Катерина II (Русија): Разлика помеѓу преработките
| [непроверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Ја заменувам страницата со 'Катерина втора е........' |
с Отстрането уредувањето на 79.126.164.91 (разговор), вратено на последната верзија на Bjankuloski06 |
||
Ред 1:
{{Другизначења4|руската царица од XVIII век|познатата рок-група од поранешна Југославија|Екатерина Велика (музичка група)}}
{{Infobox royalty
| name=Катерина Велика
| image=Rokotov Portrait Catherine II.jpg
| imgw=250px
| caption=
| succession=[[Список на руски владетели|Руска царица]]
| reign=9 јули 1762 – 17 ноември 1796
| coronation=12 септември 1762
| cor-type=[[Крунисување на руските цареви|Крунисување]]
| predecessor=[[Петар III (Русија)|Петар III]]
| successor=[[Павле I (Русија)|Павле I]]
| succession1=[[Список на руски владетели|Руска царица]]
| reign1=25 декември 1761 – 9 јули 1762
| reign-type1=Tenure
| spouse=[[Петар III (Русија)|Петар III]]
| issue=[[Павле I (Русија)|Павле I]]
| issue-link=#Issue
| issue-pipe=3 нелегитимни деца
| full name=Софија Фредерика Августа фон Анхалт-Цербст
| house={{Список без потточки|[[Династија Романови]]|[[Династија Аскани]]}}
| father=[[Кристин Аугуст ]]
| mother=[[Јохане Елизабета ]]
| birth_date={{Birth date|1729|5|2|df=y}}
| birth_place=[[Штетин]], [[Кралство Прусија]]
| death_date={{Death date and age|df=yes|1796|11|17|1729|4|21}}
| death_place=[[Санкт Петерсбург]], русија
| burial_date=
| burial_place=[[Црква Свети Петар и Свети Павле (Санкт Петербург)|Црква Свети Петар и Павле]]
| signature=SignatureEkaterina II.jpg
| religion=[[Лутеранство]], подоцна [[Православие]]
}}
'''Катерина II Велика''' ([[руски јазик|руски]]: ''Екатерина II Великая''), родена ''Софија Фредерика Августа фон Анхалт-Цербст'', ({{родена|2|мај|1729}} - {{починала|17|ноември|1796}}) — императорка на [[Русија]] во периодот од [[1762]] година до [[1796]]. Таа всушност е и [[император]]от кој најдолго се задржал на тронот на [[Руска империја|Руската империја]], а периодот од нејзиното владеење многу често се нарекува “''Златен век“''. Таа водела успешни освојувачки војни. По војната со Османлиското Царство од [[1766]] до [[1774]] кон [[Русија]] го приклучила Кримскиот Полуостров.Ја проширила и на запад, на сметка на [[Полска]].Како резултат на овие освојувања [[Русија]] станала најголема и најсилна европска држава во XVIII век, меѓутоа на општествен и стопански поглед заостанувала зад западноевропските држави.
== Рани години ==
Софија Аугуста Фредерика од Анхалт-Зербста, е родена во [[Штетин]] во [[Прусија]] (денес [[Полска]]), од Кристин Аугуст - татко и Јохане Елизабета - мајка. Родена е како германка, во сродство со идните кралеви [[Густав III]] од Шведска и [[Карло XIII]] од Шведска. Во својата 15-та година таа станува кандидатка за сопруга на големиот војвода Петар Руски, внук на Петар Велики. Иако имала неколку конкурентки во борбата за таа позиција, изборот паднал на неа, бидејќи била од редот на ниско племство и се верувало дека поради тоа со неа лесно ќе се манипулира. Принцезата Софија била привлечна млада жена, која оставила силен впечаток на царицата.
== Руска принцеза ==
Во [[1744]] година, царицата Елизабета од Русија ја одбрала Софија за жена на својот внук [[Петар III]] од Русија, својот избран наследник. Софија го променила името во Катерина кога била преобразена во руската православна религија.
