Стење: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето
Ред 1:
{{Инфокутија за село во Република Македонија|
| име = Стење
| слика= Stenje od Galicica.jpg
| слика = Stenje od Galicica.jpg
| опис= Преспанското Езеро и селото Стење на неговиот брег (десно)
| големина на слика = 300п
| име=Стење
| опис = Поглед на селото Стење и на самиот залив [[Лиса]] во Големото [[Преспанско Езеро]]
| општина=[[Општина Ресен]]
| општина = {{грбови|Општина Ресен}}
| регион=[[Горна Преспа]]
| регион = {{грбови|Пелагониски регион}}
| популација=438
| област = [[Горна Преспа]]
| година=2002
| популација = 438<ref name="попис">{{нмс|url=http://www.stat.gov.mk/Publikacii/knigaX.pdf|title=Попис на Македонија|date=2002 |publisher=Завод за статистика на Македонија|accessdate=22 октомври 2016}}</ref>
| поштенски број=
| година = 2002
| надморска височина=855
| поштенски број = 7310
| повикувачки број = 047
| надморска височина = 855
| lat_dir=N | lat_deg=40 | lat_min=56 | lat_sec=1
| lon_dir=E | lon_deg=20 | lon_min=55 | lon_sec=0
| слава =
| веб=
| веб =
| карта = Resen Municipality.svg
}}
'''Стење''' е село во [[Општина Ресен]].
 
'''Стење''' — село во [[Општина Ресен]], во областа [[Горна Преспа]], во околината на градот [[Ресен]], сместено на брегот на [[Преспанско Езеро|Големото Преспанско Езеро]].
== Географиja и местоположба ==
[[Податотека:Lake Prespa - Stenje beach 2.jpg|мини|лево|Плажа во Стење]]
 
== Географија и местоположба ==
На западниот брег на Преспанското Езеро, во подножјето на планината [[Галичица]] на [[надморска височина]] од 855 метри, на самата граница со [[Република Албанија]], се наоѓа селото Стење.
Селото Стење се наоѓа на 23 километри западно од централното градско подрачје на [[Ресен]]. Бидејќи селото важи за туристичко место, на самиот влез на селото е поставена и табла на која се испишани информации за природните и културните убавини на селото, [[Преспа]] и [[Преспанското Езеро]] и за [[остров]]от [[Голем Град]]. Во заливот Лиса има панорамски поглед на езерото.
 
[[Податотека:Викиекспедиција Преспа 05.jpg|мини|300п|лево|Панорамски поглед на селото заедно со Преспанското Езеро]]
== Историja ==
[[Податотека:Викиекспедиција Преспа 20.jpg|мини|300п|лево|Поглед на селото (сликано од камбанаријата на главната селска црква „Св. Кирил и Методиј“)]]
Самите стенчани сметаат дека нивното село името го добило по стените кои го надвисувале на неговата првобитна локација.
 
Стење се наоѓа на самиот брег од северозападниот залив на Големото [[Преспанско Езеро|Големото Преспанско Езеро]], вгнездено во источното подножје на планината [[Галичица]]. Се наоѓа на надморска височина од 855 метри, од левата страна на патот [[Битола]]-[[Корча]], во непосредна близина на самата граница со [[Албанија]].<ref name="книга">{{наведена книга|last=Јовановски|first=Владо|authorlink=Владо Јовановски|title=Населбите во Преспа|url= https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f8/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%B5_%D0%B2%D0%BE_%D0%9F%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BF%D0%B0.pdf|accessdate=22 октомври 2016|year=2005|publisher=[[Ѓурѓа (Издавачка куќа)|Ѓурѓа]]|location=Скопје|language= македонски|isbn=9789989920554|pages=302–307}}</ref> Во близина на селото се наоѓа и [[Граничен премин „Стење“|истоимениот]] граничен премин.
== Демографија ==
Според пописот од 2002 година селото има 438 жители, сите [[Македонци]].<ref>[http://212.110.72.46:8080/mlsg/ Министерство за Локална Самоуправа. База на општински урбанистички планови]</ref>
 
