Пјер Кири: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето
Нема опис на уредувањето
Ред 1:
{{Во изработка}}
{{Без извори|датум=ноември 2009}}
{{Слика десно-горе|Link=Нобелова награда|Text=Нобелов лауреат|Image=Nobel prize medal.svg|Width=25}}
{{Infobox scientist
{{Инфокутија за научник
| name = Пјер Кири
| image = Pierre Curie by Dujardin c1906.jpg
| caption image_size =
| birth_datecaption = 15 мај 1859=
| birth_date = {{Birth date|1859|5|15|df=yes}}
| birth_place = [[Париз]], [[Франција]]
| death_date = {{death date and age|df=yes|1906|4|19|1859|5|515}}
| death_place = [[Париз]], [[Франција]]
| nationality = {{flagicon|France}} Французин
| field = [[Физика]]
| work_places = [[Париски универзитет|Сорбона]]
| alma_mater = [[Париски универзитет|Сорбона]]
| doctoral_advisor = <!--Please[[Габриел insert-->Липман]]
| doctoral_students = [[Пол Ленгвин]]<br />[[Андре-Луј Дебиерн]]<br />[[Маргарет Переј|Маргарет Кетрин Переј]]<br />[[Пјер Ернст Вис]]
| doctoral_students =
| known_for = [[Радиоактивност]]<br/> [[Кириев закон]]
| known_for =
| prizes = [[Дејвиев медал]] (1903)<br>[[Нобелова награда за физика]] (1903)<br>[[Матеучиев медал]] (1904)<br>[[Елиот Кресонов медал]] (1909)
| spouse = [[Марија Склодовска - Кири]] ({{abbr|в.|венчани}} 1895)
| footnotes =
| children = [[Ирен Жолио - Кири]]<br/>[[Ева Кири]]
| signature = Pierre Curie signature.svg
}}
'''Пјер Кири''' ({{роден во|Париз|}}, {{роден на|15|мај|1859}} - {{починал на|19|април|1906}} {{починал во|Париз|}}) e француски [[физичар]] и [[хемичар]]. Заедно со својата сопруга [[Марија Кири]] ги удри темелите на науката за [[радиоактивност]]а. Добитник е на [[Нобелова награда|Нобеловата награда]] за [[физика]].
 
'''Пјер Кири''' ({{lang-fr|Pierre Curie}} {{роден на|15|мај|1859}} - {{починал на|19|април|1906}}) бил [[Франција|француски]] [[физичар]] и [[хемичар]], пионер во [[кристалографија]]та, [[Магнетизам|магнетизмот]], [[Пиезоелектричен ефект|пиезоелектрицитетот]] и [[радиоактивност]]а. Во 1903 ја добил [[Нобеловата награда]] за физика заедно со неговата жена [[Марија Склодовска - Кири]] и [[Анри Бекерел]] „за извонредните напори кои ги вложиле во нивните истражувања за феноменот на зрачење, пронајден од професор Антоан Анри Бекерел“.
Пјер Кири го откри [[пиезоелектричен ефект|пиезоелектрицитетот]] на кристалот, а со својата сопруга [[Марија Склодовска - Кири]] ги откри радиоактивните елементи - [[полониум]]от и [[радиум]]от.
Рани години :
Роден во Париз, Франција , Пјер Кири беше едуциран од страна на неговиот татко Јуџин. Во неговите рани тинејџерски години, покажа силна способност, да решава разни задачи од областа на математиката и геометријата. На 18 години тој заврши магистратура, но не премина брзо на докторатските студии, поради недостиг на пари. Наместо тоа. Тој работеше како инструктор во лабараторија.
Во 1880 година, Пјер и неговиот постар брат Жак демонстрираа дека електричниот потенцијал е генериранаn кога кристалиte се компресирани. Набргу потоа, во 1881 година, тие демонстрираа обратен ефект од претходниот т.е дека кристалите може да се деформираат кога субјектот е електрично поле. Речиси сите дигитални електронски работи се потпираат на овој феномен во форма на кристали осцилатори.
Истражување :
Пјер Кири заврши со магистратурата, и после еден подолг период, почна да учи напорно за да ѓи заврши и докторатските студии т.е да стане докторат по Физика и Математика. За време на докторатските студии, тој дизајнирал и направил една направа, со која се одржувал биланс за мерење на магнетните коефициенти. Варијации на оваа опрема се користат од страна на идните работници во оваа област. Пјер Кири учел Феромагнетизам, Парамагнетизам и Диамагнетизам за неговите докторатски студии, па од нив исто така отркил и дека ефектот на температурата на Парамагнетизам кој сега е познаткако како Кириев закон. Материјалот што го има во овој закон е познат како Кириева константа. Тој исто така открил дека феромагнетските супстанции се изложени на кристална температура, на која супстанциите го загубија своето фаромагнетно однесување. Ова е познато како Кириева Поента.
Приватен живот :
Ќерката на Пјер и Марија Кири, Ирена Жолио- Кири и нивниот син Фредерик Жолио- Кири, исто така беа физичари, кој што се занимаваа со проучување на радиоактивноста. За тој напор што го вложија, тие добија нобелова награда во оваа област.
 