Софија никогаш порано го немала видено својот сопруг и кога тоа се случило тој не и се допаднал. Големиот војвода бил целиот во лузни и речиси без коса. Сепак, бидејќи тој брак требало да ја доведе на чело на династијата таа покорно прифатила се што и било понудено. Го земала името Катерина Алексеевна и на [[21 август]] [[1745]], кога имала 16 години, со величествена церемонија, стапила во брак со Петар. Според многумина, првата брачна ноќ на новите сопружници им била катастрофална, бидејќи Петар повеќе сакал да си игра со своите војници отколку да се позанимава со својата сопруга.
Со текот на времето, додека тој станувал се понеурамнотежен таа учела [[руски јазик]] и се запознавала со православните верски ритуали. Меѓутоа, иако веќе седум години немале никаков однос, од неа се очекувало да роди престолонаследник. Знаејќи дека тоа нема да може да го изведе со својот маж, го пронашла својот прв љубовник, високиот дворски службеник [[Сергеј Салитков]] со кого забременила. Кога го родило момчето иако се знаело дека не е на Петар, му била дадена титула на голем војвода. На Салитков му било советувано да замине од [[Русија]], а бебето било предадено на царицата [[Елизабета]]. Останувајќи без љубовникот и детето, Катерина одлучила да пронајде нов љубовник. Овојпат тоа бил еден Полјак - грофот [[Станислав Поњатовски]]. Тој бил образован и нежен маж кој уживал во нејзиното друштво. Нејзиниот следен љубовник бил [[Грегорие Орлов]], офицер од царската гарда познат по својата убавина и физички способности, кој со текот на времето и станал корисен довереник.
== Царска придружничка ==
Секогаш била во тек со новостите и случувањата, а контактирала со големите умови во тој период како [[Волтер]] и [[Дидро]]. Царицата Елизабета Петровна починала на [[25 декември]] [[1761]], а по неколку дена Петар бил поставен за цар. Се уште бил нестабилна личност, склона кон бизарни испади. Во тоа време Катерина била бремена со второто дете зачнато со Орлов. Нејзините мајчински чувства во меѓувреме потполно згаснале и кога детето се родило таа го дала на едно семејство да го одгледа. Од почетокот на своето владеење [[Петар III (Русија)|Петар III ]] се потсмевал на православната вера и му се воодушевувал на [[Фредерик Велики]]. Тој почнал преговори со него, иако бил најголемиот руски непријател. Помеѓу двете држави била потпишана спогодба со која [[Русија]] се обврзува на [[Прусија]] да и ги врати сите нејзини територии. Ова било многу непопуларен потег. Еден од неколкуте, како и оној кога Петар ја предупредил [[Австрија]] да се покори на барањата на [[Прусија]], за да не дојде во конфликт со нејзиниот нов сојузник, Русија. Рускиот цар и се заканувал и на [[Данска]], а потоа Петар III ненадејно бил симнат од тронот.
== Доаѓање на власт ==
Државниот удар се случил на [[9 јуни]] [[1762]], а главните актери биле браќата Орлов. Петар морал да потпише акт за [[абдикција]] и утредента Катерина со почесна стрелба и црквени ѕвона влегла во [[Санкт Петербург]]. Петар, пак, бил затворен во дворецот Рофшау во Шлуселбург. Три недели откако бил симнат од престолот на [[18 јули]] [[1762]] бил убиен. Катерина тврдела дека починал од излив на крв во мозокот, но сепак сите податоци укажувале на тоа дека браќата Орлов го убиле царот. Иако Катерина се ослободила од својот маж постоела уште една закана: човекот кого го нарекувале "''затвореник број еден''" царот [[Иван VI (Русија)|Иван VI]].
Иван VI станал цар на Русија на [[5 октомври]] [[1740]] година кога имал само два месеца. Во негово име кратко владеела неговата мајка [[Ана Ивановна]], сè до [[1741]] кога [[Елисавета Петровна]] ја симнала од престолот. Малиот Иван, со својата мајка и семејството бил испратен во прогонство, а потоа и затворен во тврдината [[Шлуселбург]]. Лишен од сите права, вклучувајќи ја и храната и дневната светлина, Иван со текот на времето полудел. И покрај тоа затвореникот претставувал сериозна пречка за Катерина. Затоа таа наредила во Шлуселбург да се постави стражар чија задача би било да го убие Иван во случај некој да се обиде да го ослободи. На [[5 јули]] [[1764]] поручникот [[Василиј Јаковљевич Митрович]] се обидел да го ослободи стариот цар. Во истиот момент биле убиени Митрович и Иван. Зад убиството се верува дека стоела Катерина.
