Византија: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Ред 147:
=== Освојување на западните провинции ===
{{поврзано|Византија под Јустинијановата династија}}
[[File:Justinian.jpg|thumb|200px|[[Јустинијан I]] прикажан на еден од најпознатите мозаици на [[Сан Витале]], [[Равена]].]]
[[Јустинијан I]], син на [[Преториска Префектура Илирикум|илирски]] селанец, можеби веќе имал ефективна контрола за време на владеењето на неговиот чичко, [[Јустин I]] (518–527).<ref name="M290">{{harvnb|Meier|2003|p=290}}.</ref> Тој го презел тронот во 527 и го надгледал периодот на опоравување на поранешните територии. Во 532, обидувајќи се да ја обезбеди источната граница, потпишал мировен договор со [[Сасанидско царство|Сасанидите]]. Истата година, тој преживеал бунт во Константинопол ([[Ника (бунт)|бунтот Ника]]), кој ја зацврстил неговата моќ, но завршил со смрт на 30,000 до 35,000 демонстранти по негова наредба.<ref>{{harvnb|Gregory|2010|p=137}}; {{harvnb|Meier|2003|pp=297–300}}.</ref>
Во 529, десетчлена комисија командувана од [[Јован Кападокиски]] го ревидирала римското право и создала нова ''кодификација'' на законите и правничките екстракти. Во 534, ''кодот'' се обновил и заедно со актите изгласани од Јустинијан по 534, се создал нов законски систем кој се користел во преостанатиот период на византиската ера.<ref>{{harvnb|Gregory|2010|p=150}}.</ref>
Западното освојување започнало во 533, кога Јустинијан го испратил неговиот генерал [[Велизариј]] да ја поврати поранешната [[Африка (римска провинција)|афричка]] провинција од [[вандали]]те кои биле во контрола од 429 со нивниот главен град Картагина.<ref>{{harvnb|Gregory|2010|p=145}}.</ref> Нивниот успех пристигнал со изненадувачка леснотија, но дури во 548 година локалните племиња биле потиснати.<ref name="Ev">{{harvnb|Evans|2005|p=xxv}}.</ref> Во [[Остроготско царство|остроготска Италија]], смртта на Теодорик, неговиот внук и наследник [[Аталарик]] и неговата ќерка [[Амаласунта]], го задржала убиецот [[Теодад]] (владеел 534–536) на престолот и покрај неговата ослабена власт.<ref name="B180-216">{{harvnb|Bury|1923|loc=[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/BURLAT/18C*.html pp. 180–216]}}; {{harvnb|Evans|2005|pp=xxvi, 76}}.</ref>
Во 535, мала византиска експедиција кон [[Сицилија]] наишла на лесен успех, но Готите набрзо го заостриле нивиот отпор и победата не дошла сè до 540, кога Велизариј ја окупирал [[Равена]], по успешните опсади на [[Непал]] и Рим.<ref name="B180-216"/> Во 535–536, Теодад го испратил папата [[Папа Агапит I|Агапит]] во Константинопол за да побара оттргнување на византиските сили од Сицилија, [[Далмација (римска провинција)|Далмација]] и Италија. Иако Агапит не бил успешен во неговата мисија да потпише мир со Јустинијан, тој успеал да го симне [[Монофизитство|монофизитстичкиот]] патријарх [[Антим I Цариградски]] од престолот и покрај заштитата и поддршката од царицата [[Теодора (сопруга на Јустинијан I)|Теодора]].<ref name=Maas278T187>{{harvnb|Sotinel|2005|p=278}}; {{harvnb|Treadgold|1997|p=187}}.</ref>
Остроготите набрзо биле соединети под команда на кралот [[Тотила]] и го освоил Рим во 546. Велизариј, кој бил испратен назад во Италија во 544, на крајот бил повикан назад во Константинопол во 549.<ref name="B236-258">{{harvnb|Bury|1923|loc=[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/BURLAT/19B*.html pp. 236–258]}}; {{harvnb|Evans|2005|p=xxvi}}.</ref> Пристигнувањето на ерменскиот евнух [[Нарзес]] во Италија (крајот на 551) со војска од 35,000 мажи одбележало уште една промена во готската среќа. Тотила бил поразен во [[Битка кај Тагине|Битката кај Тагине]] и неговиот наследник, [[Теја]], бил поразен во [[Битка на Мон Лактариј|Битката на Мон Лактариј]] (октомври 552). Покрај непрестајниот отпор од неколкуте готски гарнизони и две последователни инвазии од [[Франки]]те и [[Алемани]]те, војната за италијанскиот полуостров била при крај.<ref name="B259-281">{{harvnb|Bury|1923|loc=[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/BURLAT/19C*.html pp. 259–281]}}; {{harvnb|Evans|2005|p=93}}.</ref> Во 551, [[Атанагилд]], благородник од [[Визиготи|визиготска]] Хиспанија, побарал помош од Јустинијан за бунт против кралот и царот упатил сила под водство на Либериј, успешен воен командант. Империјата поседувала само мал дел од крајбрежјето на [[Спанија]] сè до владеењето на Хераклиј.<ref name="B86-288">{{harvnb|Bury|1923|loc=[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/BURLAT/19D*.html pp. 286–288]}}; {{harvnb|Evans|2005|p=11}}.</ref>
[[File:Roman Empire 600 AD.PNG|thumb|250px|Источното римско царство во 600 година за време на владеењето на царот Маврикиј.]]