== ВидиРани исто такагодини ==
Роден во Париз, Франција , Пјер Кири бешебел едуциран од страна на неговиот татко Јуџин Кири (28 август 1827 – 25 февруари 1910) и Софи-Клер Депули Кири (15 јануари 1832 – 27 септември 1897). Во неговите рани тинејџерски години, покажапокажал силна способност, да решава разни задачи од областа на математиката и геометријата. На 18 години тој завршизавршил магистратура, но не преминапреминал брзо на докторатските студии, поради недостиг на пари. Наместо тоа., Тојтој работешеработел како инструктор во лабараторија.
* [[Марија Кири]]
{{Нобелова награда за физика}}
{{Никулец за научник}}
 
[[File:Marie Curie (Nobel-Chem).png|thumb|left|[[Марија Склодовска - Кири|Марија Кири]] (1911)]]
[[Категорија:Француски физичари]]
Во 1880 година, Пјер и неговиот постар брат [[Жак демонстрирааКири]] (1856–1941) демонстрирле дека електричниот потенцијал е генериранаnгенериранан когапри кристалиteкомпресија сена кристалитe т.н. [[Пиезоелектричен ефект|пиезоелектрицитет]]. За да си помогнат при работата го измислиле пиезоелектричниот кварцен компресираниелектромер. Набргу потоа, во 1881 година, тие демонстрираадемонстрирле обратен ефект од претходниот т.е. дека кристалите може да се деформираат кога субјектот е електрично поле. Речиси сите дигитални електронски работи се потпираат на овој феномен во форма на кристали осцилатори.<ref>{{cite journal |author=Manbachi, A. and Cobbold R.S.C. |title= Development and Application of Piezoelectric Materials for Ultrasound Generation and Detection |journal= Ultrasound |volume=19 |issue=4 |pages=187–196 |date=November 2011 |doi= 10.1258/ult.2011.011027 |url=http://ult.rsmjournals.com/content/19/4/187.full}}</ref>
 
Пјер Кири се запознал со Марија Склодовска кога негов пријател го претставил на неа. Тоа што го привлекло Пјер кај Марија била нејзината наклоност кон науката. Тој ја запросил, но таа го одбила и покрај тоа што го сакала.<ref>{{cite book|last1=Estreicher|first1=Tadeusz|title=Curie, Maria ze Skłodowskich|date=1938|publisher=In Polski słownik biograficzny|page=111|edition=vol. 4|language=Polish}}</ref> Таа конечно се согласила да се омажи со него на 26 јули 1895.
 
