Познањ: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето
Ред 61:
[[Податотека:Złota Kaplica Poznań RB1.JPG|thumb|left|upright|Споменик на [[Мешко I]] и [[Болеслав I]]]]
 
===Први векови===
Со векови пред [[Христијанизација|христијанизацијата]] на [[Полска]], Познањ бил важен културен и политички центар на племето Полан. [[Мешко I]], првиот историски евидентиран владетел на Полан, градот го изградил како негово седиште. Крштевањето на Мешко во [[966]] година се смета за клучен момент во воспоставувањето на полската држава и самото крштевање се случило токму во Познањ.
 
По крштевањето започнала изградбата на [[Црква Свети Петар и Павле (Познањ)|градскатаГрадската катедрала]], која била прва во [[Полска]]. Најверојатно во катедралата се наоѓало и седиштето на првиот епископ на Полска, Јордан. По [[Конгрес од Гнезно|конгресот од Гнезно]] во [[1000]] година била основана првата архиепископија со седиште во [[Гнезно]] како главен град на Полска од тоа време, иако и Познањ имал свои независни епископи. Во катедралата биле погребувани првите полски монарси како Мешко I, Болеслав I, Мешко II, Кажимеж I а подоцна и Пшемисл I и Пшемисл II.
 
Кон почетокот на [[11 век]] градот имал мали конфликти со паганските подржувачи, за да во [[1038]] година биде освоен од страна на бохемскиот војвода [[Бржетислав I]]. Веќе следната година главниот град бил преместен во [[Краков]]. Во [[1138]] година, според тестаментот на [[Болеслав III]], Полска била поделена во посебни војводства а Познањ и неговата околина припаднала во териториите на [[Мешко III Стариот]], прв од војводите на [[Голема Полска]]. Овој период на фрагментација траел до [[1320]] година. Војводствата често ги проширувале своите територии на влијание. Во еден период Познањ заедно со [[Гнезно]] и [[Калиш]] биле вклучувани во едно војводство, но во други времиња тие претставувале посебни војводства.
 
Во околу [[1249]], војводата [[Пшемисл I]] започнал со изградба на кралскиот замок кој се наоѓа на ридот на левиот брег од реката [[Варта]]. Во текот на овој период се случила и т.н. германска[[Германска источна миграција]]<ref name=Brather87156159>{{cite book|last=Brather|first=Sebastian|title=Archäologie der westlichen Slawen. Siedlung, Wirtschaft und Gesellschaft im früh- und hochmittelalterlichen Ostmitteleuropa|publisher=Walter de Gruyter|year=2001|series=Ergänzungsbände zum [[Reallexikon der germanischen Altertumskunde]]|volume=30|pages=87, 156, 159|isbn=3-11-017061-2|language=German}}</ref><ref name=Brather87>{{cite book|last=Brather|first=Sebastian|title=Archäologie der westlichen Slawen. Siedlung, Wirtschaft und Gesellschaft im früh- und hochmittelalterlichen Ostmitteleuropa|publisher=Walter de Gruyter|year=2001|series=Ergänzungsbände zum [[Reallexikon der germanischen Altertumskunde]]|volume=30|page=87|isbn=3-11-017061-2|language=German|quote=Das städtische Bürgertum war auch in Polen und Böhmen zunächst überwiegend deutscher Herkunft. [English: Also in Poland and Bohemia were the burghers in the towns initially primarily of German origin.]}}</ref> . Градот бил опкружен со ѕидини а во самиот центар се наоѓал замокот.
 
Во времето на [[Полско-литванска унија|Полско-литванската унија]], Познањ бил седиште на војводство. Важноста на градот започнала да расте во Јагелонскиот период, поради својата позиција на трговските патишта од [[Литванија]] и [[Рутенија]] во [[Западна Европа]]. Градот станал главен центар за трговија со [[крзно]] кон крајот на [[16 век]]. Приградските населби започнале да се шират околу градските ѕидини, на островите на реката и на десниот брег. Сепак развој на градот бил попречен од страна на редовните големи пожари и поплави. На [[2 мај]] [[1536]] градот бил уништен од пожар. 175 објекти, вклучувајќи го овде и замокот, градското собрание, манастирот и приградската населба наречена Свети Мартин биле целосно зафатени<ref>J. Perles: ''Geschichte der Juden in Posen''. In: ''Monatsschrift für Geschichte und Wissenschaft des Judentums''. Vol. 13, Breslau 1864, pp. 321-334 (in German, [https://books.google.com/books?id=z61K1O9KYooC&pg=PA323 online])</ref>. Во [[1519]] година била основана Лубранската академија како институција за високо образование (но без право на доделување дипломи, право кое му припаѓало на Јагелонскиот универзитет во Краков). Сепак колеџот на Језуитите[[Језуити]]те кој бил основан во градот во [[1571]] година за време на контра-реформацијата имал право за доделување дипломи од [[1611]] до [[1773]] година.
 
