Грамошта: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето
Ред 1:
{{Инфокутија Планина
| name = ГрамоштаГрамушта
| other_name = Γράμμος
| elevation_m = 2520
| elevation_ref = <ref name=oreiv>[http://www.oreivatein.com/oreivatein/page/mountains/e_mounts1_1.htm Oreivatein.com]</ref>
| photo = Grammospeak.jpg
| photo_caption = Јужната страна на ГрамоштаГрамушта
| photo_size = 250
| label_position = right
Ред 17:
}}
 
'''Грамушта''' или '''Грамошта'''<ref>[[:Податотека:Korfu - 38-40.jpg|Австроунгарска карта од 1887 г. во размер 1:200.000]]</ref> (на [[костурски дијалект|костурски]]: '''Грамушча''',; {{lang-el|Γράμμος}}, ''Грамос''; порано: ''Γράμμοστα'', ''Грамоста''; {{lang-sq|Gramoz|Mali i Gramozit}}, {{lang-rup|Gramosta}}, ''Грамоста'') — погранична [[планина]] меѓу [[Егејска Македонија]] (денес во [[Грција]]) и [[Албанија]], често позната под грцизираниот назив „'''Грамос'''“.
 
== Орографија ==
ГрамоштаГраушта го сочинува најсеверниот дел од [[планински венец|планинскиот венец]] на [[Пинд]] на грчка територија. Највисок врв е Чука Пецик (''Τσούκα Πέτσικ''), со 2.520&nbsp;м. Се состои од две планински [[било|била]], кои се собираат под прав агол. Првото ја означува границата со Албанија, со врвовите Црн Камен (''Μαύρη Πέτρα'', Маври Петра, 2.461&nbsp;м), Голио Врв (''Γκόλιο'', 1.934&nbsp;м) и Каменик (''Κάμενικ'', 2.043&nbsp;м). Другото било ги дели окрузите [[Јанина (округ)|Јанина]] и [[Костур (округ)|Костур]] и има источна насоченост. Него го бележат врвовите Перифано (''Περήφανο'', 2.442&nbsp;м), Гесо (''Γκέσο'', 2.166&nbsp;м) — Голем Човек (''Επάνω Αρρένα'', ''Епано Арена'', 2.192&nbsp;м) и Мал Човек (Κάτω Αρρένα, ''Като Арена'', 2.075&nbsp;м). На врвот Гесо е поставен споменик во чест на загинатите владини војници во [[Битка на ГрамоштаГрамушта|Битката на ГрамоштаГрамушта]] (1949). На југ реката Сарандапоро (''Σαραντάπορο'') ја дели ГрамоштаГрамушта од планината [[Смолика]] (2.637&nbsp;м) — втора по височина во Егејска Македонија и цела Грција. На исток притоките на [[Бистрица (Грција)|Бистрица]] ја делат ГрамоштаГрамушта од планината од [[Корбец]]. Меѓу планинските била се образуваат три забележителни долини со помали населени места. Тоа се долините на с. [[ГрамоштаГрамушта (село)|ГрамоштаГрамушта]] во [[Костур (округ)|Костурско]] и тие на с. [[Денско]] и с. [[Пеликат (Епир)|Пеликат]] во [[Јанина (округ)|Јанинско]]. Водите од првата долина се слеваат во Бистрица, како нејзини изворници, а водите од другите долини се слеваат во Сарандапор.<ref>[http://www.plikati.gr/grammos.htm Γράμμος]</ref>
 
Близу до границата со Албанија е сместено највисокото и најголемото [[планинско езеро]] во Егејска Македонија и Грција, наречено [[Гиздово]] (''Γκιστόβα'') на 2.350&nbsp;м. Други убави езера се среќаваат во подрачјето на Голем Човек. Сместени се меѓу букови шуми, на височина од околу 1.700&nbsp;м до нив може да се дојде со автомобил.
Ред 28:
 
== Општи особености ==
[[Податотека:Grammos Mountain, Greece - Southern aspect seen from Plikati - 01.jpg|мини|десно|250п|Поглед на ГрамоштаГрамушта од с. Пеликат]]
ГрамоштаГрамушта е четвртата по височина планина во [[Егејска Македонија]] и цела [[Грција]], по [[Олимп]], [[Смолика]] и [[Ниџе]]. Претставува најсеверен огранок на планинскиот масив [[Пинд]] и по него минува границата меѓу областите [[Македонија (регион)|Македонија]] на исток и [[Епир]] на запад и југ. На исток, во долината на реката [[Бистрица (Грција)|Бистрица]] е сместена општината [[Нестрам (општина)|Нестрам]] од областа [[Западна Македонија (Грција)|Западна Македонија]]. На јужното подножје на планината, во долината на [[Сарандопор]] се наоѓа општината [[Коница (општина)|Коница]] во [[Епир (област)|Епир]]. На запад и север се окрузите [[Колоња (округ)|Колоња]] и [[Девол (округ)|Девол]] во Албанија.
 
== Воена историја ==
До 1912 г., ГрамоштаГрамушта ја образувала југозападната граница на [[етничка Македонија]] - селата во планината се [[Власи|влашки]], а на североисточното подножје — [[Македонци|македонски]]. На 24-29 август 1949 г. на планината се случила решителната [[Битка на ГрамоштаГрамушта]], каде со помош од американски и британски сили и [[напалм]]-бомби е поразена [[Демократска армија на Грција|Демократската армија на Грција]] (ДАГ) со [[Македонците во Грчката граѓанска војна|огромен број Македонци]] и со тоа е ставен крај на [[Граѓанска војна во Грција|Граѓанска војна]] на штета на [[Егејци|македонското насление]].
 
== Поврзано ==
* [[ГрамоштаГрамушта (село)]]
* [[Пинд]]
* [[Битка на ГрамоштаГрамушта]]
* [[Македонците во Грчката граѓанска војна]]
* [[Народноослободителна борба во Егејска Македонија]]
Ред 46:
== Надворешни врски ==
{{рв|Grammos}}
* [http://mountain.bajhui.org/main.php?g2_itemId=5097 Галерија на слики од ГрамоштаГрамушта]
* [http://www.xenonas-anastasia.gr/N06_GKISTOVA_Max.png Езерото Гиздово]