На истокот, Римско-персиските војни продолжиле сè до 561 кога претставниците на Јустинијан и Хосров склучиле 50-годишен мир.<ref>{{harvnb|Greatrex|2005|p=489}}; {{harvnb|Greatrex|Lieu|2002|p=113}}</ref> До средишните 550-ти, Јустинијан издвоил победи во повеќето приредени операции, со забележлив исклучок на [[Балкански Полуостров|Балканот]], кои биле подложни на непрестајни напади од [[Словени]]те и [[Гепиди]]те. [[Срби|Српските]] и [[Хрвати|хрватските]] племиња подоцна биле пренаселени во северозападниот дел на Балканскиот Полуостров, за време на владеењето на Ираклиј.<ref>{{harvnb|Bury|1920|loc=[https://archive.org/stream/earlyhistoryofsl00consrich#page/n9/mode/1up "Preface", pp. v-vi]}}</ref> Јустинијан го повикал Велизариј од пензија и ја елиминирал новата хунска закана. Зајакнувањето на дунавската флота предизвикало кутригурските Хуни да се повлечат и тие се согласиле за договор кој овозможувал безбеден премин назад преку Дунав.<ref>{{harvnb|Evans|2005|pp=11, 56–62}}; {{harvnb|Sarantis|2009|loc=''passim''}}.</ref>
Во текот на 6-тиот век, традиционалната грчко-римска култура сè уште влијаела врз Источната империја. Филозофите како што е [[Јован Филопон]] настапил со [[Неоплатонизал|неоплатонистички]] идеи како продолжение на христијанското размислување и [[Емпиризам|емпиризмот]]. И покрај тоа, хеленистичката филозофија почнала да се заменува или да се соединува во понова христијанска филозофија. Политеизмот бил потиснат од државата. Затворањето на Платоновата академија било забележлива пресвртна точка. Химните напишани од [[Роман Слаткопејачот]] го одбележале развитокот на божествената литургија, додека архитектите и градежниците работеле на завршувањето на новата црква на [[Софија (божица)|Света Мудрост]], [[Црква Света Софија (Истанбул)|Аја Софија]], која била дизајнирана да замени постара црква уништена за време на бунтот Ника. Аја Софија денес претставува една од главните споменици на византиската архитектонска историја.<ref>{{harvnb|Cameron|2009|pp=113, 128}}.</ref> Во текот на 6-тиот и 7-миот век, империјата била зафатена од [[Јустинијанова чума|низа епидемии]], кои во голема мера го уништиле населението и придонеле за значителен економски пад и ослабнување на империјата.<ref>{{harvnb|Bray|2004|pp=19–47}}; {{harvnb|Haldon|1990|pp=110–111}}; {{harvnb|Treadgold|1997|pp=196–197}}.</ref>
По смртта на Јустинијан во 565, неговиот наследник, [[Јустин II]] одбил да плати голем данок на Персијците. Во меѓувреме, германските [[Лангобарди]] ја окупирале Италија, а до крајот на векот само третина од Италија била во рацете на Византија. Јустиновиот престолонаследник, [[Тибериј II Константин|Тибериј II]], избирајќи меѓу своите непријатели, им доделил субвенции на [[Авари]]те, додека презел воени мерки против Персијците. Иако генералот на Тибериј, [[Маврикиј]], водел успешен поход на источната граница, субвенциите не успеале да ги задржат Аварите. Тие ја освоиле балканската тврдина [[Сирмиум]] во 582, додека Словените почнале да напредуваат преку Дунав.<ref name="Louth 2005 113–115">{{harvnb|Louth|2005|pp=113–115}}; {{harvnb|Nystazopoulou-Pelekidou|1970|loc=''passim''}}; {{harvnb|Treadgold|1997|pp=231–232}}.</ref>
Маврикиј, кој во меѓувреме го наследил Тибериј, интервенирал во персиска граѓанска војна, го сместил [[Хосров II]] назад на престолот и ја оженил својата ќерка со него. Договорот на Маврикиј со неговиот нов зет ја зголемил територијата на империјата кон Истокот и овозможил енергичниот цар да се фокусира на Балканот. До 602, серија на успешни византиски походи ги истиснале Аварите и Словените назад преку Дунав.<ref name="Louth 2005 113–115"/>
=== Намалување на границите ===
==== Ираклиева династија ====
| |||