Отоманско Царство: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето
поправка на правопис
Ред 1:
{{Infobox Former Country
|common_name = Османлиска империјаИмперија
|native_name = <big>دولتْ علیّه عثمانیّه</big><br />Девлет-и Алије-ји Османије<br />
|conventional_long_name = Отоманска империјаИмперија
|continent = [[Азија]], [[Европа]], [[Африка]]
|status =
|event_start = [[Создавање на Отоманската империјаИмперија|Основана]]
|year_start = 1299
|event_end = [[Укинување на Султанатот]]
|year_end = 1923 <!--Don't change this date to 1922 because it alters the date of the Treaty of Lausanne as "24 јули 1922" (instead of 24 јули 1923) in the infobox-->
|date_end = 24 јули
|event_start = [[Подем на Отоманската империјаИмперија|Основана]]
|event_end = [[Лозански мировен договор]]<ref>[[Договорот од Севр]] (10 август, 1920) afforded a small existence to the Ottoman Empire. Аболицијата на Птоманскиот Султанат на 1 ноември, 1922 не значело крај на Отоманската ''Држава'', туку само на Отоманскаат ''династија''. Официјалниот крај на Отоманската Држава бил деклариран со [[Договорот од Лозана]] (24 јули, 1923). Тој ја принава новата "Влада во Анкара", а не старата Отоманска влада со седиште во Константинопол, како претставник на правниот сопственик и држава наследничка. Владата во Константинпол била практично обезглавена после заминувањето на султанот од градот. [[TBMM]] декларира државата наследничка да биде "[[Република Турција]]" (29 октомври, 1923).</ref>
|event1 = [[Отомански интерегнум|Интерегнум]]
|date_event1 = 1402–1413
|event2 = [[Прва уставна ера (Отоманска империјаИмперија)|Прва уставна ера]]
|date_event2 = 1876–1878
|event3 = [[Втора уставна ера (Отоманска империјаИмперија)|Втора уставна ера]]
|date_event3 = 1908–1918
|event4 = Укинување на [[Султанат]]от ([[1 ноември]] [[1922]] година) и симнување на [[Мехмед VI]], последниот султан ([[17 ноември]] [[1922]] година)
Ред 25:
|flag_s1 = Flag of Turkey.svg
|image_flag = Ottoman Flag.svg
|flag = Знаме на Отоманската империјаИмперија
|image_coat = Osmanli-nisani.svg
|symbol = Грб на Отоманската империјаИмперија
|image_map = OttomanEmpireIn1683.png
|image_map_caption = Граници на Отоманската империјаИмперија (1683) ([[Список на територии под отоманска власт|Видете: Список на територии]])
|national_motto = '''دولت ابد مدت'''<br />Девлет-и Ебед-мудет<br />(„Вечната држава“)
|national_anthem = [[Химна на Отоманската империјаИмперија]]
|capital = [[Согут]] (1302–1326)<br />[[Бурса]] (1326–1365)<br />[[Едрене]] (1365–1453)<br />[[Константинопол]] (1453–1922)<ref>''The Encyclopædia Britannica'', Vol.7, Edited by Hugh Chisholm, (1911), 3; ''Constantinople, the capital of the Turkish Empire...''</ref><ref>[http://concise.britannica.com/ebc/article-9368294/Istanbul Britannica, Istanbul]:''When the Republic of Turkey was founded in 1923, the capital was moved to Ankara, and Constantinople was officially renamed Istanbul in 1930.''</ref>
|official language(s) = [[Отомански турски јазик|Отомански турски]]
Ред 57:
|religion = [[сунитски ислам]]
|currency = [[акче]], [[куруш]], [[турска лира|лира]]
|footnotes = <Big>'''[[Хронологија на Османлиската империјаИмперија|Хронологија]]'''</Big>
}}
'''Отоманската империјаИмперија''' или '''Османлиската империјаИмперија''' ([[Отомански турски јазик|отомански турски]]: دولتْ علیّه عثمانیّه ''Devlet-i Âliye-yi Osmâniyye'';<ref>[http://www.twareekh.com/images/upload/aboutus/ottmani10liras1334F-.jpg Ottoman banknote with Arabic script]</ref> [[турски јазик|турски]]: ''Osmanlı İmparatorluğu''), исто така од современите историчари позната и како ''Турска империјаИмперија'', претставувала мулти-етничкамултиетничка држава што постоела во периодот од [[1299]] до [[1922]] година, или вкупно 624 години<ref>Султанатот бил аболициран на 1 ноевмри, 1922. [[Мехмед VI]], последниот Отоманскиотомански Султансултан, бил протеран од Константинопол на 17 ноември, 1922.</ref> како империјална [[монархија]], или до [[24 јули]] [[1923]] година, [[де јуре]] како држава<ref>Со [[Договорот од Лозана]] (потпишан на 24 јули, 1923) новата Турскатурска држава (сеуштесè уште не Република, која била прогласена подоцна на 29 октомври, 1923) со седиште во [[Анкара]] е меѓународно призната како наследничка на Отомаксатаотоманската Државадржава.</ref>.Таа била наследена од страна на [[Република Турција]],<ref>[http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaty_of_Lausanne Full текст на Договорот од Лозана (1923)] {{en}}</ref>која официјално била прогласена на [[29 октомври]] [[1923]] година.
 
Таа е една од најголемите империи што било кога било владееле со границите на [[Средоземно мореМоре|Средоземното мореМоре]]. Во својот зенит, таа се простирала на териториите на [[Анадолија]], [[Блиски Исток|Блискиот Исток]], делови од [[Северна Африка]] и [[југоисточна Европа]]. Била основана од страна на [[турски народи|туркиското]] племе [[Огузи]] во западна [[Анадолија]], а на нејзино чело стоела [[Отоманска династија|Османлиската династија]]. Основач на династијата бил [[Осман I]] (неброејќи го неговиот татко [[Ертугрул]]), иако како династија не била прогласена сѐ до [[1383]] година кога [[Мурат I]] се самопрогласил за [[султан]]. До тогашДотогаш, владетелите се нарекувале [[бег]]ови или поглавари. Според династијата, и народот се нарекувал [[османлииОсманлии|Турци-Османлии]].
 
Отоманската империјаИмперија своето име го добила по својот основач, првиот [[султан]] [[Осман I]]. На [[турски јазик]], Осман се вика Отоман (''Uthmān'') од каде доаѓа и името на Отоманската империјаИмперија. Во дипломатијата, многу често била нарекувана и [[Висока Порта]] или само ''Порта'', кое води потекло од [[француски јазик|францускиот]] превод за зборот ''Баб'и'али'' ([[турски јазик|турски]]: ''Bâb-i-âlî'') кое значи “висока„висока капија“, според интегрирањето на империјата од [[Европа]] во [[Азија]].
 
Отоманската империјаИмперија во многу аспекти се смета за [[ислам]]ски наследник на [[Источната Римска империјаИмперија]].<ref>Brown, Leon Carl, ''Imperial Legacy'', (Columbia University Press, 1997), 1. {{en}}</ref>
 
== Историја ==
=== Периодот од 1299 до 1453 година ===
{{главна|Подем на Отоманската империјаИмперија}}
==== Периодот од создавањето до интерегнумот ====
{{Историја на Отоманската империјаИмперија}}
Почетокот на создавањето на Отоманската империјаИмперија се карактеризира со постојани [[Отоманско-византиски војни]] кои траеле околу 1,5 век. Потеклото на [[Отоманци]]те може да се проследи назад во [[11 век]], кога на територијата на [[Анадолија]] опстојувале неколку мали муслимански емирати со [[Турски народи|туркискотурско потекло]]. Главната цел на овие т.н. [[Анадолскианадолски бејлици]] била да ги одбранат своите територии од страна на [[Византија]]. Во текот на тој период, во освоените земји во Анадолија се населеленаселиле голем број на [[турски народи]].<ref>{{цитирана книга |last=Malcolm Holt |first=Peter |coauthors= Ann K. S. Lambton, Bernard Lewis |title=The Cambridge History of Islamy |year=1977 |publisher=Cambridge University Press |isbn=0-5212-9135-6 |pages=231–232 }}</ref>Меѓутоа, во [[1073]] година и по победата на [[Селџучка империјаИмперија|Селџучкото царствоЦарство]] во [[Битка кај Манцикерт|битката кај Манцикерт]], овие анадолски Бејлицибејлици добиле можност да прогласат своја независност од [[Селџуци]]те. Меѓу овие помали кнежества било и кнежеството со престолнина во [[Согут]]. Тоа било предводено од страна на [[Ертугрул]]. Кога во [[1281]] година починал, неговиот син [[Осман I|Осман]] станал негов наследник. Многу бргу по ова, новиот лидер се прогласил за врховен бег и основал нова династија, наречена според него [[Османлиска династија]]. Така, Осман станал првиот владетел на Османлиската империјаИмперија во [[1299]] година.<ref>{{цитирана книга |last=Bideleux |first=Robert |coauthors=Ian Jeffries |title=A history of eastern Europe: crisis and change |year=1998 |publisher=Routledge |isbn=0-4151-6111-8 |pages=62 }}</ref>Во [[1265]] година, византискиот град [[Согут]] бил заземан од страна на Осман бег.<ref>{{цитирана книга|last=Parker|first=Geoffrey|title=Compact History of the World|location=London|publisher=Times Books|year=2005|pages=71}}</ref>По падот на [[Согут]], териториите на Осман започнале да се прошируваат на сметка на [[Византија]]. Во исто време, [[Осман I]] успеал да покори и неколку соседни турски емирати и племиња. Кон почетокот на [[13 век]], Осман започнал со опсади на неколку важни византиски тврдини. Така бил заземан [[Јенишехир]], а по ова паднала [[Бурса]] и [[Никеја]] (денешен [[Изник]]), најголемиот византиски град во [[Анадолија]]. [[Бурса]] паднала во [[1326]] година, непосредно пред смртта на Осман.
 
