Јастреби: Разлика помеѓу преработките

Науката ја дели фамилијата на 5 до 10 [[потфамилија|потфамилии]], зависно од приодот. НајвеќетоНајголемиот број делат мошне слична [[морфологија (биологија)|морфологија]], но голем дел од нив имаат [[таксон]]и што позначително отстапуваат од заедничките одлики. Затоа, нивната класификациска сместеност се должи на отсуството на сознанија наспроти востановени особености. Од овие причини, [[филогенија|филогенетскиата]] поставеност на јастребите отсекогаш била спорен предмет.

Според молекуларните податоци, глувчарите (''Buteoninae'') се најверојатно [[полифилија|поли-]] или [[парафилија|парафилетски]], а вистинските орли, [[морски орел|морските орли]] и [[глувчари]]те имаат посебно потекло. Овие сочинуваат една група заедно со [[луња|луњите]] (''Milvinae''), [[јастреби (потфамилија)|јастребите]] (''Accipitrinae'') и [[еи]]те (''Circinae''), но точните односи помеѓу нив не можат да се разјаснат со расположивитерасположливите податоци. [[Осојади]]те (''Perninae''), а можеби и сивите луњи (''Elaninae'') се од постари лози, а истото важи и за мршојадците. Мршојадците веројатно се поли- или парафилетски, со извесни отстапувања како што се [[брадест мршојадец|брадестиот]] и [[египетски мршојадец|египетскиот мршојадец]], кои се разликуваат од головратите „вистински“ мршојадци.{{sfn|Wink|Heidrich|Fentzloff|1996|p=}}

Јастребите се [[биоразновидност|разновидна]] фамилија со висок степен на разноликост по димензии и облик. По големина се движат од мошне малата [[бисерна луња]] и [[мал врапчар|малиот врапчар]] со должина од 23 см и тежина од 85 гр, па до [[црн мршојадец|црниот мршојадец]], кој е долг 120 см и тежи 14 кг. Сè до XIV век од Нов Зеланд живеел денес [[изумрен вид|изумрениот]] [[Хастов орел]], кој ги надминува денешните видови со својата должина од 140 см и тежина од 15 кг.{{sfn|Brathwaite|1992}} Како таква, фамилијата е најразновидна од сите птичји фамилии по тежина. НајвеќетоПовеќето се одликуваат со [[полов диморфизам]] во големината: женките се поголеми од мажјаците, што е необично за птиците.{{sfn|Paton|Messina|Griffin|1994}} Оваа разлика е најизразена кај птицоловните видови како [[јастреб]]от (''Accipiter''), со просечна разлика во големината од 25–50%. Кај поголемиот дел од видовите, како оние посветени на ловење [[глодариглодачи]], [[влекачи]], [[риби]] и [[инсекти]], диморфизмот е помалку изразен, со разлика од само 5%-25% од големината. Кај [[мршојадци]]те и [[луња|луњите]] практично не постои големинска разлика во големината помеѓу половите.{{sfn|Ferguson-Lees|Christie|2001|p=}}

Клуновите им се силни, закривени (напати многу искривени, како кај [[кривоклун осојад|кривоклуниот осојад]] (''Chondrohierax uncinatus'') и [[луња-полжаварка|луњата-полжаварка]] (''Rostrhamus sociabilis'')). Некои видови имаат забец на горната вилица. Почетокот на горната вилица (клунот) секогаш е покриен со жолта кожинка. Стапалата кај разиразните видови се разликуваат според исхраната: оние што се хранат со птици како врапчарите имаат долги и истенчени стапала, додека пак оние што ловат поголеми цицачи се имаат дебели и силни стапала. [[Орел-змијар|Орелот-змијар]] има дебели крлушки како заштита од касање.

[[Перје]]то на јастребите е впечатливо, но нема силни бои. НајвеќетоПовеќето иматимаат мешавина од сива, драп и кафеава боја.{{sfn|Thiollay|1994}} Долната страна е побледа од горната, за да бидат помалку забележливи за пленот од земја. Во перјето ретко се среќава полов диморфизам, а онаму кајшто го има, мажјаците имаат посилни бои од женките, или пак женките личат на младите. Младите имаат многу поразлично перје. Некои видови го [[мимикрија|имитираат]] перјето на други јастреби и орли — или за да личат на помалку опасни видови за да го залажат пленот, или за да личат на поопасни, и со тоа да одвратат напади од групи на други птици.{{sfn|Negro|2008}} Неколку видови имаат гриви на главата, што им служат за испраќање на сигнали. Оние без гриви тоа го прават со накострежувањенакострешување на перјето на главата. За разлика од нив, највеќетоповеќето [[мршојадци]] се ќелави на главата, што се смета дека има хигиенска и [[терморегулација|терморегулациска]] намена.{{sfn|Ward|McCafferty|Houston|Ruxton|2008}}

Сетилата на јастребите се прилагодени за лов (или исхрана со остатоци), и имаат крајно изострен [[вид]], опеан во творештвото на многу народи. Некои јастреби и орли имаат и до 8 пати подобар вид од човечкиот. Сите видови имаат големи очи со две [[очна дамка|очни дамки]] (''fovea''), што им дава двогледен вид, и голема способност за забележување на движење и проценка на растојание. Покрај ова, јастребите ги имаат најголемите очни чешлиња од сите птици. Самите очи имаат цевчест облик и затоа не се многу подвижни во празнината. Покрај одличниот вид, многу видови имаат и одличен [[слух]], но главниот механизам е сепак видот (со исклучок на бувовите). Слухот им служи за да забележат плен кој се крие во гранки и грмушки, но самиот лов се одвива исклучиво по вид. Како и највеќетоповеќето птици, сетилото за мирис им е слабо развиено и не се користи, што важи важи дури и за мршојадците. Исклучок од ова се американските мршојадци (''Cathartidae'').

