Википедија

Свето Римско Царство: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
сНема опис на уредувањето
Ред 1:
{{Infobox Former Country
|native_name = ''Imperium Romanum Sacrum''<br />''Heiliges Römisches Reich''<br />''Sacro Romano Impero''
|conventional_long_name = Свето римскоРимско царствоЦарство на германскиот народ<small>{{nobold|<ref>Names of the Holy Roman Empire of the German Nation in other languages:
*{{lang-la|Imperium Romanum Sacrum}}
*{{lang-de|Heiliges Römisches Reich deutscher Nationen}}
Ред 15:
|year_end = 1806
|event_start = [[Отон I]] е крунисан за цар на Римјаните
|date_start = 2 Февруарифевруари
|date_event1 = 2 Февруарифевруари 1033 година
|event1 = [[Конрад II]]<br />{{spaces|4}}crown of [[Kingdom of Arles|Burgundy]]
|date_event2 = 25 Септемврисептември 1555
|event2 = [[Мирот од Аугсбург]]
|date_event3 = 24 Октомвриоктомври 1648
|event3 = [[Мирот од Вестфалија]]
|date_end = 6 Августавгуст
|event_end = [[Франц II]] абдицира
|flag_p1 = Karl der Große 800.jpg
Ред 53:
|image_coat = Coat of Arms of Leopold II and Francis II, Holy Roman Emperors-Or shield variant.svg
|symbol = Armorial of the Holy Roman Empire
|symbol_type = Грб на Светото римскоРимско царствоЦарство
|image_map = Holy Roman Empire ca.1600.svg
|image_map_caption = Териториите на Царството околу 1600 година, со денешните граници на државите.
|capital = ''Неодредено''; [[Собрание на Светото римскоРимско царствоЦарство]] сместено во [[Регенсбург]] од 1594 до 1806 г.
|national_motto =
|national_anthem =
Ред 67:
|leader2 = [[Франц II]] (последен)
|year_leader2 = 1792–1806
|legislature = [[Собрание на Светото римскоРимско царствоЦарство|Собрание на Светото римскоРимско царствоЦарство (Рајхстаг)]]
|today = {{flag|Германија}}</br>{{flag|Австрија}}</br>{{flag|Белгија}}</br>{{flag|Чешка}}<br />
{{flag|Лихтенштајн}}</br>{{flag|Луксембург}}</br>{{flag|Монако}}</br>{{flag|Холандија}}
Ред 73:
}}
 
'''Свето римскоРимско царствоЦарство''' ('''СРЦ'''; [[германски]]: Heiliges Römisches Reich (HRR), [[латински]]: Imperium Romanum Sacrum (IRS), [[италијански]]: Sacro Romano Impero (SRI)) — [[Германци|германско]] царство кое постоело од 962 до 1806 во [[Средна Европа]]. Со него владеел [[цар на Светото римскоРимско царствоЦарство|царот на Светото римскоРимско царствоЦарство]]. Неговиот карактер се сменил за време на [[средниот век]] и [[Ран нов век|Раниот нов век]], кога моќта на царот постепено заслабнувала во корист на принцевите. Во своите последни векови, тоа било само унија од територии.
 
Територијата на царството била со средиште во Кралството Германија, а ги вклучувало и соседните територии и во својот врв ги вклучувало и Кралството Италија и Кралството Бургундија. Во најголемиот дел од својата историја, тоа се состоело од стотици мали под-делови, принципати, кнежевства, војводства, слободни царски градови и други.
 