Селото не се наоѓало секогаш на денешната местоположба. Се претпоставува дека претходно се наоѓало во месноста Св. Атанас (зад стените) на околу 1,5 километар јужно од денешната местоположба на селото. Не се знае годината кога се случила преселбата, додека како причина се наведува поплавувањето од надојдените води на езерото.<ref name="книга" />
== Економија и туризам ==
Жителите на Стење се занимаваат со земјоделство, одгледуваат [[јаболко|јаболка]], најчесто од сортите [[ајдарес]] и [[златен делишес]]. Десеттина стенчани се занимаваат со [[риболов]]. [[Преспанското Езеро|Преспанско Езеро]] е богато со [[белвица|белвици]], [[крап]]ови тешки и до 20 килограми, а поретко има [[јагула|јагули]] и [[сом]]ови.
 
Стење се граничи со следниве села: со историското село [[Отешево]] на север, со водите на [[Преспанско Езеро|Преспанското Езеро]] на североисток и исток, со [[Коњско]] и територијата на [[Албанија]] на југ, во тој склоп се граничи со селата [[Туминец]] и [[Горна Горица]] и со селото [[Лескоец (Ресенско)|Лескоец]] на запад.<ref name="книга" />
Во близина на заливот се наоѓа и село [[Коњско]], последно од македонска страна сместено на тромеѓето. Покрај селските куќи, кои се руинирани, има и колиби од ендемичното дрво [[фоја]]. По десетминутно возење со чамец од Коњско може да се стаса до островот [[Голем Град]]. На островот живеат стотици [[змија|змии]], кои според [[легенда|легендите]] го чуваат богатството на [[цар Самоил]]. По друга легенда змиите се собираат бидејќи Голем Град е единствено место на кое можат да живеат без да им пречи човекот.
 
Атарот на селото Стење зафаќа површина од 1743 [[хектар]]и (околу 17,5 км²), во кој влегува рамничарско и ридско-планинско земјиште, на кое се присутни повеќе видови на дрвја, а на повисоките делови се наоѓаат и пасишта, особено на месностите: Таван, Слива, Теснион Камен и Нова Галичица. Од вкупната површина на атарот, 250,6 хектари се обработливо земјиште, 17,6 хектари пасишта и 1410,7 хектари шума.<ref name="книга" />
 
Од градот [[Ресен]] е оддалечено 23 километри, од каде се стигнува преку асфалтен пат. Селото доживува туристички развој во последните години, а во самото село од неодамна е отворена и плажа.
 
Стење е село од собран тип, со околу 130 домаќинства и преку 260 обновени или новоизградени куќи, од кои околу 100 викендици, речиси сите на приземје и кат. На куќите преовладуваат белите фасади, кои му даваат белег на туристичка населба.<ref name="книга" />
 
== Историја ==
 
Стење е старо христијанско село во кое секогаш живееле православни [[Македонци]]. Под различни облици на денешното име (Стение, Стјење, Стен, Стене и Стење) неговото постоење е забележано во повеќе извори од различни периоди.<ref name="книга" />
 
Во [[19 век]], Стење се наоѓало во Битолската каза, нахија Долна Преспа, во [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]].
 
