Месечина: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][непроверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
фаф
Ред 1:
{{Infobox planet
| name = Месечина
| apsis = geeмајка му на јовце
| symbol = [[Податотека:Moon symbol decrescent.svg|19п|Знак на Месечината]]
| image = [[Податотека:FullMoon2010.jpg|280п|Полна месечина]]
Ред 43:
}}
 
'''Месечината''' е единствениот [[природен сателит]] на планетата [[планетаПланета Земја|Земја]] и најблиско [[небесно тело]] до неа. Просечното растојание од Земјата до Месечината изнесува 384.400 км, така што [[светлина]]та од Месечината до Земјата пристигнува за 1,25 [[Секунда|секунди]].
 
== Настанување ==
Се смета дека Месечината настанала пред околу 4,5 милијарди [[Година|години]], по судир на [[кометаКомета|комети]]. При ударот била исфрлена голема количина материјал во [[орбитаОрбита|Земјината орбита]] од кој бил обликувана Месечината. Таа и релјефно е многу интересно небесно тело.
 
Првиот цртеж на Месечината го направил [[Галилео Галилеј]] во [[1609]] година. Најниските подрачја на Месечината се огромни сиви површини кои понекогаш можат да се забележат и со голо [[око]]. Тие рамници во [[1651]] година [[Џовани Ричоли]] ([[1598]] - [[1671]]) ги нарекол мориња, иако во нив нема вода. Овие мориња не се еднолични рамници, бидејќи во нив се забележуваат набори, кои понекогаш личат на ѕидови, долги по неколку стотини километри, и пукнатини, кои личат на речни корита. По рабовите на рамниците се протегаат големи планински венци, кои носат имиња на планините на Земјата ([[Алпи]], [[Апенини]], [[Пиренеи]], итн.). Највисоката точка на Месечината се наоѓа на планините [[Лајбниц (планини на Месечината)|Лајбниц]] (''Leibniz''), кои се наоѓаат на месечевиот јужен пол, каде некои врвови достигнуваат и 9.000 метри.
Ред 57:
На Месечината нема [[атмосфера]] за да може да се пренесува звук, а поради немањето атмосфера Месечината многу брзо се лади и се загрева. Во текот на еден месечев ден, кој трае 14 земски дена, температурата се искачува на +120 °C, а во текот на ноќта се спушта до -160°С. Токму овие промени се причина нејзината површината да биде пустинска и безживотна, составена од карпи и длабок слој на прав. Месечината била покриена со [[кратери]] формирани од [[астероиди]] кои паѓале на месечината по нејзиното [[создавање]]. Некои од нив ја пробиле месечевата кора, при што [[лава]]та истекла на [[површина]]та. Тоа се темните „мориња“ кои можат да се видат од Земјата.
 
Месечината околу Земјата се движи по [[елипсаЕлипса|елипсеста]] патека со просечна брзина од 1,02 км/сек, и поминува дневен лак од 13 степени и 10 минути. Едно цело свртување околу Земјата прави за 27 денови, 7 часа и 11,5 секунди<ref>{{Cite journal|last = Wieczorek|first = M.|coauthors = ''et al.''|title = The constitution and structure of the lunar interior|journal = Reviews in Mineralogy and Geochemistry|volume = 60|issue = 1|pages = 221–364|year = 2006|doi = 10.2138/rmg.2006.60.3}}</ref>
, што се нарекува [[сидерички месец]]. Месечевата патека е подложна на силни температурни вибрации што ги предизвикува [[Сонце|Сонцето]], па наклонот на патеката спрема еклиптиката во текот на 173 денови се менува од 5 степени до 5 степени и 18 минути.
 
Ред 63:
 
== Месечеви мени ==
[[Податотека:Lunar libration with phase Oct 2007 450px.gif|thumb|left|250px|Приказ на месечевите мени|врска=%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Lunar_libration_with_phase_Oct_2007_450px.gif]]
Поради постојаното менување на положбата во однос на [[Сонце]]то и [[Земјат]]а, Месечината е различно осветлена, па затоа од [[Земја]]та можат да се забележат различни [[месечеви мени]], од кои покарактеристични се четири:
 
Ред 73:
Инаку, сите месечеви мени се: [[Млада Месечина]], Прва [[фаза]] ([[новина]]), Прва [[четвртина]], Последна [[фаза]] на [[осветлување]], [[Полна]] Месечина, Прва [[фаза]] на [[затемнување]], Последна [[четвртина]], Последна [[фаза]] на [[затемнување]].
 
Времето на движење на Месечината околу Земјата се нарекува лунарен т.е. [[синодички месец]]<ref>{{Cite web|last=Spudis |first=P.D. |year=2004 |url=http://www.nasa.gov/worldbook/moon_worldbook.html |title=Moon |publisher=World Book Online Reference Center, [[NASA]] |accessdate = 01. мај 2011}}</ref> или ''лунација''. Бидејќи на Месечината и се потребни 29 дена, 12 часа, 44 минути и 2,8 секунди да го заврши своето движење околу Земјата, времето од еден со следниот месечев месец варира меѓу 29 и 30 дена, а бидејќи во [[соларнаСоларна година|соларната година]] има 12 лунации, овој период се нарекува уште и [[лунарна година]]. Доколку се земат предид овие бројки при пресметување на 12 месеци во текот на една година, тогаш годишниот збир на денови во годината би изнесувал 354 дена, што е за 11 или 12 дена помалку од деновите во тропската или соларна (сончева) година.
 
 
== Својства на Месечевата [[атмосфера]] ==
* [[притисок]] 3 × 10<sup>-13</sup> [[паскалПаскал|kP]]
* [[хелиум]] 25%
* [[неон]] 25%
Ред 83:
* [[аргон]] 20%
* траги од [[метан]], [[амонијак]] и [[јаглерод диоксид]]
[[Податотека:NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg|мини|250п|десно|Поглед на Земјата од Месечевата орбита во текот на мисијата на [[Аполо 8]]|врска=%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg]]
== Состав на Месечевата кора ==
{{bar box
Ред 105:
}}
 
* [[фосфор]] 500 [[милионитиМилионити дел|мд]]
* [[јаглерод]] 100 мд
* [[азот]] 100 мд
Ред 112:
 
== Човекот на Месечината ==
[[Податотека:As11-40-5886, uncropped.jpg|мини|десно|[[Нил Армстронг]] и знамето на САД|врска=%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:As11-40-5886,_uncropped.jpg]]
На [[20 јули]] [[1969]] г. космонаутите [[Нил Армстронг]] и [[Едвин Олдрин]], со космичкиот брод „[[Аполо 11]]“ први стапнаа на површината на Месечината. Тогаш [[Нил Армстронг]] изјавил: „Ова е мал чекор за [[човек]]от, но голем за [[човештво]]то