Во 962 година [[Отон I]] бил прогласен за [[цар на Светото римскоРимско царствоЦарство]] (германски: Römisch-Deutscher Kaiser, Римско-германски цар), иако титулата цар на Светото римскоРимско царствоЦарство според традиционалните преданија претходно му била доделена на [[Карло Велики]] во 800 година. Отон бил првиот цар на државата кој не и припагал на династијата [[Каролинзи]].<ref>Martin Arbage, "Otto I", in ''Medieval Italy: An Encyclopedia'' (Routledge, 2004), p. 810 [http://books.google.com/books?id=spKxJeHJgTAC&pg=PA810&dq=%22Otto+can+be+considered+the+first+ruler%22&lr=&as_drrb_is=q&as_minm_is=0&as_miny_is=&as_maxm_is=0&as_maxy_is=&as_brr=0 online]: "Otto can be considered the first ruler of the Holy Roman empire, though that term was not used until the twelfth century."</ref> Последен цар на Светото римскоРимско царствоЦарство бил [[Франц II]], кој абдицирал и го растурил царството во 1806 за време на [[Наполеонски војни|Наполеонските војни]].<ref>{{cite book|last=Bryce|first=James|title=The Holy Roman Empire|year=1889|publisher=Macmillan and Co.|location=London|page=1|url=http://books.google.ca/books?id=lvgsAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=holy+roman+empire&hl=en&sa=X&ei=ukRbT4CTGsm1gweT2oWiCw&ved=0CDMQ6AEwAA#v=onepage&q=holy%20roman%20empire&f=false}}</ref> По седницата во [[Келн]] во 1512 година, името било официјално сменето во Свето Римско Царство на германскиот народ (германски: Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation, латински: Imperium Romanum Sacrum Nationis Germanicæ)..<ref name="wilson">Peter Hamish Wilson, ''The Holy Roman Empire, 1495–1806,'' MacMillan Press 1999, London, page 2; [http://www.london.diplo.de/Vertretung/london/en/06/German_20History/Holy__Roman__Empire/Background__seite.html The Holy Roman Empire of the German Nation] at the Embassy of the Federal Republic of Germany in London website</ref>
 
Териториите на Светото Римско Царство денес се дел од државите: [[Германија]] (без [[јужен Шлезвиг]]), [[Австрија]] (без [[Бургенланд]]), [[Чешка]], [[Швајцарија]] и [[Лихтенштајн]], [[Холандија]], [[Белгија]], [[Луксембург]] и [[Словенија]] (освен [[Прекумурје]]), делови од источна [[Франција]] ([[Артоа]], [[Алзас]], [[Франш-Конте]], [[Француска Фландрија]], [[Савоја]] и [[Лорена]]), северна [[Италија]] (главно [[Ломбардија]], [[Пиемонт]], [[Емилија-Ромања]], [[Тоскана]], [[Тренто]] и [[јужен Тирол]]) и западна [[Полска]] (главно [[Шлезија]], [[Померанија]] и [[Нојмарк]]).
Ред 92:
== Историја ==
=== Каролиншки почеток ===
Светото Римско Царство гледало на [[Просветителство|Карло Велики]], кралот на [[Франки]]те, како свој основач, кој бил прогласен за цар на Римјаните на Божик во 800 година од папата [[Лав III]].<ref>{{cite book | last= Pagden | first = Percy | title = World's at War: The 2,500-Year Struggle Between East and West | publisher = Random House | year = 2008 | edition = First | page = 147 }}</ref><ref>{{cite book | last= Bryce | first = James | title = The Holy Roman Empire | publisher = Macmilan | year = 1968}}</ref> Со тоа оживеало [[Западно римскоРимско царствоЦарство|Западното Римско Царство]] (латински: renovatio Romanorum imperii), со префрлање на титулата на кралот на Франките. Ова ''[[translatio imperii]]'' останало како основа за Светото Римско Царство, барем во теорија, се до неговиот крај во 1806 година.
 
Царската власт на [[Каролинзи]]те била оспорувана на почетокот помеѓу владетелите на [[Западна Франкија]] ([[Франција]]) и [[Источна Франкија]] ([[Германија]]), а нивните кралеви [[Карло Ќелавиот]] (западниот крал) и [[Карло Дебелиот]] (источниот крал) ја зеле титулата прв и втор. Сепак по смртта на Карло Дебелиот во 888 година, Каролиншкото Царство се отцепило и никогаш не било вратено. Според [[Регино од Прим]], секој од деловите избирал свој крал од своите благородници. По смртта на Карло Дебелиот, само оние што контролирале територии во Италија биле проласувани до [[Папа|папата]]. Таквиот последен цар бил [[Беренгар I]] од Италија кој умрел во 924 година.
Ред 170:
{{Дополнително читање|Протестантска реформација}}
 