== Владеење 1762-1796 ==
На [[22 септември]] [[1764]] Катерина официјално била крунисана. Главната цел била да ја поправи сликата за Русија во Европа и да ги зголеми руските територии. Затоа извршила радикални промени во владата. Иако била позната како деспот, таа внела и некои позитивни промени, пред се на полето на образованието, земјоделството и индустријата. Сепак и покрај напредокот на патот до остварување на нејзините планови стоела една голема препрека: руските кметови. Кметството било длабоко вкоренет начин на живот, каде земјоделците биле сопственост на своите газди. Иако се надевала дека ќе успее да го промени овој статус набргу сфатила дека земјопоседниците кои и пружале политичка поддршка нема да толерираат таква реформа. Затоа се откажала од своите планови и набргу влетала во шаблонот кој го оставиле претходните владетели автократи. Притоа издала и нов декрет, кој уште повеќе го зацврстил системот кој таа претходно го осудувала. Кметовите повеќе немале никакви права. До крајот на нејзиното владеење речиси немало селанец во Русија кој бил независен. Строгото владеење на Катерина не го почувствувале само ниските класи. Таа се свртела и кон [[Руската православна црква]]. Разбирајќи дека може да го зголеми своето богатство почнала од црквата да зема пари и богатства, а за да работите бидат уште полоши тоа што го земала од црквата во вид на подароци им го дала на браќата Орлов. Иако се уште и бил љубовник, Катерина на [[Грегорие Орлов]] му ја доделила титулата принц и го испратила во прогонство. Овој потег бил многу успешен. Орлов го одушевил европското високо друштво и станал добар амбасадор на Русија во [[Европа]].
Во периодот на владеењето на Катерина II Велика, Русија најмногу добила во поглед на територијалното проширување, вклучувајќи ги [[Полуостровот Крим]], [[Кавказ]], [[Белорусија]], [[Литванија]]. Овој период е и познат како „''Златен век''“, поради нејзиното успешно владеење. Територијално, Русија, се здобила со проширување од 518 000 км2.
Никита Ивановиќ, нејзин министер за надворешни работи, имал значајно влијание врз почетокот на нејзиното владеење. Катерина од Русија направила доминантна сила на Блискиот Исток, особено со [[Руско-Турските војни]]. Во [[Првата руско-турска војна]] ([[1768]]-[[1774]]) се обидела да направи поделба на европскиот дел на [[Османлиска|та Империја]] по Полскиот модел, но постигнала мал успех. Го анектирала [[Крим]] во [[1783]] година, за помалку од девет години станал самостален како резултат на првата [[руско-турска војна]]. [[Втората руско-турска војна]] ([[1787]]-[[1792]]) се завршила со Мировен договор меѓу [[Русија]] и [[Османлиската Империја]], а притоа Рурсија го добила [[Кримскиот Полуостров]].
На европски план Катерина имала значајна улога како посредник во војната за [[Баварија]] ([[1778]]-[[1779]]) меѓу [[Прусија]] и [[Австрија]]. Од [[1788]] до [[1790]] година била во војна со [[Шведска]] против [[Густав III]]. Оваа војна ја започнал со цел да ги поврати балтичките територии кои биле освоени во 1720 година од Русија. Очекувајќи лесно да ја совладаат Русија, се соочиле со потешкотии, територијални и човечки загуби. Контраофанзива од [[Шведска]] била организирана во 1790, каде конечната битка се водела на Свенскуда на 9 и 10 јули. На 14 август, бил потпишан мир, со кој се повратиле сите претходно освоени територии.
Катерина ја презела и водечката улога во делбата на [[Полска]], користејќи ја нејзината децентралицазиона и немоќна влада, да ја подели меѓу [[Прусија]] и [[Австрија]]. Оваа поделба и овозможила на Русија да ја одржи рамнотежата во [[Источна Европа]] во XVIII век.
