Богдан Хмелницки: Разлика помеѓу преработките

| name = Богдан ХмељницкиХменицки<br><small>Богдан Хмельницький</small>

| successor = [[Јуриј ХмељницкиХменицки]]

| birth_place = [[Суботов]], близу [[Чигирин]], [[Полското кралство од Корона]], [[Полско-литванска унија]]

| spouse = Хана СомкивнаСомковна,<br />Матрјона Чаплинска,<br />Хана Золотаренко

'''Богдан ХмељницкиХмелницки''' ({{lang-uk|Богдан Зиновій Михайлович Хмельницький}}, {{lang-ru|БоɦданБогда́н Зɪновиј Михајлович ХмељнɪцкијХмельни́цкий}}, [[полски]]: ''{{lang-pl|Bohdan Zenobi Chmielnicki''}}) бил— [[хетман]] (гетьман) на запорошките [[Козаци]]. (роден во [[1595]] — починал на [[6 август]] [[1657]]).<ref>[http://www.evi.com/q/bogdan_khmelnitsky Bohdan Khmelnytsky]; Основни податоци за Б. ХмељницкиХмелницки</ref> Цел во животот му била да создаде независна [[Козачка држава]]. Во 1654 година потпишал договор со [[Руска Империја|Царска Русија]]. Според договорот, Украина станала дел од Русија.<ref>[http://www.experiencefestival.com/a/Bohdan_Khmelnytsky_-_Biography/id/618456 Bohdan Khmelnytsky - Biography - Encyclopedia II]; Биографија за ХмељницкиХмелницки</ref>

Во Украина ХмељницкиХмелницки се смета за национален херој, татко на нацијата. Неговиот лик е претставен на [[украинска гривна|банкнотите]].

Постои и критичко мислење за историската улога на ХмељницкиХмелницки. По независноста на Украина, голем број луѓе кажуваат дека сојузот со Русија бил голема грешка.<ref>[http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-3404100649.html Khmelnitsky, Bohdan]; {{en}}</ref>

[[Податотека:Alex K Chmelnitskyi.svg|thumb|left|157px|Грбот на ХмељницкиХмелницки како полскиот шљахтич.]]

ХмељницкиХмелницки бил роден во православно украинско семејство, кое спаѓало во редот на помалите благородници. Како војник учествувал во битката кај Цецора (1620), каде што бил заробен и испратен на робија во [[Цариград]]. Таму останал две години, по што се вратил во родниот крај. Себеси се декларирал како [[Козаци|Козак]], а бил водач на крвавите протести на [[Козаци]]те од 1637 и 1638 год. насочени против полската власт.

Бил член на козачката делегација која преговарала со полскиот крал [[Владислав IV]], на средбата одржана во [[Варшава]], 1646 год. Таму било договорено ХмељницкиХмелницки со повеќе козачки чети да ги помага Полјаците во нивните битки против [[Отоманската империја]]. Но наредната 1647 год. кралот [[Владислав IV]] го прекршил договорот, напаѓајќи ги воените единици на ХмељницкиХмелницки. Притоа, Богдан бил земен како воен затвореник, но успеал да избега и да ги подготви Козаците за битка против довчерашните сојузници. Во фебруари 1648 год. се прогласил за [[хетман]], и со поддршка од [[Кримскиот канат]] ги поразил полските армии испратени против него. Таа битка се одиграла во мај 1648, а тој месец починал и полскиот монарх, по што настапила криза во [[Полско-литванската унија]].

1648 била година во која [[Украина]] доживеала големо сенародно востание, со напади врз големите земјопоседници и феудалци, католичкото свештенсто и еврејската заедница, сите по наредба на ХмељницкиХмелницки. По тие воени дејствија, тој успеал да воспостави организирана воена сила и нова државна администрација. Во септември истата година со успех ја завршил војната против ослабената [[Полско-литванска унија]]. Влијаел на изборот на [[Јан II Казимир]] за нов владетел на [[Полска]], претставувајќи го како водач кој се залага за мир со украинските народи. При крајот на годината, марширал на исток и триумфално влегол во [[Киев]], споредувајќи се себеси со [[Мојсеј]] кој дошол да го ослободи народот од полското ропство. Јавно ги искажал неговите намери автократски да владее со сите територии кои се протегале до [[Лaвов]] на запад.

Поради откажување на вазалството од [[Полско-литванска унија]], била отпочната војна со нив, која кулминирала со [[битката кај Зборов]] (1649). По одбивањето од страна на Османлиите, единствените сојузници на ХмељницкиХмелницки останале Татарите. Ја загубил оваа битка, по што бил потпишан мировен договор со победикот [[Јан II Казимир]], кој поставил доста неповолни услови за Козаците. Во јуни 1651 год. следела [[битката кај Берестечко]], во која ХмељницкиХмелницки одново бил поразен, но нему потешко му паднало предавството на кримските [[Татари]]. Почнал да ги зајакнува дипломатските односи со [[Османлиската империја]], испраќајќи амбасада во [[Цариград]]. Се потрудил и да обезбеди поддршка од [[Руското царство]], кое во тоа време бележело голем подем.

[[Алексеј I Романов]] бил единствениот избор на ослабениот ХмељницкиХмелницки, кој силно сакал да се одмазди за претрпениот пораз. Во септември 1653 год. бил потпишан [[Переславскиот договор]], во кој Богдан се заколнал на верност кон царот, а со кој украинските козаци биле ставени под руската царска управа. Дел од неговото придружништво не се согласувало со тој пакт. Но, иако ветил дека неговите потези ќе мора да бидат одобрени од рускиот монарх, ХмељницкиХмелницки не ја почитувал докрај до спогодбата. Од Москва почнале да се сомневаат во неговите искрени намери, па така тие во ноември 1656 год. стапиле во сојуз со [[Јан II Казимир]]. ХмељницкиХмелницки, одново контра руските желби и интереси, склучил договор со [[Шведска]] и [[Трансилванија]] насочен против [[Полско-литванската унија]]. Но не ја дочекал големата инвазија врз [[Полска]], бидејќи починал во август 1657 год. неколку месеци пред големата битка.

Оценките за историското значење и политиките на ХмељницкиХмелницки се различни, бидејќи во одредени интелектуални кругови се смета за голем државник, а во други за крвав бунтовник. Суштината на [[Переславската спогодба]] со [[Руси]]те била предмет на многу дебати и полемики. Во советската историографија се сметала како обединување на [[Украина]] со [[Русија]].

[[Податотека:Khmelnytsky monument Kiev Daland.jpg|thumb|right|200px|Споменикот на ХмељницкиХмелницки во Киев.]]

* [http://www.lvivbest.com/en/people/bohdan-khmelnytsky Биографија за Богдан ХмељницкиХмелницки]

* [http://www.megavideo.com/?v=B4ZPDHTQ Филмот за ХмељницкиХмелницки од Николај Машенко] (2008) Довшенко филмско студио

[[Категорија:Историја на Украина]]