Карпошово востание: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [непроверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:Q26709211 |
|||
Ред 34:
{{see also|Голема турска војна}}
Во 1683 година Османлиите по втор пат се обиделе Опсада на Виена (1683)да ја заземат Виена. Меѓутоа по двомесечна опсада, на градот му пристигнала помош од Австрија австриската, а исто така и полската војска предводена од полскиот благородник Јан Собјески, па турската војска претрпела пораз што довел до огромни територијални, материјални и човечки жртви. Набргу потоа, во март 1684, против Отоманска империја|Османлиската империја била создадена Света лига, во која покрај Австрија и Полска, влегле и Венецијанска република Венеција, а подоцна и Руска империја Русија. Продирајќи постепено кон југ, Австријците стигнале дури до Македонија. Веќе на 25 октомври 1689 тие, предводени од генералот Пиколомини, влегле во Скопско
По повлекувањето од [[Скопје]], австријците извршиле уште неколку пробиви во длабината на македонската територија. Таков еден пробив извршил херцогот [[Холштајн]], кој во меѓувреме го заменил умрениот од чума Пиколомини. Тргнувајќи од логорот крај кумановското село [[Оризари]], австриските одреди се нашле пред [[Штип]], во зорите на [[10 ноември]] [[1689]]. Тука дошло до најжестокиот и најголем судир помеѓу австриските и турските војски на територијата на Македонија. Оставајќи зад себе околу две илјади мртви, турските војски биле принудени на повлекување. [[Австријци]]те го запалиле градот, а потоа на враќање, тие разбиле уште еден турски одред од 300 души. Во средината на ноември кон [[Тетово]] биле испратени доброволци [[албанци]]-католици, кои успеале да уништат преку 600 [[турци]] и да запленат неколку стотици грла [[добиток]]. Најпосле, на 20 декември од [[Приштина]] кон [[Велес]] тргнал еден австриски [[одред]], во чиј состав имало и [[срби]], предводен од капетанот [[Саноски]]. Одредот влегол во [[Велес]], каде биле отепани триесет турци, а имало и заробени. Градот бил ограбен и делумно запален, но на враќање одредот бил нападнат од [[јаничари]], при што Саноски добил смртоносни рани.
Ред 42:
{{Историја на Македонија}}
Во годините на Австро-турската војна дошло до нагло влошување на [[Стопанство|економската]] и [[Политика|политичката]] положба на [[Македонци|населението]] во земјата. Даночниот притисок, несигурноста и насилствата зеле дотогаш невидени размери. Воените операции ја гонеле државата да го засили принудниот откуп на [[Житни култури|житата]], [[фураж]]от, [[добиток]]от, [[дрво (материјал)|дрвата]] и на други селскостопански производи, по цени
у под нивната вредност. Биле воведени и ред нови вонредни [[данок|давачки]]. Во ова тешко време [[раја]]та страдала и од з[[улум]]ите на турските вони [[дезертер]]и и одметници од централната власт, меѓу кои посебно се истакнувал злогласниот [[Јеген-паша]], бившиот [[Румелија|румелиски]] [[беглербег]], кој со околу 10.000 одметници пљачкосувал по [[Балкан]]от. Централната власт успеала да го ликвидира дури во [[февруари]] [[1689]] година. Воената катастрофа и хаотичната внатрешна положба во [[Отоманска империја|Османската империја]] создале погодни услови за широк замав на [[ајдутство]]то во сите делови од Македонија, а особено во [[Мариово|Мариовско]], Битолско, Тиквешко, Велешко, Штипско, во [[Доспат Плаина]] во северното гранично подрачје. Во таквата атмосфера, ненадејниот продор на австриската војска имал посебно дејство врз расположбата на македонскиот народ. Кон средината на [[октомври]] [[1689]], во севериостичниот дел на Македонија, на просторот помеѓу [[Ќустендил]] и Скопје избувнало востание, на чело со познатиот ајдутски [[арамбаша]] [[Карпош]]. Главно упориште на слободната востаничка територија станала Крива Паланка, која и пред тоа била ослободно турско утврдување, изградена во 1636 година. Тука на востаниците им паднале в раце шест топови. Освен тоа, востаниците изградиле и сосем ново утврдување кај [[Куманово]]. Не е исклучено тие да биле во врска и да содејствувале со австриските одреди, особено во времето на нивниот продор во Македонија. Современите турски [[хроника|хроники]] и месното народно предание го титулираат Карпош како „[[крал]] од [[Куманово]]“, која титула му ја дал или потврдил [[Цар на Австрија|австрискиот цар]] [[Леополд I]], праќајќи му притоа и [[калпак]], како надворешен знак за признанието.
|