Експлозив: Разлика помеѓу преработките

{{Без извори|датум=ноември 2009}}

[[Податотека:Eod2.jpg|thumb|Припремање на [[C-4]] пластичен експлозив]]

Експлозив е секоја [[материја]] која во допир со [[кислород]], без или во присуство на искра или оган, согорува за многу кратко време, при што ослободува големо количество на топлинска и кинетичка енергија.

 

Освен овој облик, постојат и т.н. [[пластични експлозиви]] кои се во облик на желатин, а најпознати се: пентрит, хексоген, тетрил, екразит и октоген. И овие експлозиви хемиски се многу стабилни и разорната моќ им е голема, пришто се користат и во воени и во стопански цели. За стопанските цели често пати се прават смеси од различни експлозиви со специфични карактеристики, бидејќи сите досега наведени експлозиви претставуваат чисти хемиски супстанции.

 

Експлозијата претставува брзо и ненадејно избувнување на гасови од одредено подрачје (центар) во останатиот простор придружено со топлина (високи температури), удар и силен звук.

Експлозиите можат да бидат причини за [[пожар]], но многу чести се случаите тие да се одвоени од пожарите и претставуваат специфичен начин на деструкција која е често пати поопасна од пожарот. Имено, брзината на експлозијата е голема, па според тоа и деструкцијата трае релативно кратко време за да можат да се спречат последиците, додека кој пожарот тоа е можно со ефикасна работа на [[противпожарната служба]].

Механизмот (процесот) на настанување на експлозијата зависи од видот на експлозивните материи. Според тоа експлозиите може да се поделат на хемиски (брзо претварање на цврста или течна експлозивна супстанција во гас), физички (зголемување на притисокот - односно котел) и нуклеарни ([[фисија]] - цепење на атомот, [[фузија]] - составување на атом). Меѓутоа, експлозиите како последица на [[хемиски реакции]] се сметаат за прави, вистински експлозии, додека експлозиите кои настанале како последица на физички промени (пр. распрскување на садови под притисок) спаѓаат во експлозивни појави.

Хемиски експлозивни супстанци се оние супстанци кои под дејство на одредена надворешна причина (пламен, искра, удар) хемиски се активираат, притоа ослободувајќи голема количина на топлина и гасови за краток временски период што е резултат на експлозивното хемиско разложување.

 

Кај експлозиите со хемиско потекло се раликуваат три вида: експлозии на експлозивни материи, експлозии на лесно запаливи пареи и гасови и експлозии на прашина.

 

Во експлозивни материи спаѓаат: експлозиви и средства за активирање на експлозиви, пиротехнички смеси, [[барут]] и суровини за производство на експлозиви кои имаат експлозивни својства. Имено, под експлозивни својства се подразбираат позитивен притисок (краткотрајност, големиот притисок избива, надвор од седиштето на експлозијата) и негативен притисок (разлика во низок притисок, долготрајност, кон седиштето на експлозијата).

 

*** нејзините продукти да бидат во гасовита агрегатна состојба и

*** експлозијата да се одигра во кратко време.

 

Во хемиски поглед експлозијата е [[оксидационен процес]] односно реакција со кислород. Притоа, оксидацијата кај експлозивните процеси може да се одигра бавно, многу брзо и моментално. Во однос на оваа поделба експлозивите можат релативно бавно да согоруваат на отворен простор - дефлаграција, многу брзо да согоруваат во затворен простор - експлозија и моментално да согорат - детонација. Најсовршен вид на експлозија е детонацијата кај која процесот на разложување се случува моментално со ослободување на голема количина на енергија. Кај детонација од висок степен експлозивот е целосно истрошен, додека кај детонација од низок степен експлозивот е делумно истрошен при детонацијата а како можни причини за нискиот степен се температурата на воздухот, несоодветна детонација или неправилно насочување на детонацијата.

туку многу брзо согоруваат. Најпознати барути се т.н. црн барут и безчадниот барут. [[Црниот барут]] (калиум нитрат, сулфур, јаглен) претставува најстар познат експлозив кој се користи и како [[гориво]]. Тој е во форма на зрна кои можат да бидат во четири големини (ФГ, ФФГ, ФФФГ, ФФФФГ). Меѓутоа, поради лошите особини на црниот барут многу ретко се користи, додека бесчадниот барут (нитроцелулозна база) се користи во воени цели за полнење на сите видови видови муниција , како и за стопански и спорстки цели (спортска и ловечка муниција).

 

Хемиски суровини со експлозивни својства се оние кои иако можат да експлодираат не се финализирани во крајниот продукт - експлозив. Во таквите суровини спаѓаат и високо калоричните метали како што се [[магнезиум]], [[цинк]] и [[алуминиум]] во облик на прав кои во смеса со течни горива даваат супстанции со исклучително високи температури на согорување (напалм), фосфорни смеси, активни оксиданси итн.

 

Денес во секојдневната употреба се наоѓаат голем број на запаливи течности и гасови, како што се на пр. [[бензинот]] или [[пропан - бутан гас]]. Меѓутоа, запаливите течности не можат да експлодираат дури ни во директен допир со отворен пламен. Затоа за да дојде до експлозија на пареа на лесно запаливи течности треба да се задоволат специфични услови односно да се создаде експлозивна смеса со кислород. За активирање на ваквите смеси потребно пламен или оган. Како и експлозивите, и запаливите гасови имаат горна и долна граница на експлозивност. Притоа, активирањето на експлозивните гасни смеси се извршува на ист начин како и кај пареата на лесно запаливите течности.