Крушоради: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето |
Нема опис на уредувањето |
||
Ред 33:
|image_skyline =
|caption_skyline =
|elevation = 730
}}
'''Крушоради''' — [[село]] во [[Леринско]], [[Егејска Македонија]], денес во општината [[Лерин (општина)|Лерин]] на [[Лерин (округ)|Леринскиот округ]] во [[Западна Македонија (Грција)|Западна Македонија]], [[Грција]]. Населението брои 271 жител (2011). Сè до 1940-тите селото било исклучиво [[Македонци|македонско]], но поради теророт и иселувањето, денес тие се малцинство, а мнозинството го сочинуваат [[колонијализам|колонисти]] од [[Епир]].<ref name="НМЕМ" />
== Географија и местоположба ==
Селото се наоѓа во источниот дел на [[Леринско Поле]], на северозападните падини на [[Кајмакчалан]], на надморска височина од 730 м.<ref name="НМЕМ">{{НМЕМ|том= II |глава= |страницa= 158}}</ref> Бо непосредна близина на Крушоради е границата со [[Р. Македонија]]. Низ Крушоради тече [[Стара Река]], во мала котлина меѓу планините [[Старков Гроб]] од север и [[Мала Ниџе]] од исток.
Двете соседни села [[Јуруково (Леринско)|Јуруково]] (Јурко) и [[Горно Крушоради]] традиционално се сметаат за маала на Крушоради. Горно Крушоради било Горно, сегашното Крушоради било Средно, а Јуруково било Долно Маало.<ref name="НМЕМ" /> Со тек на времето, селото станало [[чифлик]] на турскиот бег Феин и така останале долго време, освен Јуруково, кое успеало да си го откупи имотот.<ref name="МР" />
За ова сведочи [[Христо Силјанов]] во 1902 г.:
{{цитат|Крушоради има три маала. Двете са чифлици со беговска кула, кехаи и пазачи Арнаути, а третото, наречено и Јуруко, е нешто како одделно село со триесетина куќи.<ref>[http://www.kroraina.com/knigi/hs/hs_a_37.html Силјанов, Христо. Писма и исповеди на един четник, Софија, 1902, стр. 294.]</ref>}}
== Историја ==
Преданијата велат дека првобитното населено место всушност било утврдената населба Крушовград понасевер од денешното село, во денешната месност Грамада. Месноста е така наречена поради купиштата големи грамадни камења кои опстоиле како сведоштво од некогашната тврдина.<ref name="МР">{{наведено списание|date=март 2014|title=Крушоради (Леринско)|journal=Македонска Ризница|issue=20|pages=21–24|issn=1857-9314|url=https://issuu.com/makedonska_riznica/docs/makedonska_riznica_20}}</ref>
=== Османлиско време ===
Вo [[XV век]] за селото ''Крушовец, Костурско'' по име се заведени 36 глави на домаќинства.<ref>[http://www.promacedonia.org/hg/poselen.html Гандев, Христо. Българската народност през XV век. Демографско и етнографско изследване, Наука и Изкуство, II изд., София, 1989.]</ref> В во даночните регистри на немуслиманското население на Леринскиот волает од [[1626]]-[[1627]] г. селото се води како ''Крушорад'' со 61 домаќинства.<ref>Турски извори за българската история, т. VII, София 1986, стр. 333.</ref> Во 1848 г. рускиот славист Виктор Григорович го води ''Крушораде'' како македонско село.<ref>нарекувајќи го „бугарско“ под влијание на бугарската политика.</ref><ref>[http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Bulgarien/XIX/1840-1860/Grigorovic/text3.phtml?id=2234 Григорович, В. Очеркъ путешествія по Европейской Турціи, Москва, 1877, стр. 93.]</ref> Според „Етнографија на вилаетите Адрианопол, Монастир и Салоника“ во [[1873]] г. ''Крушово'' (''Krouchovo'') има 40 домаќинства со вкупно 115 жители, [[Македонци]].<ref name="БИМ">{{БИМ}}</ref><ref>Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г., Македонски научен институт, София, 1995, стр. 82-83.</ref>
