Снелов закон: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Создадена страница со: thumb|400px|[[Прекршување (физика)|Прекршување на светлината на граничнат...
 
поправка на правопис
Ред 4:
Овој закон се користи при трасирање на зраци, за пресметување на упадните агли или аглите на прекршување. Во експерименталната оптика служи за утврдување на [[индекс на прекршување|индексот на прекршување]] на материјалите. Законот е задоволен и кај [[метаматеријал]]ите, кај кои светлината може да се закриви „наназад“ - со негативен агол на прекршување.
 
Снеловиот закон гласи: ''Односот на синусот на [[упаден агол|упадниот агол]] ''θ<sub>1</sub>'' и синусот на [[агол на прекршување|аголот на прекршување]] ''θ<sub>2</sub>'' е еднаков на односот на брзините на ширењето на бранот во средината во која бранот упаѓа и брзината на средината во која се прекршува (''v''<sub>1</sub> / ''v''<sub>2</sub>), односно на реципрочниот однос на нивните индекси на прекршување:''
:<math>\frac{\sin\theta_1}{\sin\theta_2} = \frac{v_1}{v_2} = \frac{\lambda_1}{\lambda_2} = \frac{n_2}{n_1}</math>
 
Во формулата <math>\theta</math> е агол измерен од нормалата на граничната површина меѓу средините, <math>v</math> е брзината на светлината во сооветнатасоодветната средина, <math>\lambda</math> е брановата должина во соодветната средина, а <math>n</math> е индексот на прекршување на средината.
 
Снеловиот закон следува од [[Принцип на Ферма|принципот на Ферма]], кој, пак, произлегува од ширењето на светлината како бран.
Ред 13:
==Историјат==
 
[[Клавдиј Птоломеј]] од [[Александрија]], Египет,<ref>David Michael Harland (2007). ''„[http://books.google.com/books?id=ScORNbV0E8wC&pg=PA1&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false „Cassini at Saturn: Huygens results“]“''. p.1. ISBN 0-387-26129-X</ref> нашол одредена врска меѓу аглите на прекршување, убеден дека пронашол точен емпириски закон. Меѓутоа, релацијата не била точна за поглемипоголеми агли.<ref>{{cite web | url = http://scienceworld.wolfram.com/biography/Ptolemy.html | title = „Ptolemy“ (ca. 100-ca. 170) | work = „Eric Weinstein's World of Scientific Biography“}}</ref> И [[Алхазен]] дошол блиску до откривање на законот за прекршување во својата „Книга за оптиката“. <ref>A. I. Sabra (1981), ''„Theories of Light from Descartes to Newton“'', Cambridge University Press. (cf. Pavlos Mihas, [http://www.ihpst2005.leeds.ac.uk/papers/Mihas.pdf „Use of History in Developing ideas of refraction, lenses and rainbow“], p. 5, Демокритов универзитет, Тракија, Грција.)</ref>
 
Иако законот го добил името по холандскиот астроном [[Вилеброрд Снел]] (1580–1626), првпат е опишан од страна на [[Ибн Сахл]], на дворот во [[Багдад]] во 984 година. Сахл го искористил законот за утврдување на потребниот облик за леќите да ја фокусираат светлината без геометриски аберации.<ref name="Wolf">Wolf, K. B. (1995), „Geometry and dynamics in refracting systems“, ''„European Journal of Physics“'' '''16''': 14–20.</ref><ref name="Rashed1990">{{cite journal | author=Rashed, Roshdi | title=„A pioneer in anaclastics: Ibn Sahl on burning mirrors and lenses“ | journal= „Isis“]]| year= 1990| volume= 81| pages= 464–491 |doi=10.1086/355456 | issue=3}}</ref>
 
Законот е повторно откриен од страна на [[Томас Хериот]] во 1602 година,<ref>{{cite journal | author=Kwan, A., Dudley, J., and Lantz, E. | title=„Who really discovered Snell's law?“ | journal=Physics World | year=2002 | volume=15 | issue=4 | pages=64 |url=http://physicsworldarchive.iop.org/index.cfm?action=summary&doc=15%2F4%2Fphwv15i4a44%40pwa-xml&qt= }}</ref> кој, пак, не ги објавил своите резултати. [[Вилеброрд Снел]] развил еквивалентна математичка форма во 1621 година, која не била објавена во текот на неговиот живот. [[Рене Декарт]], пак, самостојно го извел законот во неговиот есеј „Диоптрика“ од 1637 година, употребувајќи го за решавање бројни оптички проблеми. Не прифаќајќи го Декартовото решение [[Пјер де Ферма]] се обидел самостојно да изведе закон, но и користејќи го само споствениотсопствениот принцип за најкратко време дошол до истото решение. Декарт претпоставил дека [[брзина на светлината|брзината на светлината]] е бесконечна, а според неговата изведба на Снеловиот закон таа требало да е поголема во оптички погусти материјални средини. Ферма, пак, го тврдел спротивното – брзината на светлината е конечна и помала во погуста средина.<ref>Florian Cajori, [http://books.google.com/books?id=XNtUAAAAYAAJ ''„A History of Physics in its Elementary Branches: Including the Evolution of Physical Laboratories“''] (1922)</ref><ref>Ferdinand Rosenberger, [http://books.google.com/books?id=hxsAAAAAQAAJ ''„Geschichte der Physik“''] (1882) Part. II, p.114</ref>
Во влијателната книга „Геометрија“, Декарт решава еден проблем разработуван од Аполониј од Пергам и Пап Александриски. Проблемот гласи: ако се дадени n прави L и точка P(L) на секоја од нив, да се најдат положбите на точките Q така што должините на отсечките QP(L) задоволуваат одредени услови. На пример, n изнесува 4 и се дадени правите a, b, c, и d со точките A на a, B на b итн., да се најде местоположбата на точките Q кои го задоволуваат условот QA<sup>.</sup>QB=QC<sup>.</sup>QD. Пап покажал дека кога правите не се паралелни, положбите се конусни пресеци. Но, кога Декарт го решавал проблемот со поголеми вредности за n, добивал криви чија равенка е од трети или повисок степен. Дека тие природно произлегуваат во оптиката, Декарт покажал преку Снеловиот закон.<ref>„The Geometry of Rene Descartes“ (Dover Books on Mathematics) by Rene Descartes, David Eugene Smith and Marcia L. Latham (Jun 1, 1954).</ref>
 
