Гравитација: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето |
с Бот: козметички промени |
||
Ред 1:
[[Податотека:Solar sys.jpg|right|350px|thumb|Гравитацијата ги држи планетите во орбита околу Сонцето.]]
'''Гравитација''' или '''тежа''' е природна појава која им дава тежина на предметите.<ref name="Does Gravity Travel at the Speed of Light?">[http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/GR/grav_speed.html Does Gravity Travel at the Speed of Light?], ''UCR Mathematics''. 1998. Retrieved [[3 јули]] [[2008]]</ref> Уште една дефиниција за гравитацијата е дека тоа е привлечна сила помеѓу две тела. Во секојдневниот живот, привлекувањето поради гравитацијата е резултат на постоењето на релативно големи тела, како што се [[Земја]]та и [[Месечина]]та. Гравитацијата не само што предизвикува привлекување кон релативно големите тела, туку влијае и на површината на небесните објекти, предизвикувајќи [[плима|плими]], [[земјотрес]]и, па дури и [[вулкан|вулкански ерупции]], како што е примерот со [[Ио]] - најблискиот сателит на [[Јупитер]]. Гравитацијата е единствената сила способна да предизвика формирање на планети, ѕвезди и галаксии. Таа е и причината поради која небесните тела се движат по предвидливи патеки.
Поимите за гравитацијата за прв пат во науката ги вовел [[Галилео Галилеј]] во 16-17 век. Со познатиот експеримент со фрлање на топчиња со различни тежини од Кулата во Пиза, докажал дека гравитацијата подеднакво ги забрзува предметите. Галилео докажал дека веројатно отпорот на воздухот, а не гравитационата сила како што претходно сметал [[Аристотел]], е причината што полесните објекти паѓаат побавно.<ref name=Ball_Piza>{{цитирано списание |last=Ball |first=Phil |year=2005 |month=06 |title=Tall Tales |journal=Nature News |doi=10.1038/news050613-10 |issn=0028-0836 |accessdate=2008-08-05 }}</ref><ref>[[Galileo]] (1638), ''[[Two New Sciences]]'', [http://oll.libertyfund.org/?option=com_staticxt&staticfile=show.php%3Ftitle=753&chapter=109891&layout=html&Itemid=27 First Day] Salviati speaks: "If this were what Aristotle meant you would burden him with another error which would amount to a falsehood; because, since there is no such sheer height available on earth, it is clear that Aristotle could not have made the experiment; yet he wishes to give us the impression of his having performed it when he speaks of such an effect as one which we see."</ref>
Во 1687, [[Исак Њутн]] заклучил дека гравитационата сила е правопропорционална со масите на телата, а обратно со квадратот од растојанието помеѓу центрите на телата, и тоа го потврдил со експеримент. Теоријата на Њутн доживеала голем успех кога преку неа било предвидено постоењето на [[Нептун]] врз основа на движењата на [[Уран]] кои не можеле да се припишат на влијанието на другите тогаш познати небесни тела.
Во 1915 [[Ајнштајн]] во „[[Општата теорија на релативитетот]]“ ги припишал ефектите на гравитацијата на закривување на време-просторот, наместо на некаква механичка сила. Според Општата теорија, слободното паѓање на едно тело е всушност инерцијално движење на објектот, во однос на статичниот набљудувач на земјата.<ref>http://www.black-holes.org/relativity6.html</ref><ref>http://laser.phys.ualberta.ca/~egerton/genrel.htm</ref> Во Њутновата физика, вакво забрзување не може да настане, освен под дејство на механичка сила.
Ајнштајн предложил дека простор-времето е закривено од самата материја, и дека предметите при слободно паѓање всушност се движат по локално прави патеки во закривениот простор-време. Ајнштајн ги открил и равенките за полето на општата релативност, кои го поврзуваат присуството на материјата со закривеноста на простор-времето. Равенките за поле на Ајнштајн се систем од 10 нелинеарни диференцијални равенки. Нивното решение се компонентите на геометријата на простор-времето, и патеките на движење на инерцијалните објекти се пресметуваат од тука. Ајнштајновата теорија, иако попрецизна, е многу сложена; поради тоа во пракса сѐ уште многу почесто користат Њутновите закони.
== Други теории ==
{{main|Други теории за општата релативност}}
=== Историски тероии ===
* [[Аристотелова теорија за гравитација]]
* [[Лесажова теорија за гравитација]] (1784), предложена од [[Жорж Луи Лесаж]], и е заснована на
* [[Рицова равенка|Рицова теорија за гравитација]], ''Ann. Chem. Phys.'' 13, 145, (1908) pp. 267–271, Вебер-Гаусова електродинамика применета кај гравитацијата.
* [[Нордштромова теорија за гравитација]] (1912, 1913), соперник на општата релативност.
Ред 23:
* [[Бајтхедова теорија за хравитација]] (1922), соперник на општата релативност.
=== Современи други теории ===
* [[Бранс–Дикеева теорија]] за гравитација (1961) <ref name=2014Schpj...931358B>{{cite journal|author=Brans, C.H. |date=Mar 2014 |title= Jordan-Brans-Dicke Theory|journal=Scholarpedia |volume=9 |pages=31358 |doi= 10.4249/scholarpedia.31358|bibcode= 2014Schpj...931358B}}</ref>
* [[индуцирана гравитација]] (1967), предлог на [[Андреј Сахаров]] според која [[општа релативност|општата релативност]] може да настане од [[квантна теорија ан полето|квантната теорија на полето]] за материјата
* [[F(R) гравитација|ƒ(R) гравитација]] (1970)
* [[Хорндескиева теорија]] (1974) <ref name=1974IJTP...10..363H>{{cite journal|author=Horndeski, G.W. |date=Sep 1974 |title= Second-Order Scalar-Tensor Field Equations in a Four-Dimensional Space |journal=International Journal of Theoretical Physics |volume=88 |issue= 10 |pages=363–384 |doi= 10.1007/BF01807638|bibcode= 1974IJTP...10..363H}}</ref>
* [[Супергравитација]] (1976)
* [[Теорија на струните]]
* [[Изменета Њутнова динамика]] (1981), [[Мордехај Милгром]] предложува измена на [[Втор Њутнов закон|Вториот Њутнов закон]] за движење при мали забрзувања<ref name=2014SchpJ...931410M>{{cite journal|author=Milgrom, M. |date=Jun 2014 |title= The MOND paradigm of modified dynamics|journal=Scholarpedia |volume=9 |pages=31410 |doi= 10.4249/scholarpedia.31410|bibcode= 2014SchpJ...931410M}}</ref>
* [[Самосоздавачка космологија]], теорија за гравитацијата (1982) од
* [[Јамчеста квантна гравитација]] (1988) од [[Карло Ровели]], [[Ли Смолин]] и [[Абхај Аштекар]]
* [[Несиметрична гравитациона теорија]] (NGT) (1994) од [[Џон Мофат]]
Ред 74:
{{Гранки на физиката}}
{{Нормативна контрола}}
[[Категорија:Гравитација| ]]
[[Категорија:Небесни механизми]]
| |||