Наследник на Осман станал неговиот син [[Орхан I]]. Тој продолжил со проширување на своите територии на сметка на [[Византија]]. Така во [[1331]] година [[Опсада на Никеја (1331)|паднала Никеја]], а во [[1337]] [[Опсада на Никомедија|паднала Никомедија]]. [[Бурса]] станала новата престолнина на [[султанат]]от. Во негово време, земјата започнала да се организира како држава во која биле пуштени односно изработени првите ковани пари, била направена модернизирана војска и слично. Орхан се оженил за Теодора, ќерка на византискиот принц [[Јован VI Кантакузин]]. Во [[1346]] година Орхан отворено го подржал Јован VI во симнувањето од престолот на [[Јован V Палеолог]]. Кога тој дошол на престолот, на Отоманците им било дозволено да го [[Падот на Галиполи|окупираат]] напуштениот [[Галиполи]]. Во следната деценија, Отоманците започнале колонизација на [[Тракија]] со [[Муслимани|муслиманско население]]. Сепак, [[Византиски владетели|византискиот император]] бил принуден да потпише договор со Орхан, според кој [[Византија]] ја признала загубата на [[Тракија]].
 
Наследник на Орхан бил [[Мурат I]]. Првата поголема офанзива на новиот султан [[Мурат I]] била во [[1365]] година во [[Битка кај Адријанопол (1365)|битката кај Адријанопол]]. Византиската армија повторно доживеала пораз, со кое бил ставен почетокот на отоманското присуство на [[Балкан]]от и [[Европа]]. Веднаш по битката, престолнината на [[Отоманци]]те била пренесена од [[Бурса]] во Адријанопол, денешенденешно [[Едрене]]. Ова преместување на престолнината на Отоманците им овозможило место при идните напади на [[Балкан|балканските земји]]. Во [[1354]] година Отоманците ги поминале [[Дарданели]]те. Ова бил голем момент од нивното напредување по морски пат, бидејќи во голема мера го ограничиле поморскиот пат кон [[Константинопол]], остварувајќи значајни победи против [[Венецијанска републикаРепублика|Венецијанската републикаРепублика]].
 
Во следните години следувале успешни воени походи против [[Бугарија]], [[Македонија]] и [[Србија]]. Во [[Маричка битка|Маричката битка]]та (1371) Отоманците издвојувалеизвојувале убедлива победа против [[христијанство|христијаните]] од [[Балкан]]от. По ова, [[Македонија]] и делови од [[јужна Србија]] потпаднале под Отоманскаотоманска власт. Битката била дел од напредувањето на Отоманците во освојувањето на [[Балкан]]от. По оваа битка, Отоманците се упатиле кон внатрешнставнатрешноста на Србија, поточно кон [[Косово]]. До поголема битка дошло во [[1389]] година во т.н. [[Косовска битка]]. Битката завршила со катастрофален пораз на српската војска. Според голем дел од историчарите, Косовската битка била една од најзначајните победи на империјата.<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9046112 Battle of Kosovo, '' Encyclopedia Britannica'']</ref><ref>[http://www.bartleby.com/65/ko/Kosovo.html Kosovo Field, ''Columbia Encyclopedia'']</ref><ref>[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761588292/Kosovo_Battle_of.html Kosovo, Battle of, ''Encarta Encyclopedia'']</ref><ref>Historical Dictionary Of Kosova By Robert Elsie, pg.95</ref><ref>The Encyclopedia of World History: Ancient, Medieval, and Modern, Chronologically Arranged By Peter N. Stearns, William Leonard Langer, pg. 125</ref><ref>Global Terrorism By James M Lutz, Brenda J Lutz, pg. 103</ref> Во оваа битка загинал султанот Мурат.
 
По оваа битка, новиот султан, [[Бајазит I]], наредил сите српски затвореници да бидат погубени. Бајазит се одликувал со тоа што ги проширил своите територии на [[Балкан]]от поради кое главно бил наречен ''Јилдирим'' или [[молња]]. Една од најголемите негови победи е [[Битка кај Никопол|битката кај Никопол]], во која остварил голема победа против христијанските сојузници. Во негово време, од исток се појавиле [[Монголци|монголските освојувачи]] на чело со [[Тимур]]. Монголите започнале да им нанесуваат порази на Османлиите во [[Анадолија]]. До поголема војна дошло на [[28 јули]] [[1402]] година кај [[Анкара]]. Во таа битка учествувал и самиот [[Бајазит I]], заедно со своите синови: [[Иса (син на Бајазит)|Иса]], [[Мехмед I|Мехмед]], [[Муса (син на Бајазит)|Муса]], [[Мустафа (син на Бајазит)|Мустафа]] и [[Сулејман (син на Бајазит)|Сулејман]]. Во битката Монголите издвојувалеизвојувале голема победа. Султанот, заедно со син му Муса биле заробени. Следната година, султанот починал<ref>Ismail Hakki Uzuncarsili. Osmanli tarihi, cild, 3 baaski, Ankara 1972, 310-320</ref>.
 
==== Османлиски интеррегнум ====
Ред 86:
[[Податотека:Musa Çelebi.jpg|right|200px|thumb|Муса Челеби]]
 
По [[Анагорска битка|Анагорската битка]], во Отоманската империјаИмперија се дошло до [[Отомански интеррегнум|интеррегнум]] - ''меѓувлада'', период кој траел повеќе од една деценија. По битката, синовите на Бајазит побегнале на различни страни. Така, Сулејман со Големиот везир Али-паша и јаничарскиот ага се засолниле во [[Бурса]] а потоа и во [[Едрене]] каде се самопрогласил за [[султан]]. Мехмед се зацврстил во [[Амасија]] и борејќи се против Монголите, успеал да поврати некои од претходно изгубените територии. Иса се засолнил во [[Бурса]] и ја зацврстил својата власт во [[Караманија]]. Мустафа мистериозно исчезнал, додека пак Муса Челеби кој бил заробен заедно со својот татко, по неколку месеци се вратил со останките на султанот. Според пишаните извори, во времето кога тој пристигнал во [[Анадолија]], тој ги пронашол своите браќа Мехмед и Иса скарани, помеѓу кои била започната војна. Во таа војна Иса бил победен и затоа тој побегнал кај својот брат Сулејман во [[Едрене]]. Сулејман многу бргу го прифатил, со кое го ставил на чело на една армија која тргнала во поход против Мехмед. Иса, во битката кај [[Ески Шехир]] бил поразен. Во самата битка тој бил заробен а подоцна и погубен во [[1406]] година, <ref>Furuzan Hursev Tokin, Turkiyede halk hareketleri, Istanbul 1968, 35.</ref>Тогаш Сулејман со својата армија преминал во [[Анадолија]] борејќи се против своите двајца браќа Мехмед и Муса, кои биле во тоа време во сојуз. Во исто време, во анадолскиот регион пристигнал влијателниот шејк Бедредин Симави.
 
Војната завршила во [[1413]] година, кога Мехмед Челебија се појавил како победник и тој бил прогласен за султан под името [[Мехмед I]].
Ред 93:
[[Податотека:Zonaro GatesofConst.jpg|thumb|left|[[Мехмед II]] влегува во Константинопол]]
 
Кога Мехмед Челебија остварил победа над своите браќа, во [[1413]] година тој бил крунисан за нов султан во [[Едрене]] како [[Мехмед I]]. Неговата прва задача била да ја врати гордоста и силата на Отоманската империјаИмперија. Мехмед престолнината на империјата ја преместил од [[Бурса]] во [[Едрене]] или Адријанопол. Албанските племиња успеале да се обединат во една држава, [[Босна]] и [[Молдавија]] биле потполно независни. [[Унгарија]] сѐ уште ги држела своите амбиции кон Балканот, а [[венецијанска република|Венеција]] пак крајбрежните делови.
 
По доаѓањето на тронот на [[Мурат II]], Отоманската империјаИмперија започнала воена кампања против бунтовите кои избувнувале на Балканот, особено во [[Србија]]. Во [[1422]] година Мурат безуспешно го [[Опсада на Константинопол (1422)|опседнал]] [[Константинопол]], а по повеќегодишна опсада, во [[1430]] година го [[Опсада на Солун (1422–1430)|зазел]] [[Солун]]. Наспроти ова, тој безуспешно водел војни против [[Скендербег]], на територијата на денешна [[Албанија]] и [[Македонија]].
 
Неговиот наследник, [[Мехмед II]] на отоманскиот престол се качил во [[1451]] година, по смртта на Мурат. Мехмед успеал да потпише мировен договор со Венеција и Унгарија. Откако го обезбедил тоа, тој се свртел кон престолнината на [[Византија]], Константинопол. Во текот на летото во [[1452]] година [[Мехмед II]] (чиј прапрадедо [[Бајазит I]] изградил тврдина на азиската страна на [[Босфор]]) решил да изгради нова тврдина на европската страна на [[Босфор]]от со што го зацврстил отоманското влијание кај теснецот.<ref name="Norwich373"/> Посебно важен аспект на градењето на оваа тврдина е тоа што на Константинопол му се скратила можноста да добива помош од колиниите на [[Република Џенова|Џенова]] кои во тоа време постоеле на брегот на [[Црно Море]]. Новата твдрина била наречена [[Румелихисар|Римска тврдина]] ([[турски]]: Rumeli Hisarı).
 
Конечната [[Падот на Константинопол (1453)|опсада на Константинопол]] започнала на [[2 април]] [[1453]] година. По скоро два месеци војна и битки, на [[29 мај]] престолнината била заземена. По заземањето на Константинопол, Мехмед го изградил [[Топкапи Сарај]] и престолнината на Отоманската империјаИмперија била преместена од [[Едрене]] во [[Константинопол]]. Мехмед бил прогласен за новиот ''Римски цезар'', замислувајќи се себе си како наследник на престолот на [[Римската империјаИмперија]]. [[Црква Света Софија (Истанбул)|Црквата Света Софија]] била претворена во [[џамија]]. По падот на Константинопол, Мехмед кој станал познат и како ''Освојувач'' се свртел кон [[Балкан]]от, односно [[Опсада на Белград (1456)|Белград (1456)]], каде не успеал да го зазеде, и [[Кројска тврдина|Кроја]] која била [[Четврта опсада на Кроја|освоена]] по смртта на [[Скендербег]].
 