Јастребите се претежно [[граблива птица|грабливци]] и највеќетоповеќето видови активно ловат плен. Пленот го фаќаат со силните канџи и го расчеречуваат со остриот крив клун. Обично не се пребирливи, и го напаѓаат секое животно што можат да го убијат. Сепак, разни родови претпочитаат разни води на плен. На пример, [[еи]]те и многу [[глувчар]]ите за задржуваат на мали [[цицачи]] како [[глодариглодачи]]. Ваквите видови едрат по воздухот или седат на високо место и вршат надзор, чекајќи да се појави пленот. Кај родот [[јастреб|вистински јастреби]] (''Accipiter''), кој има највеќенајмногу видови во фамилијата, пленот се состои од помали [[птици]]. Тие седат во густо зеленило или честак, и ловат од заседа, што бара голема агилност. Најголем дел од јастребите ја дополнуваат исхраната и со нескапана [[мрша]], но не се така посветени и вешти како [[мршојадци]]те.

Постојат неколку вида што повремено јадат плодови, а во случај на [[мршојадец-палмар|мршојадецот-палмар]], плодовите се главна храна.<ref name="diet-Thomson1957" /> Останатите воопшто не јадат растителен материјал. Инсектите како храна се застапени кај многу видови: 12 вида јадат исклучиво инсекти, 44 видови ловат инсекти како значаен дел од исхраната, а како повремена храна инсектите се присутни кај многу голем број на видови.{{sfn|Thiollay|1994}} Осојадите јадат пчели и оси, а воедно и медот и саќето.{{sfn|Shiu|Tokita|Morishita|Hiraoka|2006}} [[Луња-полжаварка|Луњата-полжаварка]] и [[кривоклун осојад|кривоклуниот осојад]] се посветени на [[полжав]]и. „[[Орел|Орлите]]“ се група од неколку грабливци што не се секогаш меѓусебно сродни, но делат карактеристики како големи телесни димензии и лов на поголем плен, како средно големи цицачи и поголеми птици. НајвеќетоПовеќето видови од фамилијата ловат плен што е помал од нив, но понекогаш знаат да однесат животни со иста големина, па дури и поголеми од нив. Кога убиениот плен е претежок за носење, птицата е приморана да го остави откако ќе се најаде, што е добро како залиха, но лошо бидејќи во меѓувреме го препушта на разни конкуренти. Кај некои видови како [[златен орел|златниот]], [[борбен орел|борбениот]] и [[крунест орел|крунестиот орел]] ова е успешна стратегија за лов на [[елен]]и и [[дујкер]]и со тежина над 30 кг (7–8 потешки од нив). [[Морски орли|Морските орли]] (''Haliaeetus''), [[рибојади]]те (''Ichthyophaga'') и [[орел-рибар|орелот-рибар]] претежно се хранат со [[риби]] (90% од исхраната на двата второспоменати рода). Како додаток ловат и други морски животни, што е особено случај со морскиот орел. Речиси сите птици од фамилијата ловат влекачи кога ќе им се укаже прилика, а некои орли и јастребите [[глувчари]] во [[тропски појас|тропските]] краишта ги ловат како претпочитана храна. [[Кукавички јастреби|Кукавичките јастреби]] (''Aviceda'') и шумските видови од родот јастреби (''Accipiter'') ги ловат влекачите од дрва, додека други видови ги бараат само по земја. На ловот на [[змии]] се посветени три рода: орлите-змијари (''Circaetus'') и четкестите змијари (''[[цуцулест змијар|Spilornis]]'' и ''Dryotriorchis'').{{sfn|Thiollay|1994}}<ref>''Raptors of the World'' by Ferguson-Lees, Christie, Franklin, Mead & Burton. Houghton Mifflin (2001), ISBN 0-618-12762-3.</ref>

Како и кај највеќетоповеќето други грабливи птици, [[фосил]]ните наоди на оваа група се се прилично добри од доцниот [[еоцен]] наваму (~ 35 [[милион години|мг]]), при што современите родови се добро документирани уште од раниот [[олигоцен]], пред околу 30 [[милион години|мг]].

* ''[[Neophrontops]]'' (ран/middleсреден миоцен – доцен плеистоцен) – порано во ''Neophron''<!-- sp. (доцен миоцен/ран плиоцен — Lee Creek Mine, САД), vetustus, dakotensis, americanus, slaughteri, vallecitoensis, ricardoensis Auk112:890; CaribbJSci40:120; Condor37:72; Condor41:153; Condor45:229; Condor79:494; Condor96:577 -->

Јастребите се познати уште од времето на раниот [[еоцен]], пред околу 50 мг, но овие рани наоди се премногу ситни и базални за да можат да се класификуваат правилно во филогенијата. Молекуларните методи исто така не се од помош. Познато е дека водат потекло од еден од двата краја на [[Атлантски Океан|АлтанскиотАлтантскиот Океан]], кој тогаш бил само 60–80% од денешната широчина. Од друга страна, фосили како ''Pengana'' од пред 25 мг, укажуваат на тоа дека јастребите за кратко време се распространиле низ целиот свет. Во прво време може да биле присутни и на Антарктикот.