Во [[1789]] во [[Франција]] почнале револуционерни превирања. Интелектуалните струи оделе во правецот кон уставна, а не апсолутистичка власт. Писателот А.Н.Радишев во [[1790]] објавил текст, во кој зборувал за срамната положба на кметовите и го критикувал нивното малтретирање. Катерина наредила тој да биде погубен. Во [[1794]] ја избришала [[Полска]] од мапата на Европа, поделувајќи ја нејзината територија со Прусија и Австрија. Потемкин, нејзиниот љубовник, починал во [[1791]], а таа набргу влегла во нова врска, односно со [[Платон Зубов]]. Зубов меѓутоа не и бил лојален колку што таа сакала. Тој го задал првиот удар на нејзиниот син, кога тој бил убиен.
Катерина Велика ненадејно починала на [[7 ноември]] [[1796]], во својата 67 година. Под нејзино водство Русија ја зголемила својата територија за 200.000 квадратни милји, го остварила сонот да добие излез на Босфор и станала побогата за многу палати, згради и нови градови. Од една наивна млада жена идеалист, таа се претворила во деспот, кој се згрозувал од било каква либерална идеја. По нејзината смрт престолот го наследил [[Павле I]]. Катерина никогаш не го ценела својот син и го сметала за малку имбецилен. Неговото владеење траело само пет години.
==Надворешни врски==
{{Wikiquote}}
{{Commons|Екатерина II Алексеевна}}
* [http://www.datesofhistory.com/Catherine-II-the-Great-Russia.biog.html Катерина Велика] @ Хронологија
* [http://www.fordham.edu/halsall/mod/18catherine.html Дел од законските кодекси донесени во нејзино време]
* [http://web.archive.org/web/20040327234320/http://members.aol.com/jktsn/manifest.htm Манифест на Катерина II]
* Information about the [http://www.abc.se/~m10354/mar/russ1790.htm Битката кај Свенсканд]
*[http://europeanhistory.about.com/od/catherinethegreat/a/histmyths1.htm Историски митови: Смртта на Катерина Велика]
* [http://womenshistory.about.com/od/catherinegreat/p/catherinegreat.htm Катерина Велика]
* Briefly about Catherine: [http://staff.gps.edu/mines/Age%20of%20Absol%20-%20Enlightend%20Despots.htm The Enlightened Despots]
* {{Ru icon}} [http://russia-today.narod.ru/past/gen_app/ekat2.htm Фамилијарно дрво]
*[http://members.tripod.com/~Nevermore/CGREAT.HTM Принцезата која стана Катерина Велика] @ the Ursula's History Web
* [http://www.douglassmith.info/28/love-and-conquest.html Даглкас Смит, ''Love and Conquest]
* {{Ru icon}} [http://www.gorod-geroy.info/2008/07/01/imperatrica_ekaterina_ii.html Фотографии од Катерина Велика]
* http://www.alexanderpalace.org/palace/Catherine.html
* {{Cite EB1911|Catherine II.|short=x}}
{{S-start}}
{{S-hou|[[Династија Романови]]|2 мај|1729|6 ноември|1796|[[Династија Аскани]]}}
{{S-reg|}}
{{S-bef|before=[[Петар III (Русија)|Петар III]]}}
{{S-ttl|title=[[Список на руски владетели|Владетел на Русија]]|years=9 јули 1762 – 6 ноември 1796}}
{{S-aft|after=[[Павле I (Русија)|Павле I]]}}
{{S-bef|before=[[Катерина I (Русија)|Марта Скавронска]]}}
{{S-ttl|title=[[Список на руски цареви|Царска придржничка]]|years=25 декември 1761 – 9 јули 1762}}
{{S-aft|after=[[Марија Фјодоровна]]}}
{{S-end}}
{{commons|Catherine II of Russia|Екатерина II Велика}}
{{Руски владетели}}
[[Категорија:Руски императорки]]
[[Категорија:Родени во 1729 година]]
[[Категорија:Починати во 1796 година]]
[[Категорија:Династија Романови]]
[[Категорија:Православни монарси]]
| |||