Во 1516 година, умрел [[Фердинанд II од Арагон]], дедо на идниот вар [[Карл V (Свето римскоРимско царствоЦарство)|Карл V]]. Поради комбинација на (1) традициите на династичкото наследување во Арагон, кое дозволувало наследството од мајката без давање предност на владеење на жена; (2) лудилото на [[Хуана I Кастилјска|Хуана]] од Кастилја, мајката на Карл; и (3) инсистирањето на неговиот последен дедо [[Максимилијан I]], да ја земе титулата, Карл го започнал своето владеење во Кастилја и Арагон заедно со мајка си, унија која ќе се претвори во Шпанија. Ова за прв пат обезбедило обединување на целиот Пиринејски Полуостров (освен Португалија) под еден владетел и под единствена шпанска круна, а основните територии си задржале сопствено управување и закони. Во 1519, веќе на власт како Карлос I во Шпанија, Карл ја зел царската титула како Карл V. Оваа урамнотеженост (и неурамнотеженост) меѓу одделните наследства, ќе биде дефинирачкиот елемент на неговото владеење и само ќе ја покаже краткотрајноста на личната унија на шпанската и германската круна. Оваа втората, германската, ќе дојде под контрола на помала гранка на Хабсбурзите предводени од братот на Карл, [[Фердинанд I (Свето римскоРимско царствоЦарство)|Фердинанд]], а поголемата гранка ќе продолжи да владее со Шпанија и бургундското наследство, предводена од синот на Карл, [[Филип II (Шпанија)|Филип II]] од Шпанија.
 
Освен конфликти меѓу неговите шпански и германски наследства, верски конфликти ќе станат нов извор на тензии за време на владеењето на Карл V. Пред Карл да почне да владее со Светото Римско Царство, во 1517 година, [[Мартин Лутер]] започнал со тоа што подоцна ќе биде наречено [[Реформација]]. Во исто време, многу локални војводи го виделе тоа како шанса да се спротивстават на хегемонијата на царот [[Карл V]]. Царството засекогаш се поделило на верски линии, со северот и истокот и многу од големите градови [[Стразбур]], [[Франкфурт]] и [[Нирнберг]] станале [[Протестантство|протестантски]], додека јужните и западните региони останале главно [[Католицизам|католички]].
Ред 205:
Медијатизацијата била процес на анектирање на земјите од една [[Суверенитет|суверена]] [[монархија]] на друга, често оставајќи им на анектираните територии одредени права. ''Секуларизацијата'' била прераспределување на секуларните земји што биле под контрола на епископиите и опатиите на секуларните владетели.
 
Царството формално било укинато на 6 Август 1806 година кога последниот Царот [[Франц II (Свето римскоРимско царствоЦарство)|Франц II]] (од 1804 година, прогласен за цар Франц I од Австрија) абдицирал, по воениот пораз од Французите предводени од [[Наполеон Бонапарт|Наполеон]] ([[Договорот од Пресбург]]). Наполеон го преорганизирал поголемиот дел од Царството во [[Рајнската Конфедерација]], француска [[сателит-држава]]. Династијата на Франц, [[Хабсбург-Лорена]] ја преживеала пропаста на Царството, и продолжила да владее како [[цареви на Австрија]] и [[кралеви на Унгарија]] се до конечното укинување на Хабсбуршкото Царство по крајот на Првата светска војна во 1918 година.
 
Сателитот Рајнска Конфедерација бил заменет со нова унија, [[Германската Конфедерација]] во 1815 година, по крајот на [[Наполеонски војни|Наполеонските војни]]. Траела се до 1866 година кога Прусија ја основала [[Северногерманска конфедерација|Северногерманската Конфедерација]], претходник на [[Германско царство|Германското Царство]], кое ги обединило германските територии надвор од Австрија и Швајцарија под пруска власт во 1871 година. Оваа држава била претходник на модерна Германија.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Свето_Римско_Царство“