== Истражување :==
Како резултат на неговите славни докторски студии за мегнетизмот, тој дизајнирал и усовршил исклучително чувствителен торсионов федер за мерење на магнетните коефициенти. Варијации на оваа опрема биле често користени од идни работници на тоа поле. Пјер Кири студирал [[феромагнетизам]], [[парамагнетизам]] и [[дијамагнетизам]] за неговите докторски тези, исто така го открил ефектот на температурата на парамагнетизмот кој е сега познат како [[Кириев закон]]. Материјалната константа во законот на Кири е позната како [[Кириева константа]]. Тој исто така открил дека феромагнетните супстанции изложени на транзиција на критична точка, така што супстанциите ги губат своите феромагнетни својства. Ова е познато како [[Кириева точка]].
 
Пјер го пресметал денес познатиот ''Кириев асиметричен принцип'': физички ефект неможе да има друга несиметричност од неговата [[Причиност|вредност]]. На пример, мешавина од песок која не е под дејство на гравитација нема диссиметричност. Но под дејство на гравитационо поле има диссиметрија поради правецот на полето. Тогаш песочните зрна можат да се намалат сами од себе со густина која се зголемува во длабочина. Но ова ново уредување, со насочено уредување на зрната песок, всушност ја отсликуваат диссиметричноста на гравитационото поле кое го предизвикува одвојувањето.
 
[[File:Curie1895These.jpg|thumb|left|''Propriétés magnétiques des corps à diverses temperatures'' <br>(Дисертација (есеј) на Кири, 1895)]]
Пјер работел со својата сопруга [[Марија Склодовска - Кири]] на изолирање на [[плутониум]]от и [[радиум]]от. Тие биле првите кои го употребиле поимот „[[радиоактивност]]“ и биле пионери во проучувањето. Нивната работа, вклучувајќи ја и прославената докторска работа на Марија, била од корист за чувствителниот пиезоелектричен [[електромер]] конструиран од страна на Пјер и неговиот брат Жак.
 
Пјер и еден од неговите студенти го направиле првото откритие на нуклеарната енергија, преку откривањето на постојано емитување на топлина од честички на радиум. Тој исто така ги истражувал емисиите на зрачење на радиоактивните супстанции и преку употребата на магнетните полиња успеал да докаже дека некои од емисиите се позитивно наелектризирани, некои негативно наелектризирани, а пак некои и неутрални. Овие одговарале на [[Алфа-честичка|алфа]], [[Бета-честичка|бета]] и [[Гама-зрачење|гама]] зрачењето.
 
[[Кири]] е единица мерка за радиоактивност (3.7&nbsp;×&nbsp;10<sup>10</sup> 37 [[Бекерел|гигабекерел]]и) оригинално именувана во чест на Крии од страна на Конгресот за радиологија во 1910, по неговата смрт. Последователно, имало контраверзија за тоа дали именувањето било во чест на Пјер, Марија или пак двајцата.<ref>{{cite web | author=Paul W. Frame | title = How the Curie Came to Be | url = http://www.orau.org/ptp/articlesstories/thecurie.htm | accessdate =30 April 2008}}</ref>
 
При крајот на деветнаесеттиот век, Пјер Кири ја истражувал мистеријата на обичниот магнетизам и истовремено станал свесен за [[Спиритуализам|спиритуалистичките]] експерименти на други европски научници, како што се [[Чарлс Ричет]] и [[Камил Фламарион]]. Пјер Кири првенствено сметал дека систематските истражувања за паранормалното би му дале одговор на некои неразјаснети прашања окулу магнетизмот. Тој на својата свршеница Марија и напишал:
 
:''„Морам да признаам дека тие спиритуални феномени навистина ме интересираат. Јас во нив гледам прашања кои се занимаваат со физиката“.''
 
