Википедија

Италијанска култура: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
сНема опис на уредувањето
Ред 1:
{{Италијанска култура}}
Од стариот век па до средината на [[17 век]], [[Италија]] се смета за централно место на [[Западна култура|западната култура]] и појдовна точка на светските феномени како [[РимскатаРимското империјаЦарство]], [[Римокатоличката црква]], [[Ренесанса]]та, културни и образовни реформи и нов почеток. За време на овој период во Италија се појавиле голем број на познати сликари, скулптори, поети, музичари, математичари и архитекти.
 
Како внатрешните така и надворешните аспекти од западната култура се родени на [[Апенински полуостров|Италијанскиот полуостров]], било дали се однесуваат на историјата на христијанска вера, [[граѓански институции]], [[философија]], [[право]]<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/507759/Roman-law Roman law.] ''Encyclopædia Britannica Online, 2011.'' Web. 25 Sep. 2011.</ref>, [[уметност]], [[наука]] или социјални обичаи и култура. Исто така, оваа земја имала водечка улога во борбата против смртната казна.
Ред 8:
Познати елементи на италијанската култура се нејзината уметност, музика, мода и храна. Италија е родно место на [[опера]]та<ref>Кимбел, Давид [http://books.google.it/books?id=C37Gq2GagZIC&pg=PA1&dq=#v=onepage&q&f=false ''Италијанска опера.''] Cambridge University Press, 1994. 22 јули 2012.</ref>, и со генерации јазикот на операта бил [[италијански]], независно од потеклото на композиторот. Во поглед на драмата италијанците покажувале склоност кон комедијата; импровизациски стил познат како ''[[Комедија дел артe]]'' се појавил во средината на [[16 век]]<ref>{{it}} [http://www.treccani.it/enciclopedia/commedia-dell-arte/ Commedia dell'arte.] ''Treccani, il portale del sapere.'' Web. 24 Jul. 2012.</ref> во Италија и сеуште се изведува денес. Познатиот жанр на танц [[балет]] исто така потекнувал од Италија.
 
Државата може да се пофали со неколку светско познати градови. [[Рим]] бил античка престолнина на [[РимскатаРимското империјаЦарство]] и седиште на [[Папа]]та на [[Римокатоличка црква|Католичката црква]]. [[Фиренца]] бил дом на многу уметници од ренесансата, период на големи достигнувања во уметноста<ref>Zirpolo, Lilian H. [http://books.google.it/books?id=QPqWxHwdMNAC&pg=PA154&dq=#v=onepage&q&f=false ''The A to Z of Renaissance Art.''] Scarecrow Press, 2009. pp. 154-156. Web. 16 Jul. 2012.</ref>. [[Торино]], којшто бил главен град на Италија, денес е еден од светски познатите центри за автомобилско инженерство. [[Милано]] е индустриски, трговски и финансиски центар на Италија а исто и престолнина на модата. [[Венеција]] со својот сложен систем на канали и богата културна историја, привлекува туристи од цел свет.
 
Италија е родно место на најголем број на [[Светско наследство на УНЕСКО|Светски наследства на УНЕСКО]] (48).<ref>[http://whc.unesco.org/en/list] UNESCO World Heritage Centre. Web. 25 Sep. 2011.</ref><ref>{{it}} [http://www.sitiunesco.it/beni-italiani.html Beni Italiani Unesco.] ''Associazione Città e Siti Unesco.'' Web. 17 Jul. 2012.</ref> и според една проценка се смета дека земјата е роден крај на половина од најважните светски уметнички богатства<ref>Abbot, Charles. [http://books.google.it/books?id=VGuWGa48iQMC&pg=PA101#v=onepage&q&f=false ''Italy.''] Morellini Editore, 2006. p. 101. Web. 24 Sep. 2011.</ref>. Според Судот на ревизори, Италија има 3.430 музеи, од кои 409 се во Тоскана, 380 во Емилија Ромања, 346 во Ломбардија и 302 во Лацио. Исто така Италија има 216 археолошки локалитети, 10.000 цркви, 1.500 манастири, 40.000 избрани замоци, кули и тврдини, 30.000 отмени домови, 4.000 градини, 1.000 огромни историски градски центри и многу повеќе.<ref>Rizzo, Sergio. [http://www.corriere.it/International/english/articoli/2012/07/09/italy.shtml Italy Neglects Art Treasures.] ''Corriere della Sera.'' Web. 26 Jul. 2012.</ref>.
Ред 126:
[[Податотека:Galileo.arp.300pix.jpg|мини|лево|[[Галилео Галилеј]], основач на модерна наука<ref>Editors of the American Heritage Dictionaries. [http://books.google.it/books?id=yKUagx8PB_EC&pg=PA252&dq=#v=onepage&q&f=false ''The American Heritage Science Dictionary.''] Houghton Mifflin Harcourt, 2005. p. 252. Web. 27 Oct. 2012.</ref>]]
 