Во втората половина на [[17 век]], а најголем дел од [[18 век]], Познањ бил сериозно погодени од серија на војни како Втората и Третата Северна војна, [[Војна за полското наследство|Војната за полското наследство]], [[Седумгодишна војна|Седумгодишната војна]] и.т.н. Исто така градот бил погоден од чести епидемии на чума и од поплави, особено онаа од [[1736]] година, кој уништил поголем дел од приградските објекти. Населението на градот значително се намалило (од 20.000 во околу [[1600]] до 6.000 во околу [[1730]] година). Во [[1778]] година во градот бил основан „Комитет„''Комитет на редот“редот''“, кој ја надгледувал обновата на градот и реорганизацијата на администрацијата на градот. Сепак, во [[1793]] година, по втората поделба на Полска, Познањ бил вклучен кон територијата на [[Кралство Прусија]], станувајќи дел и седиште на провинција Јужна Прусија.
 
Пруските власти ги прошириле границите на градот. Старите градски ѕидини биле срушени во почетокот на 19 век, а главниот развој бил пренасочен кон западниот дел од стариот град. Во тој период биле изградени многу од главните улици кои денеска се наоѓаат во централниот дел на градот.
По [[Големо полско востание (1806)|Големото полско востание]] од [[1806]] година, полските војници и цивилни волонтери помагнале во напорите на [[Наполеон Бонапарта]] во неговите војни против пруските сили. Градот станал дел од [[Војводство Варшава]] во [[1807]] година и бил седиште на Познанскиот оддел. Сепак, во [[1815]] година, по [[Виенски конгрес|Виенскиот конгрес]], регионот бил вратен на [[Прусија]] и Познањ станал главен град на полуавтономното [[Големо војводство Познањ]].
Градот продолжил да се проширирува, и разни проекти биле финансирани од страна на полските филантропи. Во овој период биле изградени библиотеката Рачински и хотелхотелот Базар. Првата железничка на градот била отворена во [[1848]] година. Поради својата стратешка локација, пруските власти изградиле нови ѕидини околу градот. По [[Големо полско востание (1848)|Големото полско востание]] од [[1848]] година, војводството ја изгубила својата автонимија додека градот останал единствено седиште на пруската провинција Посен. Во 1871 година градот станал дел од [[Германско Царство|Германското царствоЦарство]]. Властите правиле напори да се германизира регионот. [[Германци]]те изнесувале 38% од населението на градот во [[1867]] година, иако овој процент подоцна се намалил, особено откако регионот се вратил во Полска.
 
Во [[1876]] година започнала нова изградба на тврдини околу градот. Во [[1910]] година била изградена царската палата Замек како и оперската куќа. По [[Првата светска војна]] и [[Големо полско востание (1918-1919)|Големото полско востание]] од 1918-1919 година, Познањ и поголем дел од регионот биле ослободени и ова било потврдено од страна на [[Версајски договор|Версајскиот договор]]. Локалното населението морало да се здобие со полско државјанство или да ја напушти земјата. Ова довело до значителен пад на процентот на етнички Германци, чиј број се намалил од 65.321 во [[1910]] до 5,980 во [[1926]] година и понатаму до 4.387 во [[1934]] година<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=KVg_tMs_ZPIC&pg=PA365&dq=Goetheschule+Graudenz#v=onepage&q=adelnau&f=false|title=Polens Politik gegenüber seiner deutschen Minderheit 1919-1939|first1=Albert S.|last1=Kotowski|page=56|publisher=Forschungsstelle Ostmitteleuropa, [[University of Dortmund]] |year=1998 |language=German|ISBN=3-447-03997-3}}</ref>. Во меѓувоениот период, градот станал повторно главен на Познанското војводство. Универзитетот Познањ (денес се нарекува Адам Мицкиевич) бил основан во [[1919]] година. Границите на градот повторно биле прошири во [[1925]] година и 1933 година.
 