До 1912 година, Стење било под турска власт, во тој склоп и беговски чифлик. Во текот на подготовките за [[Илинденско востание|Илинденското востание]] земало активно учество со своја востаничка чета од 21 човек под раководство на Јоше (од [[Подмочани]]). По Илинденското востание, селото било ограбувано од арнаутските арамиски дружини.<ref name="книга" />
 
[[Податотека:Викиекспедиција Преспа 16.jpg|мини|300п|десно|Споменикот за паднатите борци во [[НОБ]] во селото]]
 
По [[Прва Балканска војна|Првата Балканска војна]], селото се нашло под српска власт, а во текот на [[Прва светска војна|Првата светска војна]] под бугарска окупација. Подоцна, со поместувањето на фронтот, низ селото поминале и војските на [[Антанта]]та. Во овие војни, стенчани биле мобилизирани во војските на спротивставените страни, а во 1917 и во 1918 година, цивилното население било евакуирано во селото [[Горна Горица]]. Селото било целосно разурнато.<ref name="книга" />
 
По завршувањето на Првата светска војна, Стење повторно се нашло под српска власт. Во овој период, Стење било општинско седиште, во чиј состав влегувале уште осум села: Отешево, Стење, Волкодери, Покрвеник, Шурленци, Лавци, Лескоец и Стипона.
 
Во [[Втора светска војна|Втората светска војна]] селото паднало под окупација на фашистичка [[Италија]] (мај 1941 година), со што се нашло во составот на т.н. [[Голема Албанија]]. По капитулацијата на Италија (8 септември 1943 година) паднало под окупација на фашистичка [[Бугарија]], под која останало до ослободувањето на 5 септември 1944 година. Во текот на војната загинале 6 жители (5 како борци на [[НОБ]]<ref>Загинати: Круме Кондовски, Славе Несторовски, Ристо Поповски, Сандре Стојановски, Славе Настевски и Андрија Наумовски.</ref>, а 1 како жртва на теророт).
 
Првото училиште било отворено во 1949 година, додека селото за прв пат добило електрична енергија во 1958 година, телевизиски прием во 1965 година, водовод во 1968 година, асфалтен пат во 1975 година, а телефонски приклучоци во 1989 година.<ref name="книга" />
 
=== Потекло и значење на името ===
 
Во врска со името на селото, [[Влоѓимјеж Пјанка]] пишува дека е топографски примарно, рамно на апелативот „стена“ во колектив.<ref name="книга" /> И самите стенчани сметаат дека нивното село името го добило по „стените“, кои го надвиснувале на неговата првобитна местоположба.
 
== Стопанство и туризам ==
 
[[Податотека:Викиекспедиција Преспа 12.jpg|мини|300п|десно|Новоизградената плажа во Стење]]
 
Жителите на Стење се занимаваат со земјоделство, одгледуваат [[јаболко|јаболка]], најчесто од сортите [[ајдарес]] и [[златен делишес]]. Десетина стенчани се занимаваат со [[риболов]]. [[Преспанското Езеро|Преспанско Езеро]] е богато со [[белвица|белвици]], [[крап]]ови тешки и до 20 килограми, а поретко има [[јагула|јагули]] и [[сом]]ови.
 
Отсекогаш, стенчани се занимавале со полјоделството, сточарството, ловот и риболовот, производството на ќумур и вар, пчеларството и печалбарството.<ref name="книга" />
 
== Население ==
 
Во текот на своето постоење, Стење го бележело следниот демографски развој: во 1519 година селото имало 149, а во 1583 година 95 семејства (М. Соколовски); во 1865 година 12 христијански куќи (Ј. Хан), а во 1889 година 23 куќи, 35 семејства и 165 жители (С. Верковиќ).<ref name="книга" />
 
Според податоците на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика]]“) од [[1900]] година, во селото Стење имало 168 жители, сите [[Македонци]] [[христијани]].<ref>[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 241.]</ref> По податоците на секретарот на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]], [[Димитар Мишев]] („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во [[1905]] година во Стење имало 128 жители.<ref>D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 170-171.</ref>
 
Според пописот од 2002 година, во селото Стење живееле 438 жители, сите [[Македонци]].<ref name="попис" />
 