Постоечките аквадукти, бањи и други јавни градби на античката република и империјацарство сведочат за градежните и архитектонски вештини на Римјаните. Во времето на ренесансата, преродбата на науката резултира со смели размислувања на [[Леонардо да Винчи]] (вклучувајќи ги откритијата во анатомија, метеорологија, геологија и хидрологија), напредок во физиката и астрономијата од [[Галилео Галилеј]] и усовршување на [[барометар]]от од [[Еванџелиста Торичели]].
 
Во почеокот на 20 век, [[Гилермо Маркони]] вршел експерименти со електрична енергија и го усовршил бежичниот прием, но поголема заслуга добил грофот [[Алесандро Волта]], еден од пионерите во електричната енергија повеќе од 100 години порано. До крајот на Втората светска војна, работата со нуклеарна физика на [[Енрико Ферми]], водело до развивањето и на атомската бомба. На 25 септември 2001 година, американскиот конгрес усвои резолуција која официјално го признава фиренцискиот имигрант во САД, [[Антонио Меучи]] како пронаоѓач на телефонот.<ref>[http://thomas.loc.gov/cgi-bin/query/z?c107:H.RES.269:] Bill Text Versions. 107th Congress (2001–2002). H.RES.269. ''THOMAS (Library of Congress).'' Web. 28 Sep. 2011.</ref><ref>Wheen, Andrew. [http://books.google.it/books?id=B6shu_hAiGkC&pg=PA45&#v=onepage&q&f=false ''Dot-Dash to Dot.com: How Modern Telecommunications Evolved from the Telegraph to the Internet.''] Springer, 2010. p. 45. Web. 23 Sep. 2011.</ref><ref>Cleveland, Cutler (Lead Author) ; Saundry, Peter (Topic Editor). [http://www.eoearth.org/article/Meucci,_Antonio Meucci, Antonio.] ''Encyclopedia of Earth, 2006.'' Web. 22 Jul. 2012.</ref><ref>{{it}} Caretto, Ennio. [http://archiviostorico.corriere.it/2002/giugno/16/Gli_Usa_ammettono_Meucci_inventore_co_0_0206169323.shtml Gli Usa ammettono: Meucci è l' inventore del telefono.] ''Corriere della Sera.'' Web. 21 Jul. 2012.</ref>.
Ред 138:
Цајарството на италијанскиот полуостров започнало од антички времиња. Во древниот период, кога етрурските градови доминирале во централна Италија и околното море, се развила етрурската скулптура. Откриено е името на еден артист [[Вулка]], кој работел во Вели е познат по глинеста фигура на [[Аполо]] и други фигури.
 
Најголемиот развој на оваа уметност бил помеѓу 6 век п.н.е. и 5 век п.н.е. за време на развојот на [[РимскатаРимското ИмперијаЦарство]]. Најраните римски скулптури биле под влијание на Етрурците на север од Рим и грчките населеници од југ.
 