Ред 41:
[[Image:Snells law wavefronts.gif|right|frame|[[Бранов фронт|Бранови фронтови]] кои потекнуваат од точкест извор се прекршуваат на граничната површина според Снеловиот закон. Областа под сивата линија има повисок [[индекс на прекршување]], па според тоа помала [[брзина на светлината]] од областа над неа.]]
Снеловиот закон може да се изведе преку [[Принцип на Ферма|принципот на Ферма]] според кој светлината го минува оној пат за кој ѝ е потребно најкратко време. Користејќи го [[диференцијално сметање|изводот]] на [[оптичка патна должина|оптичката патна должина]] се наоѓа [[критична точка|критичната точка]], та на тој начин се добива патеката по која ќе се упати зракот (треба да се забележи дека резултатот не го покажува патот за чие изминување на светлината ѝ е потребно најкусо време, туку стационарен пат со мали варијации; тоа е зашто светлината некогаш се упатува по најдолгиот пат, кај сферно огледало на пример).
Во класичната аналогија средината со помал [[индекс на прекршување]] е претставена како плажа, а онаа со помалпоголем индекс како морето. Најбрзиот пат за чуварот на плажата да дојде до давеникот се добива според Снеловиот закон. Тој треба да истрча косо по плажата упатен кон местото каде почнува морето, а кое е најблиско до местото на давеникот, а дури потоа да влезе во водата, каде ќе плива нормално на брегот.
 
[[File:Snellslaw diagram B.png|right|thumb|250px|Светлински зрак со извор во точката Q преминува од средината 1 во средината 2, се прекршува во точката О и пристигнува до точката P.]]
Ред 116:
 
Пример:
:<math>\mathbf{l} = \{0.,707107, -0.,707107\}, ~ \mathbf{n} = \{0,1\}, ~ r = \frac{n_1}{n_2} = 0.,9</math>
:<math>c = \cos\theta_1=0.,707107, ~ \sqrt{1 - r^2 \left( 1 - c^2 \right)} = \cos\theta_2 = 0.,771362</math>
:<math>\mathbf{v}_{\mathrm{odbien}}=\{0.,707107, 0.,707107\}
,~\mathbf{v}_{\mathrm{prekrsen}}=\{0.,636396, -0.,771362\}</math>
 
Вредностите на косинусите можат да се искористат во [[Френелови равенки|Френеловите равенки]] за пресметка на интензитетот на резултантните зраци.
Ред 134:
Ако се замисли светлински зрак кој упаѓа под агол од 50° од вода кон воздух (имајќи предвид дека индексите на прекршување на водата и воздухот се 1,333 и 1 соодветно), од Снеловиот закон се добива релацијата:
 
:<math>\sin\theta_2 = \frac{n_1}{n_2}\sin\theta_1 = \frac{1.,333}{1}\cdot\sin\left(50^\circ\right) = 1.,333\cdot 0.,766 = 1.,021</math>
 
Горната релација е невозможно да се задоволи. Критичниот агол θ<sub>крит</sub> е вредноста на θ<sub>1</sub> за која θ<sub>2</sub> изнесува 90°:
 
:<math>\theta_\text{kriticen} = \arcsin\left(\frac{n_2}{n_1}\sin\theta_2\right) = \arcsin\frac{n_2}{n_1} = 48.,6^\circ.</math>
 
==Дисперзија==
{{Main|Дисперзија (оптика)}}
 
Материјалните средини кои овозможуваат ширење на бранови (како што се проѕирните средини, освен вакуумот), а во кои брановата брзина се менува со брановата должина или френвенцијафреквенција се нарекуваат дисперзивни средини. Од менувањето на фреквенцијата и брановата должина зависат и аглите на прекршување определени со Снеловиот закон. Како резултат, зрак составен од повеќе бранови должини (како белата светлина) се распрснува т.е. дисперзира. Дисперзијата на светлината која минува низ стакло или вода е причина за оптичките феномени како [[виножито]]то.
 
Дисперзијата предизвикува [[хроматска аберација|хроматски аберации]] на оптичките инструменти – заматување зависно од бојата, кое може негативно да влијае врз резолуцијата. Тоа особено важело за [[рефрактор]]ите, пред појавата на [[ахроматска леќа|ахроматските оптички леќи]].