=== Периодот од 1453 до 1683 година ===
{{главна|Територијално проширување на Отоманската империјаИмперија}}
[[Податотека:Battle of Mohacs 1526.png|thumb|left|[[Мохачка битка (1526)|Мохачката битка]] го означил крајот на [[Кралство Унгарија]]]]
[[Податотека:Battle of Preveza (1538).jpg|thumb|[[Битка кај Превеза]]]]
 
Периодот од историјата на Отоманската империјаИмперија од [[1453]] до [[1683]] година е познат како периот на [[Територијално проширување на Отоманската империјаИмперија|територијално проширување на империјата]].
 
Во [[1481]] година, султанот [[Мехмед II]] неочекувано починал. На негово место, на престолот застанал неговиот поголем син [[Бајазит II]]. Според законите на Отоманската империјаИмперија, тоа означувало смртна пресуда за [[Кем (син на Мехмед)|Кем]], кој бил помал брат на Бајазит. Во тоа не се согласил Кем, па затоа во околината на Караман успеал да мобилизира одредена војска и да тргне кон [[Бурса]]. По неколкумесечната војна, Бајазит успеал да ја мобилизира својата војска и да го порази на својот брат кај [[Јенишехир]]. Во [[1499]] година избила [[Отоманско-венецијански војни|Отоманско-венецијанска војна]], која траела до [[1503]] година кога [[Отоманци]]те ги добиле последните венецијански упоришта на [[Пелопонез]] и некои градови по должината на [[Јадранско Море|јадранскиот брег]]. Кон почетокот на [[16 век]] започнала ѝ војна со [[Мамелуци]]те, која завршила со победа на империјата во [[1513]] година.
 
Претходно, во периодот од [[1509]]-[[1512]], во империјата избувнала [[Отоманска граѓанска војна|граѓанска војна]]. Во времето на војната, [[Бајазит II]] бил [[султан]] на империјата. Војната се водела помеѓу неговите синови Ахмед и Селим. Во [[1509]] година Ахмед успеал да ги порази Сафавидите и нивните сојузници во [[Мала Азија]]. По ова тој се упатил кон [[Константинопол]]. Плашејќи се за својата безбедност, Селим организирал бунт во [[Тракија]], но бил поразен од страна на Бајазит и принуден да побегне во [[Крим]] ([[1511]]). По ова Бајазит дознал дека Ахмед се приближува кон престолнината, па затоа одбил да му ги отвори портите на градот. Селим се вратил од [[Крим]] и со поддршка од [[јаничари]]те, најпрвин го поразиле а подоцна и го убиле Ахмед. По овој настан, Бајазит абдицирал од престолот ([[25 април]] [[1512]]).
Ред 114:
Новиот султан, [[Селим I]], успеал да ги зазеде современите држави [[Сирија]], [[Либан]], [[Палестина]] и [[Египет]], вклучувајќи го и светиот град [[Ерусалим]], како и [[Каиро]], престолнината на [[Абасидски калифат|Абасидите]]. По ова, тој се прогласил за калиф во империјата. Империјата воспоставила морнарица во [[Црвено Море]]. Ова главно се споровело поради поморските војни со [[Португалија]] кои се воделе главно за трговијата. Во текот на овој период, империјата се натпреварувала со големите европски колонијални сили, во [[Индиски Океан]]. Голем број на флоти, со војници и оружје, биле испраќани за поддршка на муслиманските владетели во [[Кенија]] и во [[Ачех]].
[[Податотека:Ottoman small animation.gif|мини|лево|250|Ширењето на империјата]]
Наследник на Селим I бил [[Сулејман I]]. Во негово време, тој ги освоил најсветите муслимански градови [[Мека]], [[Медина]], [[Ерусалим]], [[Дамаск]] и [[Багдад]]. Во [[август]] [[1521]] година била освоена речиси цела [[Србија]]. Во [[1522]] година бил заземен [[Родос]]. На [[29 август]] [[1526]] година започнала [[Мохачка битка (1526)|Мохачката битка]]. [[Отоманци]]те ги поразиле сојузничките христијански сили предводени од [[Лајош II]]. Битката го означил крајот на [[Кралство Унгарија]]. Од [[1541]] година Сулејман го контролирал поголемиот дел до денешна [[Унгарија]], како и [[Трансилванија]], [[Влашка]] и [[Молдавија]] кои станале вазалства на султанот. Сулејман водел три воени кампањи против Сафавидската империјаИмперија во [[Персија]] и [[Ирак]]. Во [[1534]] година бил заземен градот [[Багдат]]. Вториот поход ([[1548]]-[[1549]]) резултурал со зазимање на [[Табриз]] и [[Азербејџан]], [[Ван (покраина)|провинцијата Ван]] и делови од денешна [[Грузија]]. Третиот поход се случил во [[1555]] година, кој завршил со договорот од [[Амасија]], според кој биле признаени границите на Отоманската империјаИмперија. Во текот на неговото владеење биле спроведени воени походи во [[Северна Африка]] во кој биле заземани [[Освојување на Тунис (1534)|Тунис]], [[Алжирска инвазија (1541)|Алжир]] и [[Опсада на Триполи (1551)|Триполитанија]]. Во овој период, Отоманската империјаИмперија станала доминантна во [[Средоземно Море]]. Отоманската морнарица исто така обезбедила контрола и над [[Црвено Море]] и [[Персиски заливЗалив|Персискиот заливЗалив]] во [[1554]] година, кога нивните сили биле поразени од страна на [[Португалска империјаИмперија|Португалија]]. По ова следувал поразот во [[Падот на Аден (1548)|битката кај Аден]] во [[1548]] година. Во [[1533]] година, [[Хајредин Барбароса]] спровел воен поход против [[Хабсбуршка Шпанија]]. Во [[1541]] година бил [[Опсада на Будим (1541)|опсаднат]] градот [[Будим]]. Опсадата резултирала со зазимање на градот [[Буда (град)|Будим]]. По оваа победа била воспоставена контрола над средна Унгарија. Битката е дел од т.н. [[Мала војна во Унгарија]]. Победата претставува една од најзначајните на Османлиите против [[Фердинанд I (Света Римска империјаИмперија)|Фердинанд I]], најмногу поради тоа што градот во следните 150 години бил под нивна контрола<ref>Garnier, p.200</ref>.
[[Податотека:SiegeOfViennaByOttomanForces.jpg|thumb|left|[[Опсада на Виена (1529)|Опсада на Виена]] од 1529 година]]
Ред 129:
 
=== Периодот од 1683 до 1827 година ===
{{главна|Стагнација на Отоманската империјаИмперија}}
 
Периодот од [[1683]] до [[1827]] година, во историјата на империјата е познат како стагнација на Отоманската империјаИмперија.
 
Во текот на овој период, голем дел од [[Балкан]]от бил отстапен на [[Австрија]]. Одредени области во империјата, како [[Египет]] и [[Алжир]] станале полузависни, за да подоцна паднат под влијание на [[Велика Британија]] и [[Франција]]. Во текот на [[18 век]] централната власт била реорганизирана, голем број на провинции добиле автономија. Во текот на [[18 век]] и [[19 век]] се воделе серија од војни со [[Руска империјаИмперија|Руската империјаИмперија]]. Со престанувањето на победничките војни започнале да се намалуваат приходите на империјата. [[Јаничари]]те повеќе не биле купувани преку т.н. [[данок на крв]]. Тие добиле право да се женат, да тргуваат. Самите чиновници во империјата сфатиле дека земјата повеќе не претставува светска сила ниту во [[Европа]] ниту на [[Блиски исток|Блискиот исток]].
 
Долгиот период од османлиската стагнација обично се карактеризира како историска ера во која голем број на реформи пропаднале. Сепак, во вториот дел од овој период, во времето на [[Селим III]] ([[1789]]-[[1807]]) се започнало со образовни и технолошки реформи, кои вклучувале создавање на институции за високо образование. Еден од најпознатите академски институции од овој период е [[Технички универзитет (Истанбул)|техничкиот универзитет]]. Освен тоа, султанот основал нов пешадиски корпус [[Низам]], направил [[девалвација]] на парите, конфискувал голем број на имоти и ги зголемил даноците. Османлиската империјаИмперија започнала да отвара амбасади во европските престолнини.
[[Податотека:Sultan Mahmud II.jpg|thumb|десно|250px|[[Махмуд II]]]]
Султанот [[Махмуд II]] ([[1808]]-[[1839]]) продолжил со реформите на својот претходник. Во [[1826]] година по негова заповед бил ликвидиран јаничарски корпус, [[спахија|спахиите]] и организирал нова коњаница и артилерија. Освен тоа, вој вовел и реформи во [[морнарица]]та. Неколку големи везири и членови на [[Висока порта|Високата порта]] отворено го подржувале султанот и неговите реформи. Најпрвин била реформирана централната власт, Високата Порта добила нови министерства, војската добила нова униформа.
 