Скулптурите во [[средниот век]] најчесто биле религиозни. Уметниците од каролингискиот период (именувано по фамилијата на Шарлемањ) во северна Италија креирале скулптури како декорации за црквените олтари и распнувања, и огромни свеќници на олтарите.
Ред 164:
Италијанскиот театар бил под влијание на грчките традиции и како и во многу други литературни жанрови, римските драматурзи се стремеле кон адаптирање и преведување од Грците. На пример, трагедијата Федра од Сенека е основано на драма од Еврипид, а исто и многу други комедии од Плавт биле директни преводи на дела од [[Менандер]].
 
Една од причините за падот на римскиот театар (почетокот на 4 век н.е.) е отпорот од црквата. Раните христијани сметале дека постои поврзаност помеѓу театарот и паганската религија и затоа тврделе дека лошите ликови прикажани на сцена го хранат неморалот. Заради ова, огромните театарски изведби исчезнале по [[распаѓањераспад на РимскатаРимското ИмперијаЦарство|распадот на Римското Царство]].
 
Иронично е дека најраната забележана драма во сите делови на западна Европа била [[Литургиската драма]] на црквата. Всушност, за време на средновековниот период, црквата започнала да изведува на сцена посебни делови од Библијата. Овие драматизации прераснале во исценирани приказни за Божиќ и Велигден за неписмените маси да ја разберат [[латинската литургија]].
Ред 230:
{{Главна|Историја на Италија}}
 
[[Податотека:Colosseum Roma 2009.jpg|мини|лево|[[Колосеум]], најпознатата градба од Римската империјаРимското Царство.]]
 
Италија е извор на [[Западна цивилизација|западната цивилизација]] и преку 2.000 години била светска крстосница. Постојаното учење, креативност и технолошки напредок на Италијанскиот полуостров, суштински го формирале секој дел од западната култура. Иако нејзините археолошки записници датираат од пред десетици илјади години, италијанската историја започнува со Етрурците, античка цивилизација којашто се појавила помеѓу реките [[Арно]] и [[Тибер]]. Во 3 век п.н.е. Римјаните ги замениле Етрурците, кои наскоро станале главна сила во средоземниот свет и чијашточие империјацарство се протегалапротегало од [[Ирак]] до [[Шкотска]]<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/297474/Italy Italy.] ''Encyclopædia Britannica Online, 2012.'' Web. 25 Oct. 2012.</ref>.
 
Со покрстувањето на императоротцарот [[Константин I]] во 312 година, Рим станало официјално седиште на [[Римокатоличка црква|Католичката црква]] а Италија имала големо влијание врз развојот на христијанството и врз западните сфаќања за вера и моралност<ref>Woodhead, Linda. [http://books.google.it/books?id=EsctaP__5yQC&pg=PA43#v=onepage&q&f=false ''An introduction to Christianity.''] Cambridge University Press, 2004. pp. 43-44. Web. 22 Sep. 2011.</ref>. Уште од почетоците грижата за болните, како и другите дела на христијанска милостина, била света должност за секој верник. Според историчарот [[Вилијам Леки]] болниците не постоеле се до појавата на христијанството. По [[падот на Рим]] во 400 година, Италијанскиот полуостров бил поделен помеѓу разни владетели.
[[Податотека:Vatican City at Large.jpg|мини|десно|[[Базилика Свети Петар]],најзначајната христијанска црква]]
 
Во средновековието кое траело од 400 година до 1400 година, [[Римокатоличка црква]] ја заменила [[РимскатаРимското ИмперијаЦарство]] како обединета сила во [[Европа]].<ref>Alex T. Nice, Ph.D., former Visiting Associate Professor of Classics, Classical Studies Program, [[Willamette University]]. <br>Nice, Alex T. "Rome, Ancient." ''World Book Advanced.'' World Book, 2012. Web. 15 Jul. 2012.</ref> . Црквата го користела [[латински јазик|латинскиот јазик]] а воедно ги зачувала класиците на латинската литература. Исто така, влијанието на црквата во ширењето на христијанстово имало значајно влијание врз европското општество. Всушност, во средниот век најважната гранка на учењето била теологијата (изучување за Господ)<ref>{{fr}} Wegener, Günther S. [http://books.google.it/books?id=UcwvYAAACAAJ&dq= ''La Bible et nous.''] Flammarion, 1958. Web. 14 Jun. 2012.</ref> . Новиот образовен пристап се нарекувал [[Сколастика]]. Заради ова Италија станала седиште на главно формално образование во 1088 година со воспоставувањето на најпрвиот универзитет во Европа, [[Универзитетот во Болоња]]. Подоцна следувале други италијански универзитети а во исто време во Италија се воспоставиле и [[Поморските републики]].
 
