитронски судирач е затворен во 2000 г. заради изградбата на неговиот наследник [[Голем хадронски судирач|Големиот хадронски судирач]] (ГХС). Големиот хадронски судирач започнал со вршење на правилни опити при крајот на 2009 г. по поправката на нефункционалните магнети при првичното баждарење (калибрација), и се очекува да го потврди или отфрли постоењето на Хигсовиот бозон.<ref name="CERN September">{{цитирана веб страница|author=|url=http://press.web.cern.ch/press/PressReleases/Releases2009/PR02.09E.html|title=CERN management confirms new LHC restart schedule|date=9 февруари 2009|publisher=[[ЦЕРН]] Press Office|accessdate=2009-02-10}}</ref><ref name="CERN October">{{цитирана веб страница|author=|url=http://press.web.cern.ch/press/PressReleases/Releases2009/PR09.09E.html|title=CERN reports on progress towards LHC restart|date=19 јуни 2009|publisher=[[ЦЕРН]] Press Office|accessdate=2009-07-21}}</ref>