Додека султанот се обидувал да ја спаси империјата, на [[Балкан]]от започнале организирани борби против отоманслата власт. Т.н. процес на распаѓање на импријата го започнале [[Срби]]те во [[1804]] година. [[Прво српско востание|Српската револуција]] го одбележил почетокот на националното будење на балканските народи. По т.н. [[Второ српско востание]], [[Србија]] добила независност ([[де јуре]] [[1830]]).<ref>http://www.njegos.org/past/liunion.htm</ref><ref>Berend, Tibor Iván, ''History derailed: Central and Eastern Europe in the long nineteenth century'', ([[University of California Press]] Ltd, 2003), 127.</ref> Во [[1821]] година започнала [[Грчка револуција|грчката револуција]], која вклучувала и делови во [[Македонија]], [[Крит]], [[Пелопонез]] и [[Кипар]]. Некои од првите грчки активности биле преземени против невооружените отомански населени места. Околу 40% од турските и албанските муслимански жители на [[Пелопонез]] непосредно биле убиени, а останатите биле депортирани. <ref>Jelavich, p. 217.</ref>Во крајна сметка, грчките револуционери, помогнати од страна на европските сили, во 1830 година издвојувалеизвојувале победа, по кое била создадена слободна држава [[Грција]].
 
=== Периодот од 1828 до 1908 година ===
{{главна|Пад на Отоманската империјаИмперија}}
[[Податотека:Malakhov1.jpg|thumb|десно| [[Кримска војна|Кримската војна]] од [[1853]] година]]
Периодот од 1828 до 1908 година, во историјата на Отоманската империјаИмперија е познат како период на [[Пад на Отоманската империјаИмперија|пад на империјата]]. Во текот на овој период, империјата се соочила со предизвиците на одбрана на земјата од странските напади и окупации. Поради фактот што [[Османлии]]те сè повеќе започнале да ги губат своите позиции во [[Европа]], таа започнала да гради сојузништва со европски земји, како што се [[Франција]], [[Холандија]], [[Велика Британија]]. Таков е примерот со [[Кримска војна|Кримската војна]] од [[1853]] година, кога Османлиите во сојуз со [[Обединето Кралство на Велика Британија и Ирска|Обединетото Кралство на Велика Британија и Ирска]], [[Втора француска република|Втората француска република]] и [[Кралство Сардинија|Кралството Сардинија]] војувале против [[Руската империјаИмперија]].
 
Кримската војна го предизвикала масовното иселување на [[Кримски Татари|Кримските Татари]]. Од вкупното татарско население кое броело околу 300.000 во Тавридсакта област, околу 200.000 [[Татари]] биле преселени во Отоманската империјаИмперија.<ref>[http://monderusse.revues.org/docannexe1800.html "''Hijra'' and Forced Migration from Nineteenth-Century Russia to the Ottoman Empire"], by [[Bryan Glynn Williams]], ''Cahiers du Monde russe'', 41/1, 2000, pp. 79–108.</ref>Kон крајот на [[Кавкаски војни|Кавкаските војни]], голем број на [[Черкези]] ги напуштиле своите домови во [[Кавказ]] и принудно заминале во Отоманската империјаИмперија. Во текот на [[19 век]], иселувањето или протерувањето на муслиманското население од [[Балкан]]от, [[Кавказ]], [[Крим]] и [[Крит]] кон денешна [[Турција]] станало честа појава.
 
За време на периодот на [[Танзимат]]от, ([[1839]]-[[1876]]), османлиските власти вовеле уставни реформи во империјата, како и модернизација на војската, банкарскиот систем, биле заменети занаетчиските дејности со изградба на неколку модерни фабрики. Во [[1856]] година бил донесен реформски акт наречен [[Хатихумјун]]. Според овој акт, во империјата се ветувало верска и национална рамноправност на сите народности во империјата, слобода на вероисповед и мислење, мешани судови, право на христијаните да стапуваат на државни должности, да служат во османлиската војска и да имаат свои претставници во Државниот совет. Тој предвидувал и црковни реформи, замена на натуралните даноци кон црковните великодостојници со парични суми, реорганизација на државната администрација, судството, полицијата и даночната политика, воведување на редовен буџет од приходи и расходи на државата, поправка на патиштата, унапредување на земјоделството и трговијата и друго. Освен тоа, било формирано ново ерменско национално собрание.<ref>[[Hagop Barsoumian|Barsoumian, Hagop]]. "The Eastern Question and the Tanzimat Era", in ''The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume II: Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century''. [[Richard G. Hovannisian]] (ed.) New York: St. Martin's Press, p. 198. ISBN 0-312-10168-6.</ref>
 
Периодот на реформите својот врв го достигнал кога бил донесен [[Отомански устав|Отоманскиот устав]], кој бил напишан од страна на членовите на [[Младотурци]]те. Тој бил изгласен на [[23 ноември]] [[1876]] година. Споиред уставот, во рацете на султанот останала апсолутната власт, и самите министри останале да бидат одговорни пред него. [[Прва уставна ера (Отоманската империјаИмперија)|Првата уставна ера]] од историјата на империјата била краткотрајна. Во [[1876]] година, султанот [[Абдул Азис]] бил симнат од власт од страна на неколку либералните кругови во империјата. Тој абдицирал во корист на [[Мурат V]]. Сепак, новиот [[султан]] бил ментално болен и од престолот бил соборен по само неколку месеци. Негов наследник станал [[Абдул Хамид II]] ([[1876]]-[[1909]]). Во време на неговото владеење во империјата стапил насила првиот Отомански устав, на [[23 декември]] [[1876]] година.<ref>[[Patrick Kinross|Kinross, Patrick]] (1977) ''The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire'' London: Perennial. ISBN 978-0-688-08093-8. p. 576.</ref> Исто така бил создаден и првиот отомански парламент. По неуспехот на Цариградската конференција, империјата претрпела пораз по Руско-турската војна од [[1877]]-[[1878]], по која империјатата засекогаш ја изгубила [[Бугарија]] со потпишувањето на [[Санстефански договор|Санстефанскиот мировен договор]] ([[3 март]] [[1878]] година). Во почетокот на [[1878]] година уставот бил суспендиран и парламентот распуштен. Бил воспоставен тирански режим во останатите делови на Отоманската империјаИмперија (претежно [[Македонија]]).
[[Податотека:Ottoman Parliament 1877.jpg|thumb|десно|250px|Отоманскиот парламент]]
[[Национализам|Национализмот]] во Отоманската империјаИмперија од страна на потчинетите народи сè повеќе доаѓал до израз. Во [[1821]] година била формирана [[Прва Грчка република|Првата Грчка република]]. Таа била првата земја од [[Балкан]]от која ја прогласила својата независност од империјата. Официјално од страна на [[Висока порта|Високата порта]], новата земја на Балканот била приознаена по завршувањето на [[Грчка војна за независност|грчката војна за независност]]. Танзиматските реформи не го сопрел национализмот во [[Дунавски кнежества|Дунавските кнежества]] и [[Кнежество Србија]], кои биле полунезависни за речиси шест децении. Во [[1875]] година, [[Кнежество Црна Гора|Црна Гора]] и Србија, заедно со [[Обединето Кнежество Влашка и Молдавија|Обединетото кнежество Влашка и Молдавија]] ја прогласиле својата независност од Отоманската империјаИмперија. Во [[1876]] година, на територијата на денешна [[Бугарија]] избувнало т.н. [[Априлско востание]] кое индиректно довело до создавање на новата бугарска држава, кое се случило по две години, по [[Руско-турска војна (1877-1878)|Руско-турската војна]] од [[1877]]-[[1878]], како [[Кнежество Бугарија]].
 
Во [[Македонија]], како и во останатите балкански земји, исто така избувнале неколку востанија. Така, во [[1876]] и [[1877]] година избувнале [[Разловечко востание|Разловечкото востание]] и [[Кресненско востание|Кресненското востание]]. Едно од наголемите востанија на македпнскиот народ избувнало во [[1903]] година, познато како [[Илинденско востание]]. Востанијата главно биле насочени против османлиската тиранија и желбата за создавање на нова држава на [[Балкан]]от. Сите овие бунтови против османлиската власт биле крваво задушувани.
Ред 160:
Освен овие територијални промени, по Берлинскиот конгрес [[Кипар]] ѝ бил доделен на [[Велика Британија]].
 
Во [[1862]] година, британските сили го окупирале [[Египет]] и [[Судан]]. Како отомански провинции, овие денешни земји останале [[де јуре]] до [[1914]] година кога Отоманската империјаИмперија се приклучила кон [[Централни сили|Централните сили]] во [[Прва светска војна|Првата светска војна]]. Во текот од [[1830]] - [[1912]] година во [[Северна Африка]] биле изгубени и други провинции, како [[Алжир]] (окупиран од Франција во [[1830]]), [[Тунис]] (окупиран од Франција во [[1881]] година) и [[Либија]] (окупирана од [[Италија]] во [[1912]]).
 
Економски и социјално, империјата имала тешкотии во враќањето на отоманскиот јавен долг кон европските банки, кои го предизвикале формирањето на Административниот совет на отоманскиот јавен долг. До крајот на [[19 век]], двете најголеми сили, [[Австро-Унгарија]] и [[Руската империјаИмперија]] сакале своето влијание кон Балканот дополнително да го прошират.
 
=== Периодот од 1908 до 1922 година ===
{{главна|Распаѓање на Отоманската империјаИмперија}}
[[Податотека:Ottoman-Empire-Public-Demo.png||thumb|200px|Протести во реонот на Султанахмет во Истанбул, 1908.]]
 
Периодот од историјата на Отоманската империјаИмперија од [[1908]] до [[1922]] година е познат како периот на [[Распаѓање на Отоманската империјаИмперија|распаѓање на империјата]]. Почетокот на овој период се карактеризира со започнување на [[Младотурска револуција|Младотурската револуција]] во [[1908]] година. Претходно, пред крајот на [[19 век]], на [[Балкан]]от биле создадени три нови држави: [[Грција]], [[Бугарија]] и [[Србија]].
 