Во [[ренесансниот период]] преродбата сменила многу нешта, посебно уметноста. До почетокот на 15 век во Фиренца определен кружок на архитекти, сликари и скулптори се обиделе да ја оживеат класичната уметност. Лидерот на оваа група бил архитектот [[Филипо Брунелески]] којшто дизајнирал цркви по класични модели. Во сликарството, [[Леонардо да Винчи]] заедно со други италијански сликари користел техника наречена сфумато којашто создавала дискретност во неговите портрети. Истовремено во Италија оживувало и сликањето [[фрески]]. Професионални музичари тренирале во италијанските градови, а подоцна била основана и уметничката академија како место да се надвладеат техниките и теоријата на цртање, скулптура и архитектура. Во Рим и Венеција се појавиле првите уметнички „саеми“ каде купувачи и продавачи заменувале уметнички дела.
Ред 259:
[[Податотека:Leonardo self.jpg|мини|лево|[[Леонарно да Винчи]], еден од најголемите гении во историјата]]
 
Уште од римски времиња Италијанскиот полуостров бил во центар на развојот на западна култура<ref name="Worldmark encyclopedia of the nations (Volume 5)">[http://books.google.it/books?ei=tmEFUJS4PI3P4QT0htW7CQ&hl=it&id=CYOyAAAAIAAJ&dq= ''Worldmark encyclopedia of the nations.''] Gale Research, 1995. p. 241. Web. 17 Jul. 2012.</ref>. Важни поети од Римската Република и империјацарство се [[Лукрециј]], [[Катул]], [[Вергилиј]], [[Хорас]] и [[Овидиј]]. Исто така познати во латинската литература биле говорникот [[Цицерон]], сатиричарот [[Јувенал]], прозните писатели [[Плиниј Постариот]], неговиот внук [[Плиниј Помладиот]] и историчарите [[Салуст]], [[Ливиј]] и [[Светониј]]. [[Гај Јулиј Цезар]], познат како историчар и прозаист, е попознат како воен и политички лидер. Првиот римски императорцар бил [[Октавијан]], познат како почесен [[Август]]. Интересно е дека помеѓу подоцнежните императорицареви биле тираните [[Калигула]] и [[Нерон]], философот [[Марко Аврелиј]] и [[Константин I]], кој бил првиот што го прифатил христијанството.
 
Во ниту една земја немало толкав придонес за визуелните уметности. Во 13 и 14 век најпознати уметници биле скулпторот [[Никола Пизано]] и неговиот син [[Џовани]], сликарите [[Чимабуе]], [[Дучио]] и [[Ѓото]]. Помеѓу највлијателните уметници во 15 век – златната ера на Фиренца и Венеција – биле архитектите [[Филипо Брунелески]], [[Лоренцо Гиберти]] и [[Леон Батиста Алберти]], скулпторите [[Донатело]], [[Лука дела Робиа]], [[Дезидерио де Сетињано]] и [[Андреа дел Верочио]] и сликарите [[Фра Анџелико]], [[Стефано ди Џовани]], [[Паоло Учело]], [[Масачио]], [[Фра Филипо Липи]], [[Пиеро дела Франческа]], [[Џовани Белини]], [[Андреа Мантења]], [[Лука Сињорели]], [[Пјетро Перуџино]], [[Сандро Ботичели]] и [[Виторе Карпачо]].
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Италијанска_култура“