За време на германската окупација на 1939-1945, Познањ од страна на Третиот рајх бил прогласен како главен град на [[Вартеланд]]. Многу полски жители биле егзекутирани, уапсени, протерани или биле испратени на принудна работа. Во исто време во градот се населиле голем број на [[Германци]]. Населението на [[Германци]] се зголемило од околу 5.000 во [[1939]] година (околу 2% од населението) на околу 95.000 во [[1944]] година<ref>Jerzy Topolski. ''Dzieje Poznania w latach 1793-1945: 1918-1945''. PWN. 1998. pp. 958, 1425.</ref><ref>"Trial of gauleiter [[Artur Greiser]]". ''Law Reports of Trials of War Criminals''. United Nations War Crimes Commission. Wm. S. Hein Publishing. 1997. p. 86.</ref>. Пред [[Втората светска војна]] еврејската популација од околу 2.000 луѓе била убиена во најголем дел во [[Холокауст]]от<ref>"Survival artist: a memoir of the Holocaust", Eugene Bergman, 2009, pg. 20</ref>. Концентрационен логор бил формиран во [[Форт VII]], еден од деветнаесетте тврдини. Кампот подоцна бил преместен во [[Жабиково]], јужно од Познан. Властите на [[Нацистичка Германија]] значително ги прошириле границите на градот, кои се задржале и по војната. Градот бил освоен од [[Црвена армија|Црвената армија]], со помош од страна на полските волонтери, на [[23 февруари]] [[1945]] година по битката на Познан, во која германската војска ги направила последните обиди за одбрана.
Поради протерување на германското население, населението на Познањ повторно се намалило. Градот повторно станал седиште на војводство. Во 1950 година големината на војводството било намалено, а на самиот град му бил даден посебен статус на војводство. Овој статус градот го изгубил по реформите од [[1975]] година.
 
Поради протерувањепротерувањето на германското население, населението на Познањ повторно се намалило. Градот повторно станал седиште на војводство. Во 1950 година големината на војводството било намалено, а на самиот град му бил даден посебен статус на војводство. Овој статус градот го изгубил по реформите од [[1975]] година.
Во 1956 година во градот се случиле протести како начин на изразување на отпорот против комунистичката власт. Во јуни 1956 година, во знак на протест од страна на работниците во фабрикатаЦегиелски, во градот започнале серија штрајкови и народни протести против политиката на владата. По протестниот марш на 28 јуни толпата ја нападнала комунистичката партија и тајната полициска станица, каде што биле одбиени од огнено оружје. Немирите продолжиле два дена додека не биле задушени од страна на армијата. Во овој период загинале 67 лица лица според официјалните податоци. Споменик на жртвите бил изграден во [[1981]] година.<ref>{{cite web|url=http://www.lonelyplanet.com/poland/wielkopolska/poznan/sights/landmarks-monuments/monument-victims-june-1956 |title=Monument to the Victims of June 1956 |publisher=Lonely Planet |date=1981-06-28 |accessdate=2016-01-19}}</ref>.
 
Во [[1956]] година во градот се случиле протести како начин на изразување на отпорот против комунистичката власт. Во јуни [[1956]] година, во знак на протест од страна на работниците во фабрикатаЦегиелскифабриката „Цегиелски“, во градот започнале серија штрајкови и народни протести против политиката на владата. По протестниот марш на 28 јуни толпата ја нападнала комунистичката партија и тајната полициска станица, каде што биле одбиени од огнено оружје. Немирите продолжиле два дена додека не биле задушени од страна на армијата. Во овој период загинале 67 лица лица според официјалните податоци. Споменик на жртвите бил изграден во [[1981]] година.<ref>{{cite web|url=http://www.lonelyplanet.com/poland/wielkopolska/poznan/sights/landmarks-monuments/monument-victims-june-1956 |title=Monument to the Victims of June 1956 |publisher=Lonely Planet |date=1981-06-28 |accessdate=2016-01-19}}</ref>.
 
По крајот на војната биле реконструирани и обновени голем број на оштетени објекти. Од 1960 година започнала интензивна изградба на живеалишта, во преден план на станбени објекти.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Познањ