Овој период започнал со т.н. [[Втора уставна ера (Отоманска империјаИмперија)|Втора уставна ера]], кој придонел за промена на уставот кој бил донесен во [[1876]] година и создавање на отомански парламент и првите [[Список на партии во Отоманската империјаИмперија|политички партии]]. Новите држави на [[Балкан]]от, со поткрепа на [[Руската империјаИмперија]] сакале целосно да ја протерат османлиската власт во [[Албанија]], [[Македонија]] и [[Тракија]]. Во [[1912]] година избувнала т.н. [[Прва балканска војна]], која завршила со потпишување на [[Лондонски договор, 1913|Лондонскиот мировен договор]] во [[1913]] година. Според него, [[Албанија]] на [[27 декември]] [[1912]] била призната за независна држава, а предлогот за [[Македонија]] не бил прифатен. Во [[Тракија]], двете главни бугарски војски удриле со сета сила на [[Лозенград]] и [[Едрене]]. По завршувањето на Првата Балканска војна, помеѓу сојузничките сили започнала нова т.н. [[Втора Балканска војна]].
 
==== Прва светска војна ====
Ред 177:
[[Податотека:Turkish trenches at Gallipoli.jpg|thumb|left|200px|[[Мустафа Кемал Ататурк|Мустафа Кемал (Ататурк)]] во [[Галиполска операција|Галиополи]] во 1915 година.]]
 
Веднаш по завршувањето на Балканските војни, ногу бргу започнала Првата светска војна. Во [[Првата светска војна]], [[Османлии]]те се приклучиле кон [[Централни сили|Централните сили]], се со цел повраќање на загубените територии. Младотурската влада потпишала таен договор за создавање на сојуз помеѓу империјата и [[Германска империјаИмперија|Германија]] во [[август]] [[1914]] година. Отоманската империјаИмперија официјално во војната влегла по [[Гебенски и Бреславски инцидент|Гебенскиот и Бреславскиот инцидент]]. Во текот на првите години од војната следувале неколку успеси на страната на Османлиите, како [[Галиполска операција|заземањето на Галиополи]] и [[Опсада на Кут|Кут]]. По ова, следувал [[Кавкаски поход|Кавкаскиот поход]], во кој [[Османлии]]те биле катастрофално поразени од страна на [[Русија]]. [[САД]] никогаш не објавила војна на Османлиската империјаИмперија.<ref>Spencer Tucker, ed. ''Encyclopedia of World War I'' (2005) p 1080</ref>
 
Во [[1915]] година, по победата на [[Руси]]те во [[Кавказ]], тие продолжиле со својот напредок кон [[источна Анадолија]] со помош на ерменските волонтерски единици од регионот на Кавказ, како и со помош на Османлиските Ерменци. Во крајна сметка, ова завршило со масовна евакуација и убиството на неколку стотици илјади или преку милион [[Ерменци]] од страна на младотурскиот режим. Овој настан во историјата е познат како [[Ерменски геноцид]].<ref>[[Peter Balakian|Balakian, Peter]]. ''The Burning Tigris: The Armenian Genocide and America's Response''. New York: Perennial, 2003. ISBN 0-06-019840-0</ref><ref>[[Christopher J. Walker|Walker, Christopher J]]. "World War I and the Armenian Genocide" in ''The Armenian People From Ancient to Modern Times'', Volume II, pp. 239–273.</ref><ref>Akcam. ''A Shameful Act'', pp. 109–204.</ref>Денеска, овој настан претставува тема на дискусија на голем број историчари. Проценките се различни околу тоа колку Ерменци загинале. Според едни, оваа бројка се движи околу 600.000,<ref>Toynbee, Arnold J., ''The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire 1915–16: Documents presented to Viscount Grey of Fallodon, Secretary of State for Foreign Affairs By Viscount Bryce''. New York and London: G.P.Putnam's Sons, for His Majesty's Stationary Office, London, 1916, p. 650.</ref> а според други, оваа бројка достигнува околу 1.500.000 Ерменци.<ref>[[Israel Charny|Charny, Israel]] et al. [[s:A Letter from The International Association of Genocide Scholars|A Letter from The International Association of Genocide Scholars]]. International Association of Genocide Scholars. 13 јуни, 2005. Accessed 12 септември, 2009.</ref><ref>See Marashlian, Levon. ''Politics and Demography: Armenians, Turks, and Kurds in the Ottoman Empire''. Cambridge, Mass.: Zoryan Institute, 1991.</ref>
Ред 185:
==== Турска војна за независност ====
{{главна|Турска војна за независност }}
[[Податотека:Sultanvahideddin.jpg|thumb|Заминувањето на [[Мехмед VI]], последниот султан на Отоманската империјаИмперија, 1922]]
 
[[Окупација на Константинопол|Окупацијата на Константинопол]], заедно со [[окупација на Измир|окупацијата на Измир]] од страна на победничките сили во војната го дал почетокот на [[Турска војна за независност|Турската војна за независност]], која траела од [[1919]] до [[1922]] година. На чело на Турското национално движење застанал [[Мустафа Кемал-паша]].<ref>Mustafa Kemal Pasha's speech on his arrival in Ankara in November 1919</ref>
 
Мустафа Кемал побарал национални избори за да се воспостави нов турски парламент, кој ќе има свое седиште во [[Анкара]]. На 1[[2 февруари]] [[1920]] последниот отомански парламент се собрал во главниот град. Парламентот се распуштил од страна на британските сили, откако бил прогласен за ''Misak-i Milli'' („Национален пакт“). На [[10 август]] [[1920]] година, Големиот везир [[Дамат Ферид-паша]] го потпишал Договорот од Севр. Со тој договор се завршиле плановите за поделба на Отоманската империјаИмперија, вклучувајќи го и региони Турските родољупци ги сметале за важни делови. Мустафа Кемал инсистирал на целосна независност и заштитата на интересите на мнозинството на [[Турци]]те на турската почва. Тој го убедил Собранието да ја собе национална армија. Армијата се соочила со окупација на сојузничките сили и се борела на три фронта: француско-турскиот, грчко-турскиот и турско-ерменскиот фронт. По серијата битки за време на грчко-турската војна, грчката армија стигнала до реката Сакарја, само осумдесет километри западно од Собранието. На [[5 август]] [[1921]] година, Мустафа Кемал бил промовиран како командант на силите од страна на Собранието. Во август [[1922]], Кемал започнал со силни напади врз грчките војници и турските сили ја поврати контролата на [[Измир]] на [[9 септември]] [[1922]] година. На [[10 септември]] [[1922]], Мустафа Кемал испратил телеграма до Лигата на нации каде вели Анкара Владата нема да биде одговорна за масакрите извршени за време на војната за независност.
 
Конференцијата во Лозана започнала на [[21 ноември]] [[1922]] година. Турски претставник [[Исмет Инону]] одбил секаков предлог што би бил компромис за турскиот суверенитет, главните прашања во врска со контролата на турски финансии, Босфорот, правдата, и слично. На [[24 јули]] [[1923]] година, Договорот од Лозана бил потпишан. Крајниот исход на војната за независност било прогласувањето на [[Република Турција]] на [[29 октомври]] [[1923]] година. Со ова, офоцијално престанала да постои Османлиската империјаИмперија.
 
==== Прогонство и потомци ====
 
Во [[1947]] година, на потомците на [[Османлиска династија|Османлиската династија]] им било доделено правото да се здобијат со турско државјанство од страна на Големото турско собрание. [[Мехмед Орхан]], син на [[Мехмед Абдил Кадир]] починал во [[1994]] година оставајќи го внукот на османлискиот султан [[Абдулхамид II]], [[Ертугрул Осман]], како најстар преживеан член на сменетата династија. Осман долги години одбивал да го зеде турскиот пасош, нарекувајќи се себе си како граѓанин на Османлиската империјаИмперија. Сепак, и покрај тоа што тој не го прифатил турскиот пасош, на прашањето дали тој самиот лично сака да ја обнови империјата, тој одговорил негативно. Тој рекол дека “демократијата работи добро во Турција“. Во [[1992]] година, тој за прв пат се вратил во [[Турција]], и во [[2002]] година станал турски граѓанин.<ref>{{цитирана веб страница|title=Political Obituaries: Ertugrul Osman|publisher=[[The Daily Telegraph]]|date=2009-09-27|url=http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/politics-obituaries/6237121/Ertugrul-Osman.html|accessdate=2009-10-26}}</ref>На 23 септември 2009 година, Осман починал на својата 97 година од животот, како последниот преживеан наследник на прогонетата османлиска власт. Главно поради ова, тој се нарекува “''последниот Отоманец''“.<ref>{{цитирана веб страница|title='Last Ottoman' dies in Istanbul|publisher=[[BBC]]|date=2009-09-24|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8273396.stm|accessdate=2009-09-24}}</ref>[[Бајазит Осман]] во моментот е најстариот преживеан член на поранешната владејачка класа.
 
== Економија ==
{{Main|Економија на Османлиската империјаИмперија}}
 
 
Ред 207:
London University Press, Oxford U.P. 1970, p. 217 ISBN 0-19-713561-7</ref>. Крајна цел била да се зголемат државните приходи, доколку тоа е возможно, без да се создаваат некакви социјални безредија и немири меѓу населението.
 
Разработувањето и организирањето на економијата во империјата бил во најголем степен најуспешна работа. До [[17 век]], Османлиската империјаИмперија била подржана со најголем економски развој помеѓу другите исламски империи и била меѓу најдобрите економии во [[Европа]]. Организацијата се засновала на [[бирократија]]та.<ref name="Black p199">Antony Black (2001), "The state of the House of Osman (devlet-ı al-ı Osman)" in ''The History of Islamic Political Thought: From the Prophet to the Present'', p.&nbsp;199</ref> Ефективноста на овој финансиски професионален систем стоел зад успехот на многу големи отомански државници.<ref>Halil İnalcık, Donald Quataert (1971), ''An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300–1914'', p.&nbsp;120</ref>. Едно од најголемите причини за големиот раст на економијата се согледува во геополитичката структура. Османлиската империјаИмперија очигледно претставувала сериозна пречка за одвивањето на трговијата меѓу [[Европа]] и [[Азија]], но и сериозна закана за опстанокот на христијанскиот свет. Империјата се наоѓала помеѓу истокот и западот, по кој начин го блокирала патот кон исток на шпанските и португалските морепловци кои патувале за откривање на нови територии и нови богатства, познати како [[Големите географски откритија]]. Во времето кога [[Кристофер Колумбо]] во [[1492]] година патувал кон [[Бахамски Острови|Бахамските острови]], Османлиската империјаИмперија била во најголем подем која се простирала на три континенти. Современите историчари сметаат дека промената на односот помеѓу отоманците и [[Централна Европа]] се должи на откривањето на нови морски патишта. Ова довело до пад на економијата на Османлиската империјаИмперија.
 