Тефтерите на Кири од овој период укажуваат на тоа дека прочитал многу книги за спититуализмот. Окулу некои обиди за комуникација со духови со [[Јусапија Паладино]], на 24 јули 1905 Пјер Кири му напишал писмо на физичарот Жорж Гоуи со содржина:
 
:''„Ние во друштвото на физичари имавме неколку обиди да направиме контакт со духови заедно со Јусапија Паладино. Беше мошне интересно и навистина тие феномени кои ги просведочивме не ни изгледаа на некои магични трикови - маса дигната четири метри од подот, движење на објекти, чувство на раце кои те допираат или галат, појава на светлина. Сето ова во соба која ние ја подготвивме со мал број на гледачи кои ни се добро познати без присуство на можен соучесник. Мамење би било можно само ако „медиумот“ има несекојдневни способности како магионичар. Но како да се објасни поинаквиот феномен кога ги држевме нејзините раце и нозе и светлината во собата беше доволна да се знае секој што прави?“''
 
Пјер не присуствувал на таквите средби како обичен гледач и неговата цел не била да комуницира со некои духови. Тој тие средби ги гледал како научни експерименти, здодеан од следењето на различни параметри, направил детални забелешки за секое набљудување.
 
== Личен живот ==
[[File:Mogila-Pyera-Kyuri.jpg|thumb|right|Криптата кај Пантенон во Париз]]
Ќерката на Пјер и [[Марија Склодовска - Кири]], [[Ирен Жолио - Кири]] и нивниот зет [[Фредерик Жолио – Кири]] биле физичари кои биле замешани во проучувањето на радиоактивноста и добитници на Нобеловата награда за физика. Другата ќерка на Пјер Кири, [[Ева Кири]], напишала биографија за нејзината мајка. Нивната внука [[Елен Ланжевин-Жолио]] е професор по нуклеарна физика во [[Париски универзитет|Парискиот универзитет]], а нивниот внук [[Пјер Жолио]], кој бил крстен по Пјер Кири, е познат биохемичар.
 
Пјер Кири умрел во улична несреќа во Париз на 19 април 1906. Минувајќи ја зафатената улица „Rue Dauphine“ на дождот, се лизнал и паднал под тешка кочија. Умрел на лице место кога едно од тркалата преминало врз неговата глава, кршејќи му го черепот.<ref name=obit>{{Citation |url=http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9402E4DC1438EF32A25753C2A9629C946797D6CF |title=Prof. Curie killed in a Paris street |format=PDF |date=20 April 1906 |work=[[The New York Times]] }}</ref> Во 1995, месец април, Пјер и Марија Кири биле сахранети во криптата на [[Пантеон (Париз)|Пантенон]] во Париз.
 
== Награди ==
*[[Нобелова награда за физика]] (1903)
*[[Дејвиев медал]] (1903)
*[[Матеучиев медал]] (1904)
*[[Елиот Кресонов медал]] (1909)
 
== Наводи ==
{{наводи}}
 
== Надворешни врски ==
{{Commons}}
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/articles/curie/index.html NOBELPRIZE.ORG: History of Pierre and Marie]
* [http://www.nobel.se/physics/laureates/1903/index.html Pierre Curie's Nobel prize]
* [http://www.nobel.se/physics/laureates/1903/pierre-curie-bio.html Official Nobel biography]
* [http://www.aip.org/history/curie/pierre.htm Biography American Institute of Physics]
* [http://alsos.wlu.edu/qsearch.aspx?browse=people/Curie,+Pierre Annotated bibliography for Pierre Curie from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues]
* [http://www.academie-sciences.fr/membres/in_memoriam/Curie/Curie_publi.htm Curie's publication in French Academy of Sciences papers]
* [http://himetop.wikidot.com/pierre-curie Some places and memories related to Pierre Curie]
* {{Find a Grave|1614}}
 
{{Нобелова награда за физика}}
{{Authority control|VIAF=71443748 |GND=118677527}}
{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Кири, Пјер}}
[[Категорија:Француски хемичари]]
[[Категорија:Француски физичари]]
[[Категорија:Добитници на Нобелова награда за физика]]
[[Категорија:Француски нобеловци]]
[[Категорија:Радиоактивност]]