{{Пописи|168|128|417|517|477|454|435|336|324|438}}
=== Родови ===
 
Стенчани се потомци на следниве постари семејства: Аљовци, Баковци, Гомлезаровци, Чолаковци (доселени од Појани - [[Албанија]]), Глогоровци (доселени од [[Горна Горица]]), Кондовци, Календаровци (доселени од Гура - Албанија), Младеновци, Наумовци, Нечовци (доселени од Гура - Албанија), Павлевци, Танчевци (доселени од [[Глобочани]]), Трајковци (доселени од Појани - Албанија), Тасевци (доселени од Гура - Албанија), Ужановци, Цветковци и Чолаковци.<ref name="книга" />
== Општествени установи ==
 
[[Податотека:Викиекспедиција Преспа 27.jpg|мини|300п|десно|Подрачното училиште „Браќа Миладиновци“ во селото]]
[[Податотека:Викиекспедиција Преспа 32.jpg|мини|300п|десно|Канцеларијата на Националниот парк „Галичица“]]
 
* Основно училиште „Браќа Миладиновци“ до V одделение, подрачно училиште на [[ОУ „Браќа Миладиновци“ - Царев Двор]]
* Амбуланта
* Канцеларија на Националниот парк „Галичица“
* Канцеларија на Езерска полиција
 
== Самоуправа и политика ==
 
Селото влегува во рамките на [[Општина Ресен]], една од малкуте општините, која не била променета со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Ресен.
 
Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Ресен. Во периодот од 1955 до 1965 година, селото било дел од некогашната Општина Ресен.
 
Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Царев Двор, во која покрај селото Стење, се наоѓале и селата Волкодери, Горно Дупени, Дрмени, Евла, Коњско, Лавци, Лескоец, Отешево, Перово, Покрвеник, Прељубје, Стипино, Царев Двор и Шурленци. Во периодот 1950-1952 година, селото било седиште на некогашната Општина Стење, во која влегувале селата Коњско, Лескоец и Стење.
 
== Културни и природни знаменитости ==
[[Податотека:Lake Prespa - Stenje beach 3.jpg|мини|десно|Преспанското Езеро во Стење]]
 
[[Податотека:Викиекспедиција Преспа 17.jpg|мини|300п|десно|Поглед на апсидата на главната селска црква „Св. Кирил и Методиј“]]
Неколку километри од Стење, во карпите високи три метри гостите можат да ја видат фреската на [[света Петка]]. Селаните велат дека фреската е таму откако памтат за себе, а според легендите, ја поставил рибар што се спасил од бура. Тој видел светлина и успеал да дојде до местото од каде што доаѓала. На тоа место поставил икона на светицата што го спасила.
 
Стење преставува природна и културна ризница на Преспа со голем број на цркви и археолошки наоѓалишта. Меѓу нив се:
Стење преставува природна и културна ризница на [[Преспа]] со голем број на цркви и археолошки наоѓалишта. Меѓу нив се:
 
;Археолошки локалитети<ref>[[Димче Коцо|Коцо, Димче]] (1996). ''Археолошка карта на Република Мкедонија''. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069</ref>
* ''[[Кула (Стење)|Кула]]'' средновековна тврдина,;
* ''[[Лозјата (Стење)|Лозјата]]'' населба од неолитскотонеолитско време,;
* ''[[Певчиња (Стење)|Певчиња]]'' населба и некропола од римско време,;
* ''[[Четкарица (Стење)|Четкарица]]'' населба од доцноантичкотодоцноантичко време и;
*'' [[Трафостаница (Стење)|Трафостаница]]'' средновековна некропола.; и
*'' [[Св. Атанас (Стење)|Св. Атанас]]'' - црква од старохристијнскостарохристијанско време;.
 