Една од најголемите финансиски области во престолнината била т.н. [[Банкарска улица (Истанбул)|Банкарска улица]] каде се наоѓале голем број на познати банки, финансиски институции и осигурителни компании, вклучувајќи ги ѝ Отоманската Централна банка (се одржа како ''Банка-и Османи'' до [[1856]] година, а подоцна и реорганизирана како ''Банка-и Османи-и Шахане'' во [[1863]] година <ref>{{цитирана веб страница|url=http://www.obarsiv.com/ob-tarih.html |title=Ottoman Bank Museum: History of the Ottoman Bank |publisher=Obarsiv.com |date= |accessdate=2009-07-14}}</ref> и Отоманската берза од 1866 година.<ref name=OBM>{{цитирана веб страница|url=http://www.obmuze.com/eng/voyvoda.asp|title=Ottoman Bank Museum|publisher=Ottoman Bank Museum|accessdate=2009-06-18}}</ref>.
 
== Државно уредување ==
{{Main|Државно уредување на Османлиската империјаИмперија}}
[[Податотека:Jean Baptiste Vanmour - Dinner at the Palace in Honour of an Ambassador - Google Art Project.jpg|thumb|200px|Амбасадори во [[Топкапи сарај]]]]
 
Државното уредување во Отоманската империјаИмперија се засновувалo на многу едноставен систем кој имал два главни центри: воената администрација и државната администрација. [[Султан]]от ја имал највисоката позиција во системот, како врховна глава на целата империја. Граѓанскиот систем бил базиран на локалните административни единици врз основа на карактерот на регионот. Отоманците практикувале систем во земјата (исто како и [[Византиската империјаИмперија]]) во кој имале целосна контрола врз свештенството. Одредени предисламски турски традиции од исламски [[Иран]], кои продолжиле да се практикуваат, оставиле важно место во отоманските административни кругови.<ref>Norman Itzkowitz, ''Ottoman Empire and Islamic Tradition'' p.38.</ref>Според отоманското општество и разбирање, примарната одговорност на државата била да го брани и да го прошири во земјата [[ислам]]от, како и да се обезбеди безбедност и хармонија во рамките на своите граници еден општ контекст на династичкиот суверенитет на управување.
 
[[Отоманска династија|Отоманската династија]] или ''Куќата на Осман'', по потекло имала туркиски карактер. Со текот на времето, династијата ги изгубила својот [[турски народи|туркиски карактер]], главно поради тоа што голем број на султани се оженувале со различни етноси, па дури и различни по вероисповед.<ref name="Donald"/>На единаесет пати султанот бил симнуван од престолот затоа што од страна на неговите непријатели во империјата претставувал директна закана. Во текот на историјата на Отоманската империјаИмперија, имало само два обиди за соборување на владеачката отоманска династија од престолот.
 
[[Податотека:Thomas allom, c1840, The Enterance to Divan.png|thumb|left|''Баб-и Али'', [[Висока порта|Високата порта]]]]
Ред 225:
[[Податотека:Tughra Suleiman.jpg|thumb|200px|Тугра на [[Сулејман Величествениот]] (1520)]]
 
Империјалниот [[харем]] бил еден од најважните судови односно резиденции на Османлиската империјаИмперија. Тој бил управуван од страна на [[Валиде султан]], односно мајката на султанот. Позицијата на Валиде султан била втора по важност во отоманската хиерархија, по онаа на султанот. Таа имала огромно влијание врз управувањето на земјата. Во текот на [[17 век]], главно поради застанувањето на тронот на неколку неспособни султани кои постепено ја уништувале империјата, формално власта била во рацете на Валиде султан. Овој период од историјата на Отоманската империјаИмперија се нарекува [[Султанат на жените]].
 
Високиот образовен систем во палатата бил насочен и кон елиминирање на сите потенцијални наследници на тронот. Во почетокот, [[Медреса|медресата]] била единствената образовна институција каде се школувале сите државни функционери и научници, според исламската традиција. Финансиското оптоварување на Медресите било потпомогнато од страна на [[Вакуф|вакуфите]], кое дозволувало на децата кои потекнуваат од сиромашни семејства да се преселат кон повисоките социјални нивоа.<ref>Bernard Lewis, ''Istanbul and the civilization of the Ottoman Empire'', p151</ref>По османлиското зазимање на [[Румелија]], голем број на христијански деца помеѓу осум и дваесет години, биле собирани од отоманските власти за потребите на [[Јаничари|јаничарскиот корпус]]. Тие биле школувани во [[Ендерун]]. Годишно биле регрутирани околу 3.000 деца. Овој процес на присилно одзимање на христијанските деца од [[Балкан]]от се нарекува [[данок во крв]].<ref>Kemal H Karpat, ''Social Change and Politics in Turkey: A Structural-Historical Analysis'', p204</ref>
Ред 231:
== Општество ==
=== Административна поделба ===
{{main|Административна поделба на Отоманската империјаИмперија}}
{{Социјални структури во Отоманската империјаИмперија}}
Административната поделба на Отоманската империјаИмперија претставува територијална поделба на империјата која се засновала на воената администрацији но со цивилна управа. Оваа поделба не ги опфаќала вазалните и потчинетите држави.
 
Првобитната организација своите корени ги имала уште во времето на настанувањето на империјата, како вазална држава на [[Селџуци]]те во [[централана Анадолија]]. Проширувањата настанале врз основа на веќе постоечката административна структура на [[Селџуци]]те, во која наследните владеачи на овие територии ја имале титулата [[бег]]. Овие бегови (локални водачи) продолжиле да владеат под [[сузерен]]ство на Отоманските султани. Титулата [[бег]] од тогаш не се однесувала само на постоечките и поранешните владеачи туку и на новите управници кои султанот ги поставувал на местото на оние кои ги разрешувал.
 
Отоманската империјаИмперија на почетокот било поделено на суверени [[санџак (историски поим)|санџаци]] и санџаци доделени на султановите синови. Со санџаците управувале [[санџак-бег]]ови, воени управници кои добивале од страна на султанот знаме, или [[барјак]] таканаречен ''санџак''. Како што се ширела империјата низ [[Европа]], се појавила потреба за формирање на нови административни единици од повисоко ниво. За време на владеењето на [[Мурат I]] (владеел од [[1359]]-[[1389]]), [[беглер-бег]]овите биле одредувани да управуваат со [[Румелија]], т.е. со европскиот дел на империјата. По формирањето на [[беглербеглак|беглербегаците]], санџаците станале второстепени административни единци. Беглербеговите покрај тоа што имале обврска да управуваат со доделената територија, биле и команданти на сите воени трупи на својата територија.
 
Како што слабеела империјата, административната структура била разнишена. Со Отоманскиот закон од [[1864]] била направена реформа на административната поделба на империјата во која [[ејалет]]ите постанале мали вилаети со кои управувале [[валија|валии]]. Вилаетите биле поделени на санџаци, муташарифати и вазални држави како што биле [[Србија]], [[Романија]] и [[Црна Гора]], кои останале надвор од овој административен систем. После крајот на [[Танзимат]]от од [[1885]], [[Мала Азија|анадолската]] област со кое управувала империјата била поделена на 15 вилаета, едан санџак и едан утершафлик на Константинополскиот вилает (и двата од азиската страна на [[Босфор]]). Секој вилает бил поделен на неколку санџаци.
 
=== Социјални структури ===
{{Главна|Милет (Османлиска империјаИмперија)}}
 
Едно од најуспешното разделување на отоманските земји било можноста од создавање на [[милет (Отоманска империјаИмперија)|милети]]. Под отоманска власт, на неколку признати верски групи им било дозволено да основат свои самостојни заедници кои се викале милети. Во милетите тие ги задежиле своите сопствени верски закони, традиции и јазик, под заштита на [[султан]]от. Тие биле управувани од страна на верски поглавар. Павославниот милет на пример, бил управуван во почетокот од страна на грчкиот патријарх.
 
Во времето на [[Мехмед II]], на [[фанариоти|Фанариотите]] им биле доделени големи права. [[Евреи]]те биле поканети да се населат во Отоманската империјаИмперија. Во крајна сметка, релативно високиот степен на толеранција на етничките групи кои живееле во империјата, била една од најголемите предности за интеграцијата на новите региони. Од друга страна пак, асимилативната политика довела до зголемување на [[Национализам|национализмот]] кај потчинетите граѓани.
 
== Законодавство ==
Османлиската империјаИмперија во текот на своето постоење развила напредна организациона структра на државата. Иако имала голема централизирана власт, со султан кој стоел на чело на империјата, поседувала и голема контрола врз сите провинции. Со шиењето на империјата растела и потребата од системна распределба на администрациските организации. Империјата била поделена на вилаети. Секој вилает имал свој управител. Идејата за вилаетите била превземена од [[Селџуци|селџуците]] кои владееле пред Османлиите во [[Средна Анадолија]].
 
