Википедија

Михајло Пупин: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
embed {{Нормативна контрола}} with wikidata information
поправка на правопис, поправки
Ред 33:
'''Михајло Пупин''' ([[Идвор]], [[4 октомври]] [[1858]] - [[Њујорк]], [[12 март]] [[1935]]) бил знаменит великан во областа на [[физика]]та и [[електроника]]та, научник и пронаоѓач од светски глас, кој дал особен придонес во областа на [[телекомуникации]]те, [[радиотехника]]та и [[радиологија]]та.
 
Бил професор по физика и математика на [[Колумбија (универзитет)|Колумбија]] во САД, го пронашол системот на повеќекратна фотографија и ги открил секундарните рентгенски зраци. Човештвото најмногу го задолжил со решението на проблемот на телеграфски и телефонски пренос на далечина. За својатасвоето научнаавтобиографско дело „Од имигрант до дејностпронаоѓач“ посмртно ја добил [[Пулицеровата награда]] во 1924 година, како и многу други награди со светско значење за својата научна работа.
 
== Биографија ==
Ред 39:
Во родното место завршил oсновно училиште, а потоа 5 класа гимназија во [[Панчево]] на германски јазик, бидејќи тој крај се наоѓал под австроунгарска власт. Бунтовен, со немирен дух, поради учеството во демонстрациите против австроунгарските власти, бил принуден да ја напушти гимназијата во Панчево и по совет на својата мајка, заминал да се школува во [[Прага]]. Но тука, разочаран од наставниците и поради недостиг на материјални средства, на полугодието од седмиот клас, го напуштил училиштето и во 1874 година, преку [[Хамбург]], кога имал само 20 години, заминал за Америка, во [[САД]].
 
Во САД, Михајло Пупин 5 години работел како чувар на магацин, физички работник, како бојадисувачбојаџија на коли, молер, и како ложач во една фабрика за бисквити во Њујорк. Во исто време започнал да посетува и вечерно училиште, како подготовка за приемниот испит на колеџот Колумбија, што потоа есента 1879 година го положил со одличен успех. Дипломирал за 4 години како најдобар студент, примил американско државјанство, и како професор по уметност, пак продолжил да студира.
ПоСемејните националносткорени билму Македонецсе од с.Вевчани.
 
== Професионална кариера ==
 
Студирал првин со стипендија на студии по математика и теориска физика во [[Кембриџ]], Англија. Потоа, откако добро ги проучил делото на [[Максвел]], продолжил да студира физика во [[Берлин]]. Во соработкаСоработката со [[Херман Хелмхолц]], кај него уште повеќе сеги развилеразвила експериментаторските желбижелбите и способностиспособностите за експериментирање. Под негово менторство докторирал со одличен успех, на тема „Осмотичкиот„Осмотскиот притисок и неговиот однос кон слободната енергија“.
 
Како доктор на науки, во 1889 година Михајло Пупин пак се вратил во [[Њујорк]] и станал професор по математичка физика на Катедрата за електротехниката наелектротехника и Управникуправник на ЕлектротехничкиЕлектротехничкиот институт на Универзитетуниверзитетот Колумбија. Во таа лабораторија тој реализирал 25 извонредно значајни патенти, кои денес сесè уште се фундаменти во соодветната технологија.
 
Од неговиот особено значен придонес во областа на физиката, доволно е ако се споменат само енциклопедиските единоциединици именувани според неговото име, како што се ''Пупиновата теорија'', ''Пупиновите калеми'', ''Пупинизацијатапупинизацијата''.
 
== Признанија ==
 
Во текот на својот работен и животен век д-р Пупин добил многу почести, награди и признанија. Бил претседател на Американскиот институт на радиоинженерите и претседател на АИЕЕ (Американски Институтинститут на електроинженери), прв човек на АмерикансакатаАмериканската асоцијација за унапредување на науката и на Њујоршката академија на науки, како и член на Француската и на Српската академија на науки.
 
Во 1920 година го доби Едисоновиот медал на АИЕЕ за својата работа во математичката физика и нејзината примена во електричната трансмисија. Една сала во Универзитетотуниверзитетот во Колумбија и многу лаборатории во другите универзитети во САД го носат неговото име. Во негова чест на Месечината е именуван кратерот [[Пупин (кратер)|Пупин]]. Во 1946 година во тогашна Југославија е основан Институт „Михајло Пупин“институтот за инженеринг и технолошки истражувања „Михајло Пупин“.
 
Покрај разните одликувања, му биле доделени дури 18 почесни докторати на разни универзитети. Пупин бил член на повеќе Академииакадемии на науки и претседател на Академијата на науките во Њујорк. Со светска слава се здобил и со неговото автобиографско дело „Од емигрантимигрант до пронаоѓач“ за која ја добил најугледната американска Пулицерова награда за книжевност, Пулицеровата награда. Во знак на признание на Михајло Пупин, голем број угледни институции во светот и на поранешните Југословенскијугословенски простори го носат неговото име.
 