;Цркви<ref>{{цитирана книга|last=Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски|title=Карта на верски објекти во Македонија|editor=Валентина Божиновска|publisher=Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи|location=Менора - Скопје|date=2011|isbn=978-608-65143-2-7|language=македонски}}</ref>
* [[Црква „Св. Атанас“Атанасиј“ - Стење|Црква „Св. Атанас“Атанасиј“]] - црква од {{римски|16}} век;
* [[Црква „Св. Кирил и Методиј“ - Стење|Црква „Св. Кирил и Методиј“]] -— главна селска црква; изградена во периодот 1911 до 1927 година;
* [[Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Стење|Црква „Воведение на Пресвета Богородица“]] -— гробјанска црква; и
* [[Црква „Св. Никола“ - Стење|Црква „Св. Никола“]] - најнова црква.; Поставенпоставен камел -темелник во јуни 2013 година;.<ref>[http://prespainfo.com/nova_crkva_stenje/ ''Камен-темелник за новата црква “Св. Никола” во Стење'']</ref>
 
;Параклиси
Селото Стење на секој посетител му ги нуди своите благодети, убавата клима, езеро поволно за капење и риболов, убава песочна плажа, питома и убава околина погодна за прошетки и секако гостопримливи домаќини.
* [[Црква „Св. Атанасиј“ - Стење (параклис)|Црква „Св. Атанасиј“]] — параклис во селото;
 
;Споменици
== Култура и спорт ==
* Споменик на паднатите борци од [[НОБ]]
 
Неколку километри од Стење, во карпите високи три метри гостите можат да ја видат фреската на [[Света Петка]]. Селаните велат дека фреската е таму откако паметат за себе, а според легендите, ја поставил рибар што се спасил од бура. Тој видел светлина и успеал да дојде до местото од каде што доаѓала. На тоа место поставил икона на светицата што го спасила.
Стење е село од собран тип, со околу 130 домаќинства и околу 260 обновени или новоизградени куќи, од кои 100 се викендици, речиси сите на приземје и кат. На куќите преовлавуваат белите фасади кои му даваат белег на туристичка наслеба.
 
* [[ФК Стење]], оформен 1971/1972 година под името Граничар.
 
== Личности ==
 
* [[Стоjaн Георгиев]] - револуционер, учесник во македонското револуционерно движење и деец на [[ВМРО]]
* [[Стојан Георгиев]] — револуционер, учесник во македонското револуционерно движење и деец на [[ВМРО]]
 
== Култура и спорт ==
 
* [[ФК Стење]] — создаден во 1971/1972 година под името ФК Граничар.
<!--== Редовни настани ==
== Иселеништво ==-->
== Галерија ==
 
<gallery mode=packed heights=150px>
Податотека:Викиекспедиција Преспа 01.jpg|Поглед на селото, заедно со селото
Податотека:Викиекспедиција Преспа 06.jpg|Панорамски поглед на селото, на кој се гледа и теренот на ФК Стење
Податотека:Викиекспедиција Преспа 11.jpg|Плажа во Стење
Податотека:Викиекспедиција Преспа 15.jpg|Јаболкници во селото
Податотека:Викиекспедиција Преспа 22.jpg|Дел од селото заедно со езерото
Податотека:Викиекспедиција Преспа 23.jpg|Поглед на селото заедно со Галичица
Податотека:Викиекспедиција Преспа 28.jpg|Амбуланта во селото
Податотека:Викиекспедиција Преспа 29.jpg|Влезот на селото, каде се наоѓа новоизградената црква „Св. Никола“ и јарболот со државното знаме
</gallery>
 
== Наводи ==
Ред 66 ⟶ 152:
 
== Надворешни врски ==
{{Ризница-врска|Stenje}}
* [http://www.civicworld.org.mk/default-en.asp?ItemID=201F5BC2DF4F634D968A696BA4E4C378&arc=1 ''СТЕЊЕ - РИЗНИЦА НА ПРИРОДАТА И КУЛТУРАТА'']
* [http://217.16.70.245/?pBroj=1494&stID=16663&pR=3 ''Брајчино и Стење - главни адути на Преспа'']
 
{{Населени места во Општина Ресен}}
 
[[Категорија:Стење| ]]
[[Категорија:Села во Македонија]]
[[Категорија:Ресенски села]]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Стење