Централниот систем се засновал од [[Султан]]от и неговите соработници. Оваа организација се нарекувала “''Домот на Султанот''“ на кој претседавал [[Диван]]. Владеачката класа се нарекувала [[ашкер]]. Во текот на историјата на империјата, [[Диван]] стекнал голема моќ. Во времето на [[Мурат V]], султанот престанал да учествува на заседанието на [[Диван]]. Султанот имал голем број на советници и министри. Најмоќни биле [[везир]]ите од [[Диван]], на чиј врв стоел [[Голем Везир]]. Диванот претставувал совет каде се состанувале сите везири и расправале околу политичките прашања на империјата. Големиот везир имал должност да го извести султанот околу мислењето на Диванот за определени прашања. Султанот своите решенија обично ги зимал со советување на везирот, но во никој случај не му бил потчинет. Во некои случаи, и самиот султан го закажувал советот на везирите, доколку имал некои важни соопштенија или дилеми. Во текот на [[14 век]], Диванот се состоел од три везири, а во [[17 век]] нивниот број бил единаесет, од кој четри везири служиле како Везири на Домот, како најважни министри по Големиот Везир. Понекогаш, на заседанијата на Диванот присуствувале и генералите на јаничарите.
Ред 256:
 
== Култура ==
{{Main|Култура на Османлиската империјаИмперија}}
{{Култура на Отоманската Империја}}
Османлиската империјаИмперија својата култура ја стекнала на просторот на [[Средоземно мореМоре|Средоземното]] и [[Црно мореМоре|Црното мореМоре]], додека примањето на нови традиции, обичаи и искуства ги стекнале со помешување на реонските култури, при кое се задржал исламскиот разум на културата. Во [[Среден век|средниот век]], [[османлии]]те имале голем степен на толеранција према надворешните култури и религии. Нешто порано, [[османлии]]те ја пропаднале [[христијанство|христијанска]] [[Византија]] и во [[1453]] година го превзеле [[Константинопол]], претварајќи многу [[црква|религиозни христијански објекти]] во [[џамија|џамии]]. Дворскиот живот во царството го задржав во голема мера традиционалниот антички поредок од времето на [[Персија]], но многу елементи од византиската и европската култура биле вклучени во секојдневниот живот. Многу години царството било еден вид засолниште за протераните [[Евреи]] од секаде низ светот, каде Евреите во царството имале своја слобода на сопствена вероисповед.
 
=== Османлиска архитектура ===
Ред 267:
Архитектурата во империјата започнува во [[Бурса]] и [[Едрене]] во текот на [[14 век]] и [[15 век]]. Оваа [[архитектура]] била во голем степен наследник на архитектурата на [[Селџуци]]те. Таа била продолжение на предисламската [[сасанидска архитектура]]<ref>Von Gabriel Piterberg, An Ottoman Tragedy: History and Historiography at Play, pp.98–103, [http://books.google.de/books?id=bbTPTqs9n5EC&pg=PA103&dq=Ottoman+Sassanian&sig=ZrujU_vQ2ZFsvPI8L02bqokjsAE#PPA103,M1 Books.Google.de]</ref><ref>Von Helen Gardner, Horst De la Croix, Richard G. Tansey, Gardner's Art Through the Ages, p. 263, ISBN 0-15-503758-7,[http://books.google.de/books?id=gcFPAAAAMAAJ&q=Ottoman+Sassanian&dq=Ottoman+Sassanian&pgis=1 Books.google.de]</ref> , исламските традиции на [[мамлуци]]те, како и [[византиска архитектура|византиската архитектура]]. Скоро петстотини години, византиската архитектура служела како модел за многу од османлиските џамии. Како севкупност, османлиската архитектура низ историјата е запишана како мешавина од архитектурни традиции на [[Медитеран]]от и [[Блискиот Исток]]. Во родната си [[Средна Азија]], турците живееле во [[куполи]], како минипалати. Кога [[Селџуци]]те први престигнале во [[Иран]], од нив произлегла архитектурата на старите традиции. Селџуците изградиле и нови видови на структурни елементи, како [[медреса]]. Првата позната [[медреса]] е [[Низамијах]] која датира од [[11 век]] и била изградена од страна на [[Низам ал-Мулк]], трите медреси во [[Нишапур]], [[Тус]] и [[Багдад]]. Друга област во која придонеселе Селџуците во архитектурата се сводовите и [[мавзолеј|мавзолеите]]. Куполниот архитектурен стил еволира од [[Бурса]] и [[Едрене]]. [[Џамија|Џамиите]] во [[Бурса]] и [[Едрене]] биле првите кои биле изградени од страна на Османлиите, предимно со една купола. Во [[1394]] година, во [[Анадолија]] (време кога Константинопол сѐ уште не бил под власта на Османлиите) бил изграден [[Анадолски Хисар]] на азиската страна од денешниот град (тогаш област) и [[Румелихисар]] на европската страна во [[1452]] година, на само една година пред освојувањето на [[Константинопол]] од страна на [[Османлии]]те.
 
[[Падот на Константинопол (1453)|Падот на Константинопол]] и префрлувањето на престолнината на Османлиската империјаИмперија од [[Едрене]] во [[Цариград]] предизвикала голема промена во архитектурниот стил на империјата. Градба која била изградени во периодот на преместувањето на престолнината е [[Џамија Бајазид II|џамијата Бајазид II]], која се смета исто така за раниот период од развојот на османлиската архитектура, потоа [[Фатих џамија]], [[Топкапи Сарај]] и други. По Падот на Константинопол и преземањето на градот од страна на османлиите, многу цркви и манастири, изградени со византиски стил, биле претворени во џамии. Една од најпознатите такви е [[Црква „Света Софија“ Истанбул|Света Софија]] во [[Истанбул]]. Султанот [[Мехмед II]] наредил да се изготви голем план за промена на архитектурниот изглед на градот. Во ова време започнале да се градат [[Топкапи Сарај]], [[Капали чаршија (Истанбул)|Голема чаршија]], златната порта (главна порта за влез во градот).
 
Во текот на [[ера на лалињата|ерата на лалињата]], архитектурата била под големо влијание на стиловите од [[Западна Европа]]: [[барок]], [[рококо]], [[империја (стил)|империјалниот стил]] и други. Концептот на отоманската архитектура се темелела главно на џамијата. Џамијата била составен дел од општеството. Во времето на класичниот период, една од главните карактеристики е неразделноста односно споеноста на внатрешниот двор со [[џамија]]та. Главен архитект од тоа време е [[Синан]] ([[1492]]-[[1588]]). [[Синан]] создал една нова ера не само во османлиската архитектура туку и во светската, создавајќи вкупно 334 градби во различни градови. Првата позначајна градба му била [[Џамија Шехзаде|џамијата Шехзаде]] од [[1548]] година, [[Сулејманова џамија|Сулејмановата џамија]] од [[1557]] година, и [[Селимова џамија|Селимовата џамија]] во [[Едрене]].
Ред 295:
== Демографија ==
 
Вкупниот број на население на Отоманската империјаИмперија до ден денес претставува прашање кое е дебатирано од страна на голем број истражувачи и историчари. За скоро половина милениом од своето постоење, населението на империјата не можело точно да се пресмета, освен доколку се исклучат бројките за работната популација. Ова главно се должело на постојаното менување на границите на империјата како и на неброењето на сите жители кои живееле во неа. Ова пред се се однесува на жените, кои не биле броени во сите неофицијални пописи. Првиот официјалне попис на населението се случил од [[1881]] до [[1893]] година. По завршувањето на пописот било познато кои се основните етнички групи кои живееле во империјата. Покрај муслиманите, во империјата живееле и [[Грци]], [[Ерменци]], [[Бугари]], [[Католици]], [[Евреи]], [[Протестанти]], [[Латини]], [[Цигани]] и други.<ref>{{harv|Karpat|1978|pp.237-274}}</ref> <ref>{{harv|Shaw|1978|p.323-338}}</ref> Нов попис на населението бил направен во периодот од [[1905]] до [[1906]] година.
 
{| class="wikitable"
Ред 322:
 
== Религија ==
{{Главна|Религија во Отоманската империјаИмперија}}
 
[[Податотека:Tile with Calligraphy.JPG|thumb|left|300px|Калиграфија на пророкот Мухамед и првите четири калифи, Абу Бакр, Умар, Утман и Али напишани на арапски. Комбинацијата ја означува верноста кон сунитскиот ислам. ]]
Официјалната [[религија]] во Османлиската империјаИмперија бил [[ислам]]от, а званично империјата од [[1517]] до [[1922]] година била прогласена за исламска држава, кога калифатот бил формално напуштен и сите негови ингиренции биле дадени на турскиот парламент.
 
Пред да се воведе [[ислам]]от, процес кој во голема мера започнал да се спроведува по победата на [[Абасиди]]те по [[Битка кај Талас|битката кај Талас]] во [[751]] година и која битка обезбедила големо влијание на Абасидите врз турските народи во [[Средна Азија]], различните [[турски народи]] го практикувале [[шамантизам|шаманизмот]]. По таа битка, голем број на различни турски племиња, вклучувајќи ги и [[Огузи]]те, кои биле предци на [[Селџуци]]те и [[Отоманци]]те, започнале да го прифаќаат исламот како своја официјална [[религија]]. Со започнувањето на нивната инвазија, кон [[11 век]] тие го донеле исламот во [[Анадолија]].
 
