Херцшпрунг-Раселов дијаграм: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето |
сНема опис на уредувањето |
||
Ред 2:
'''Херцшпрунг-Раселов дијаграм''' — [[дијаграм]] кој покажува врската меѓу [[апсолутна ѕвездена величина|апсолутната величина]], [[сјајност]]а, класификацијата и [[ефективна температура|ефективната температура]] на ѕвездите. Дијаграмот бил создаден околу 1910<ref>За точна година се смета и 1913, но најчесто се зема предвид 1910. http://sk.pandapedia.com/wiki/Hertzsprungov-Russellov_diagram </ref> година од страна на [[Ејнар Херцшпрунг]] и [[Хенри Норис Расел]], по кои го добил и своето име. Овој дијаграм претставувал голем чекор напред во разбирањето на [[ѕвездена еволуција|ѕвездената еволуција]].
Дијаграмот овозможува (можеби не секогаш точно) да се пронајде апсолутната големина по ѕвездената класа. Особено за ѕвездените класи од О-F. За подоцнежните класи се јавува потребата да се направи избор меѓу џиновите и џуџињата. И покрај тоа, определувањето на разликите на интензивноста на некои линии дозволуваат уверено да се направи тој избор.<ref>„Информатор за љубителите на астрономијата“, четврто идание, 1971, стр.131-132, Едиториал УРСС
== Форми на дијаграмот ==
Ред 8:
Има неколку форми на Херцшпрунг-Раселовиот дијаграм и номенклатурата не е многу добро дефинирана.
Оригиналниот дијаграм ја изложува [[спектрална класификација|спектралната класификација]] на ѕвездите на хоризонталната оска, а [[апсолутна ѕвездена величина|апсолутната
Друга форма на дијаграмот дејствува на [[ефективна температура|ефективната температура]] на ѕвездата на една оска и [[сјајност]]а на ѕвездата на другата оска. Ова е тоа што теоретичарите го пресметуваат со помош на компјутерски модели, кои ја опишуваат [[ѕвездена еволуција|еволуцијата на ѕвездите]]. Овој дијаграм би требало да се вика ''температурно-сјајносен дијаграм'', но овој термин многу ретко се користи, бидејќи терминот ''Херцшпрунг-Раселов дијаграм'' се смета за посоодветен во екојдневната употреба. Поради негои забуни во поглед на номенклатурата, астрофизичарите прават голема разлика меѓу овие видови на дијаграми.
Ред 19:
{{main|Главна низа}}
Дијаграмот покажува најмногу ѕвезди спротивно од т.н. [[главна низа]], кои од О-ѕвездите со апсолутна
[[Сонце]]то е ѕвезда од главната низа во [[ѕвездена класификација|ѕвездената класа]] G2. Други опримери за увезди од главната низа се [[Вега]] (А0) и [[Сириус]] (А1).
=== Низа на џинови ===
Покрај тоа, дадена е и втората разбирлива низа, во која се дадени ѕвездите класифицирани од G0 до M, кои имаат апсолутна
=== Останати подрачја ===
Ред 31:
Околу густо заземената главна низа и низата на џинови сместено е подрачјето на [[светол џин|светли џинови]] со светлосна класа II како и [[хиперџин|хиперџиновите]] со светлосна класа I. Овие подрачја се потесни, но рамномерно поплнети.
Под главната низа се наоѓа подрачјето на [[Ѕвезда џуџе|ѕвезди џуџиња]] со магнидтуда околу 1–3 помалку од ѕвездите во главната низа. Како изолирано подрачје во ѕвездената класификација од B до G е групата на [[Бело џуџе|џели џуџиња]] со
== Објаснување ==
Многу од ѕвездите го заземаат регионот во дијаграмот наречен [[главна низа]]. За време на таа фаза, ѕвездите [[протон-протонски циклус|фузираат водород]] во нивните јадра. Следната концентрација на ѕвезди е на [[хоризонтална линија|хоризонталната линија]] ([[хелиумска фузија]] во јадрото и [[протон-протонски циклус|горење на водородот]] околу кората на јадрото). Друго важно подрачје е [[Херцшпрунгов јаз|Херцшпрунговиот јаз]], сместен во регионот меѓу [[ѕвездена класификација|ѕвездените видови]] A5 и G0 и меѓу +1 и −3 [[апсолутна
Херцшпрунг-Раселовиот дијаграм може да се користи од страна на научниците и да се измери одалеченоста на [[ѕвездено јато|ѕвезденото јато]] од Земјата. Ова може да се направи со споредба на јасни
== Значење ==
Ред 43:
Од другата страна, во Херцшпрунг-Раселовиот дијаграм повеќе нема ѕвезда со ефективна температура околу 3000−5000 [[келвин]]и, бидејќи овде се наоѓа подрачјето на [[протоѕвезда|протоѕвезди]], кои имаат долгеволутивен период. Оваа речиси вертикална линија е позната како [[патека Хајаши]].
Таму ѕвездените типови се поврзани со [[температура]]та. Х-Р дијаграмот може да се нарече и
Наместо за класификација на ѕвездите, [[индекс на бои|индексот на бои]] на ѕвездите може да послужи како мерка за нејзината температура. Ако не се познава одалеченоста на ѕвездата или [[ѕвездено јато|ѕвезденото јато]], тогаш може [[привидна
== Улогата на дијаграмот во развојот на ѕвездената физика ==
|