На почетокот на XX век Крушоради се води како чисто македонско село во Леринската каза. Во 1900 г. според [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика]]“) во Крушоради (Горно и Средно) живееле 650, а во Јурук (Јуруково) — 216 Македонци<ref name="БИМ" /> христијани.<ref>[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_38.htm Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, стр. 249.]</ref> На почетокот на на XX век целото село потпаднало под врховенството на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]]. По податоците на егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]] („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во [[1905]] г. селото имало 760 Македонци<ref name="БИМ" />.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?filename=/var/www/tkl-portal-neo//metadata/6/9/5/attached-metadata-5d3c137498cf87397083652dec9dfdac_1242889374/154547_w.pdf&lang=en&pageno=1&pagestart=1&width=1031&height=728&maxpage=141 Brancoff, D.M. La Macédoine et sa Population Chrétienne. Avec deux cartes ethnographiques, Paris, 1905, pp. 176-177.]</ref> Милоевиќ го води со 60 македонски куќи.<ref name="НМЕМ" />
=== Припојување кон Грција ===
Со [[Букурешки договор (1913)|Букурешкиот договор]] во 1913 г. селото е припоено кон грчката држава, кога имало 606 жители (без Јуруково).<ref name="НМЕМ" /> Во 1920 г. селото имало 573 жители,<ref name="НМЕМ" /> а во [[1926]] г. е преименувано во Ахлада,<ref>[http://archive.is/20120630054156/www.freewebs.com/onoma/met.htm Λιθοξόου, Δημήτρης. Μετονομασίες των οικισμών της Μακεδονίας 1919 - 1971]</ref> што е буквален превод
== Втора светска и Граѓанска војна ==
Во меѓувоениот период, 40 жители на селото се иселиле во прекуокеанските земји, некои од нив повлекувајќи ги своите семејства.<ref name="НМЕМ" /> Во [[НОБ во Егејска Македонија|Втората светска војна]] и за време на [[Грчка граѓанска војна|Граѓанската војна]] селото дало преку 50 жртви, од кои дури 43 активни борци.<ref name="НМЕМ" /> Поради големиот терор врз населнието, од Крушоради побегнале 114 семејства, некои во [[Р. Македонија]], а некои во [[Источен блок|источноевропските земји]], па така во сталото останале само 30 семејства. На место на иселените жители, грчките власти населиле колонисти од [[Епир]], кои ја приграбиле земјата на пребегнатите Македонци.<ref name="НМЕМ" />
== Население ==
Наведеното население во државните пописи обично се однесува на Горно и Средно Крушоради. Пописите од 1951 и 1961 г. ги опфаќаат и жителите на Јуруково (Долно Крушоради.<ref name="НМЕМ" /> Горно Крушоради се брои како посебно населено место дури во поново време. Големото намалување на населението дошло со иселувањето на населението во странство и поголемите градски центри.<ref name="НМЕМ" />
{{Пописи-ЕМ|||||||301|271}}▼
▲{{Пописи-ЕМ|967|361|534|240|313|305|301|271}}
== Самоуправа и политика ==
Селото припаѓа на општинската единица Овчарани со седиште во [[Неокази (Леринско)|Неокази]], која припаѓа на поголемата општина [[Лерин (општина)|Лерин]], во округот [[Лерин (округ)|Лерин]]. Воедно, селото е дел од општинскиот оддел Крушоради, каде спаѓаат и селата [[Горно Крушоради]] и [[Јуруково (Леринско)|Јуруково]]. Целиот општински оддел традиционално се сметал за едно село со три маала.
== Стопанство ==
Населението на Крушоради се занимава претежно со [[сточарство]] и [[земјоделство]], а во непосредна близина рудникот за [[лигнит]], отворен во 1927 г., во кој работат дел од селаните.<ref name="НМЕМ" />
== Личности ==
* [[Стојан Гоговчев]] (1910-1947) — антифашистички борец од [[ДАГ]], загинат во одбрана на селото од монархофашистите
* Никола Груев — дедо на македонскиот премиер [[Никола Груевски]]
* Стилјан Самарџиев — ултрадесничарски активист за правата на Македонците во Грција
== Наводи ==
{{наводи}}
| |||