Отоманската империјаОтоманскатаИимперија во принцип ги толерирала [[христијанство|христијанските религии]] и [[јудаизам|јудаизмот]]. Сепак постоела нееднаквост на верската слобода поради кое немуслиманското население, според законот на [[шеријат]]от, морало да плаќа данок кој се викал [[џизија]], но затоа не се регрутирале за походите и можеле непречено да формираат семејства и да напредуваат, додека муслиманските семејства пред и после походите останувале без свои членови кои гинеле во разни битки. Знаејќи го овој факт, немуслиманското население не се бунело поради овој дополнителен данок. Во времето кога било дозволено да се создаваат т.н. ''милети'', најголемата немуслиманска верска група, [[Православие|православната]], добила огромни привилегии во областа на политиката и трговијата, но сепак морала да плаќа повисоки даноци на државата од муслиманските поданици.<ref>"[http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Krummerich.htm The Divinely-Protected, Well-Flourishing Domain: The Establishment of the Ottoman System in the Balkan Peninsula]", Sean Krummerich, [[Loyola University New Orleans]], ''The Student Historical Journal'', volume 30 (1998–99</ref><sup><small>,</small></sup><ref>[http://www.globaled.org/nyworld/materials/ottoman/turkish.html Turkish Toleration], [[The American Forum for Global Education]]</ref>
 
По освојувањето на градот [[Константинопол]] во [[1453]] година, султанот [[Мехмед II]] им дозволил на локалните христијани да останат во градот и да ги задржат нивните институции, каква што била [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]]. Во [[1461]] година, во времето на истиот султан била основана [[Ерменска патријаршија|Ерменската патријаршија]] во [[Константинопол]] и на тој начин им било дозволено на [[Ерменци]]те да изградат црква во внатрешноста на [[Константинополски ѕидини|градските ѕидини]]. Инаку, Ерменската патријаршија се сметала за монофизитска и еретичка (односно не била во сослужение со останатите православни цркви затоа што оваа црква не ги прифаќала заклучоците на [[Четврти вселенски собор|Четвртиот вселенски собор]]).
Ред 337:
Во текот на историјата, поголеми проблеми помеѓу муслиманското и немуслиманското население во империјата немало, ако се има предвид т.н. [[потурчување]] на христијанското население. Цариградската Патријаршија имала улога за помагање на црковното и училишното дело во Османската империја и директно се спротиставувала на некои од обидите на империјата за потурчување на одделни региони на [[Балкан]]от.
 
Долги години, во Отоманската империјаИмперија била задржана структурата на христијанските цркви. Со започнувањето на развојот на национализмите на Балканот Цариградската патријаршија започнува да им служи на великогрчките интереси што довело до укинување на Охридската архиепископија и на другите помесни православни цркви{{факт}}. Подоцна, во [[1870]] година била создадена [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]], со седиште во [[Константинопол]].
 
Меѓусебните конфликти помеѓу христијаните и муслиманите, својата кулминација ја достигнала во периодот меѓу [[1912]] и [[1922]] година, за време на [[Балкански војни|Балканските војни]], [[Прва светска војна|Првата светска војна]] и [[Турска војна за независност|Турската војна за независност]]. Христијанското население се намалило од 450.000 на 240.000 во периодот на воениот период.<ref>[http://www.scribd.com/doc/6920910/Globalization-Cosmopolitanism-and-the-Donme-in-Ottoman-Salonica-and-Turkish-Istanbul Globalization, Cosmopolitanism, and the Dönme in Ottoman Salonica and Turkish Istanbul]. Marc Baer. University of California, Irvine.</ref>
 
== Војска ==
{{главна|Војска на Отоманската империјаИмперија}}
{{Војска на Отоманската Империја ‎}}
[[Податотека:OttomanMilitaryMiddleEast.jpg|thumb|left|Современа [[Отоманска војска]]]]
Почетокот на [[16 век]] претставува период кога Отоманската империјаИмперија била најсилна империја во [[Медитеран]]от и пошироко. Голем број на битки и војни од страна на [[Отоманци]]те биле добиени не само поради [[Шеријат|шеријатската]] должност кон неверниците, туку и поради турските номади кои биле желни за освојување и ограбување. Тоа најмногу се должело на силниот и голем воен систем.
 
Првата воена единица на Отоманската империјаИмперија била војската, која била основана и организирана од стрна на [[Осман I]] од племињата кои живееле во [[западна Анадолија]] во доцниот [[13 век]]. Воениот систем со непосредното проширување на империјата станувал сè посложен. Војската на Османлиската империјаИмперија се состоела претежно од платеници и регрутанти. Главните воени единици биле [[Јаничари]]те, [[Спахија|Спахиите]], [[Акиџија|Акинџиите]] и други. Отоманската армија можеби никогаш не користела најнапредни и современи орудија во светот, но сепак била една од првите кои во своите битки и војни користеле [[топ]]ови и [[мускета|мускети]]. Отоманците за прв пат започнале да користат топ во [[Опсада на Константинопол (1422)|опсадата]] на [[Константинопол]] во [[1422]] година, иако бил со краток дострел. Отоманската коњаница зависела повеќе од самата брзина и мобилност отколку од тешките оклопи. Кавалеријата користела лакови и кратки мечеви. Од нив, најмногу се користеле [[Арапски коњ|арапскиот]] и [[Туркменски коњ|туркменскиот коњ]].<ref>Milner ''The Godolphin Arabian'' pp. 3–6</ref><ref>Wall ''Famous Running Horses'' p. 8</ref> Падот на ефикасноста и силата на отоманската армија се почуствувала во средината на [[17 век]], по [[Голема турска војна|Големата Турска војна]]. Во текот на [[18 век]] следувале неколку успеси против [[Венецијанска република|венецијанската република]], но по овие победи [[Османлии]]те биле поразени во поредните [[Руско-турски војни]]. Модернизацијата на отоманската војска започнала во текот на [[19 век]]. Во [[1826]] година султанот [[Махмуд II]] го укинал [[Јаничари|јаничарскиот корпус]] и основал модерна отоманска војска. Овој нов воен ред бил познат под името [[Низам-и Кедид]]. Во исто време, отоманската војска била првата воена институција која ангажирала странски експерти и испраќала свои офицери за обука во западните европски земји. Следствено, [[Младотурци|движењето на Младотурците]] започнало во времето кога тие студенти се вратиле од [[Западна Европа]].
[[Податотека:Ottoman Navy at the Golden Horn.jpg|thumb|[[Отоманска морнарица]]]]
[[Отоманска морнарица|Отоманската морнарица]] значително придонела за проширување на териториите на империјата на европскиот континент. Таа го иницирала освојувањето на [[Северна Африка]], пред сè [[Алжир]] и [[Египет]] во [[1517]] година. Во почетокот на [[19 век]], Отоманската империјаИмперија започнала да ги губи своите територии. Во [[1821]] била изгубена [[Грција]], а во [[1830]] [[Алжир]]. Со тоа започнала да опаѓа и поморската власт и контрола над далечните прекуморски територии на империјата. Султанот [[Абдул Азис]] ([[1861]]-[[1876]]) се обидел да ја обнови некогашната моќна отоманска морнарица, по примерот на флотите на [[Франција]] и [[Велика Британија]]. Во Бароу, [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]] ја изградила првата подморница во [[1886]] година за Отоманската империјаИмперија.<ref name="first submarine at shipyard">[http://www.ellesmereportstandard.co.uk/latest-north-west-news/Petition-created-for-submarine-name.4001190.jp Ellesmerereportstandard.co.uk], The standard - Petition created for submarine name</ref>Сепак, слабеењето на отоманската економија не можела да ја одржи моќта на флотата за предолго. По [[Младотурска револуција|Младотурската револуција]] во [[1908]] година, Комитетот се обидел да развие една силна поморска флота. Во [[1910]] година била основана ''Фондација на Отоманската морнарица'', чија цел била да се купат нови бродови преку јавни донации.
[[Податотека:BALKANHARBINDEHARLANTAYYAREMIZ-1912.jpg|thumb|[[Отоманско воздухопловство]]]]
[[Отоманско воздухопловство|Отоманското воздухопловство]] било основано во [[јуни]] [[1909]] година, како една од првите во светот. Империјата своите први пилоти и авиони ги подготвила на [[3 јули]] [[1912]] година во [[Константинопол]], преку создавањето на академијата ''Хава Окулу''. Образовната академија забрзано напредувала во воената авијациона програма, зголемувајќи го бројот на пилоти и авиони. Во [[мај]] [[1913]] година започнала првата светска обука на специјализирани пилоти од страна на академијата. Во [[јуни]] [[1914]] година била основана нова воена академија која се викала ''Дениз Хава Окулу''. Со избувнувањето на [[Прва светска војна|Првата светска војна]], модернизацијата на воздухопловните сили запрела. Во текот на Првата саветска војна, отоманските воздухопловни сили се бореле на повеќе фронтови, од [[Галиција]] на запад до [[Кавказ]] на исток и [[Јемен]] на југ.
 
== Поврзано ==
{{Portal|Отоманска империјаИмперија|image=Topcu_arma.jpg}}
{{sisterlinks|Ottoman Empire}}
* [[Список на отомански султани]]
* [[Список на Валиде султан]]
* [[Список на големи везири на Отоманската империјаИмперија]]
* [[Список на отомански валии во Египет]]
* [[Список на паши во Алжир]]
* [[Список на отомански министри за финасии]]
* [[Список на партии во Отоманската империјаИмперија]]
* [[Список на адмирали во Отоманската империјаИмперија]]
* [[Административна поделба на Отоманската империјаИмперија]]
* [[Список на отомански територии]]
* [[Список на вазални земји на Отоманската империјаИмперија]]
* [[Список на отомански опсади]]
* [[Список на битки на Отоманската империјаИмперија]]
* [[Список на договори на Отоманската империјаИмперија]]
* [[Хронологија на Отоманската империјаИмперија]]
{{-}}
 
Ред 388:
 
=== Турски ===
* [http://www.barbaros.biz/DOWNLOAD.htm Download Ottoman Pictures] "Отоманска империјаИмперија"
* [http://www.theottomans.org/turkce/index.asp Osmanlı İmparatorluğu Hakkında bilgi...]
* [http://dilbilimi.net/osmanli_arastirmalari.htm Ottoman Studies Resources in Internet]
Ред 466:
 
{{Територијална хронологија на Отоманската Империја}}
{{Османлиска империјаИмперија}}
{{Османлиски султани}}
 
Ред 472:
 
{{Нормативна контрола}}
[[Категорија:Отоманско царствоЦарство| ]]
[[Категорија:Поранешни држави во Европа]]
[[Категорија:Поранешни царства]]