== Патенти ==
Ред 72:
| 519.347 ||Трансформатор за телеграфски, телефонски или други електрични системи||''Transformer for telegraphic, telephonic or other electrical systems''||[[8 мај]] [[1894]].
|-
| 640.515 ||Техника на дистрибуција на електрична енергијеенергија со помош на наизменични кола||''Art of distributing electrical energy by alternating currents''||[[2 јануари]] [[1900]].
|-
| 640.516 ||Електричен пренос со резонантни кола||''Electrical transmission by resonance circuits''||[[2 јануари]] [[1900]].
Ред 86:
| 707.008 ||Повеќекратна телеграфија||''Multiple telegraphy''||[[12 август]] [[1902]].
|-
| 713.044 ||Производство на асиметрични струи во симетричен наизменичен електромотивенелектричен процес||''Producing asymmetrical currents from symmetrical alternating electromotive process''||[[4 ноември]] [[1902]].
|-
| 768.301 ||Безжичен пренос на електрични сигнали||''Wireless electrical signalling''||[[23 август]] [[1904]].
Ред 94:
| 1.334.165 ||Пренос на електрични бранови||''Electric wave transmission''||[[16 март]] [[1920]].
|-
| 1.336.378 ||Антена со дистрибуиран позитивен отпороотпор||''Antenna with distributed positive resistance''||[[6 април]] [[1920]].
|-
| 1.388.877 ||Звучен генератор||''Sound generator''||[[3 декември]] [[1921]].
|-
| 1.388.441 ||МултиплПовеќекратна антена за пренос на електробранови||''Multiple antenna for electrical wave transmission''||[[23 декември]] [[1921]].
|-
| 1.415.845 ||Селективна спротивна импеданција на примените електрични осцилации||''Selective opposing impedance to received electrical oscillation''||[[9 мај]] [[1922]].
Ред 106:
| 1.456.909 ||Бранов проводник||''Wave conductor''||[[29 мај]] [[1922]].
|-
| 1.452.833 ||Апарат за селективно појачувањезасилување||''Selective amplifying apparatus''||[[24 април]] [[1923]].
|-
| 1.446.769 ||Апериодичен пилотен проводник||''Aperiodic pilot conductor''||[[23 февруари]] [[1923]].
|-
| 1.488.514 ||Апарат за селективно појачувањезасилување||''Selective amplifying apparatus''||[[1 април]] [[1923]].
|-
| 1.494.803 ||Електрично нагодување||''Electrical tuning''||[[29 мај]] [[1923]].
Ред 119:
== Пупин и Македонија ==
 
Семејните корени на Пупин се во село Нича, [[Москополе]], денешна [[Албанија]]. Семејството, со јасно изразени влашки чувства, во потрага по подобар живот се преселило во [[Вевчани]], а од таму повеќето членови од големото сточарско семејство, меѓу кои и неговите родители Константин и Олимпијада, заминале во банатското село Идвор во [[Србија]]. По смртта на неговата мајка, за време на неговиот престој во Германија, Михајло Пупин основал фондација која била наменета за помогањепомагање при школувањето на деца од Србија и Македонија. Таа фондација била неменетанаменета да го зачува споменот на неговата мајка.<ref name="био">{{цитирана мрежна страница|url=http://static.pupin.rs/2010/07/Biografija_Mihajla_Pupina_sr.pdf|title=Биографија на Михајло Пупин|last=Павошевиќ|first=Светлана|language=српски|accessdate=2011-07-01}}</ref>
 
Во неговата политичка активност на [[Версајски договор|Париската мировна конференција]] (1919) Михајло Пупин се залагал и дал придонес за создавање на Југославија како заедничка држава на Јужните Словени во тогашните воспоставени граници (границите на Кралството СХС). Во меѓувреме, тој лично пратил писмо до американскиот претседател [[Вудро Вилсон]], каде ги објаснил границите и етничките карактеристики на Далмација, Словенија, Истра, Банат, Меѓимурје, Барање и Македонија.<ref name="био"/>
 
Михајло Пупин гаелимал особена љубов кон Македонија и Охрид, каде давал ѕвонцицрковни ѕвона како поклони на охридските цркви, основал фонд за помош на сиромашното население и сл. Во 1913 година била основана фондацијата „Олимпијада Пупин“ во рамките Српската Академијаакадемија на Наукинауки и Уметностиуметности, која давала помош при образованието на децата од Србија и Македонија. Во чест на Пупин, уште во 1930-те години една улица го носела неговото име.<ref name="био"/>Според кажувањето на неговите потомци, тој ја ја афирмирал посебноста на Македонија и на македонскиот народ и се залагал за автономија на Македонија.<ref>[http://www.maticanaiselenici.com/?page=read_news&id=4666 Михајло Пупин се враќа во Вевчани]</ref> Освен тоа, особено значајно било и неговото донаторство и добротворство во Македонија.
 
Во негова чест во Вевчани е отворен Споменспомен-дом на Михајло Пупин. Семејната куќа на родот Пупин, изградена во средината на 19 век, е целосно обновена и сега е сместувачко-угостителски објект со музејска поставка за животот и делото на Пупин.
 
== Литература ==
Ред 134:
* П. Радосављевић, Идворски за сва времена, НИН, Бр. 2828, [[2005]] {{sr}}
* Р. Смиљанић, Михајло Пупин-Србин за цео свет, Едиција – Срби за цео свет, Нова Европа, Београд, [[2005]] {{sr}}
* Саво Б. Јовић, Христов светосавац Михајло Пупин, Издавачка установа Св. арх. синода, Београд, 2004 {{sr}}
* Edward Davis, "Michael Idvorsky Pupin: Cosmic Beauty, Created Order, and the Divine Word." In ''Eminent Lives in Twentieth-Century Science & Religion'', ed. Nicolaas Rupke (Frankfurt: Peter Lang, 2007), pp.&nbsp;197–217. {{en}}
* Michael Pupin, "From Immigrant to Inventor" (Charles Scribner's Sons, 1924) {{en}}
 
== Наводи ==
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Михајло_Пупин“