Брзина на светлината: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето |
|||
Ред 55:
|archivedate=17.11.2009 г.
}}</ref> ([[латински јазик|лат.]] ''celeritas'' - брзина), претставува физичка [[константа]] важна во голем број области од [[физика]]та. Нејзината вредност (во [[вакуум]]) изнесува точно ''299 792 458 м/секунда'' (≈{{val|3.00|e=8|u=m/s}}), односно 1 079 252 848,8 км/час. Според [[Специјална теорија за релативноста|специјалната теорија на релативноста]] тоа е максималната [[брзина]] со која сета [[енергија]]та, [[материја]]та и сите [[физичка информација|информации]] можат да патуваат во [[вселена|универзумот]], а која може да се постигне единствено во [[вакуум]] . Затоа често се обележува и со '''c<sub>0</sub>'''. Во други средини ([[течност]]и, [[гас]]ови...) брзината на светлината е различна и секогаш помала отколку во ваккум.
Со брзината на светлината во вакуум се движат [[безмасени честички|честичките кои немаат маса]] и [[електромагнетно зрачење|електромагнетното зрачење]] ([[светлина]]та и [[гравитациони бранови|гравитационите бранови]] и се одвиваат промените во [[поле (физика)|полињата]]. Тие ја задржуваат {{math|''c''}} без разлика на движењето на нивниот извор или на [[инерцијален појдовен систем|инерцијалниот појдовен систем]] на набљудувачот. Во [[теорија за релативноста|теоријата на релативноста]] {{math|''c''}} ги соединува [[
Брзината со која светлината се пренесува низ [[проѕирност|проѕирни материјали]] (стакло, воздух...), а радиобрановите низ кабли, е помала од {{math|''c''}}. Односот меѓу {{math|''c''}} и {{math|''v''}}, брзината со која светлината патува низ одреден материјал, го дава [[индекс на прекршување|индексот на прекршување]] {{math|''n''}} на материјалот ({{math|1=''n'' = ''c'' / ''v''}}). За [[светлина|видливата светлина]] индексот на прекршување на стаклото изнесува околу 1,5, што значи дека низ стаклото светлината патува со брзина од {{nowrap|{{math|''c''}} / 1.5 ≈ {{val|200000|u=km/s}}}}. [[индекс на прекршување на воздухот|Индексот на прекршување на воздухот]] изнесува приближно 1.0003 за видливата светлина, што значи дека таа низ воздух се движи со брзина од {{val|299700|u=km/s}} ({{val|90|u=km/s}} побавно отколку со {{math|''c''}}).
Ред 295:
|bibcode = 1959PCPS...55..137P }}</ref>|group="Забелешка"}} и [[дилатација на времето]] (часовниците во движење работат побавно). Факторот ''γ'' според кој должината се намалува, а времето забавува се нарекува [[Лоренцов фактор]] и се изразува како {{nowrap|''γ'' {{=}} (1 − ''v''<sup>2</sup>/''c''<sup>2</sup>)<sup>−1/2</sup>}}, каде ''v'' е брзината на предметот. Разликата на ''γ'' од 1 е занемарлива при брзини многупати помали од онаа на светлината. Поради тоа што такви се мнозинството од секојдневните брзини, за нив наместо специјалната релативност може да се прифати дека, како приближно точна, важи [[Галилеев принцип на релативноста|Галилеевата релативност]]. До специјалната теорија на релативноста мора да се придржува при брзини поблиски до ''c'' зашто тогаш Лоренцовиот фактор се стреми кон бесконечност.
Резултатите од специјалната релативност се сумираат со третирањето на времето и просторот како обединета конструкција - [[
{{Cite book
|last=Хартл |first=Џ.Б.
Ред 325:
}}</ref> Во [[неинерцијален појдовен систем|неинерцијалните системи]] (простор закривен поради гравитацијата или [[неинерцијален појдовен систем|забрзан појдовен систем]]) ''локалната'' брзина на светлината е постојана и еднаква на ''c'', но долж траекторија со конечна должина таа може да се разликува од ''c'' во зависност од начинот на дефинирање на растојанијата и времето. <ref name="Gibbs1997" />
Општо е земено дека основните константи, меѓу кои и ''c'', ја задржуваат истата вредност низ
{{cite journal
|last=Елис |first=Г.Ф.Р. |last2=Узан |first2=Ж.-Ф.
| |||