Опит: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето
сНема опис на уредувањето
Ред 3:
''Оваа статија се однесува на експеримент како научен метод. Во контекстот на теоријата на веројатноста, видете [[Опит (теорија на веројатноста)]] и [[Експеримент (теорија на веројатноста)]]''.
 
'''Експеримент''' (од [[Латински јазик|лат.]] ''ex-'' и ''periri'' или ''periculum'') или '''опит''' — склоп на настани и набљудувања, кои се извршуваат да потврдат или да побијат некоја [[хипотеза]] или [[истражување]] чија главна тема е некојнекоја [[феноменпојава]]. Експеримент е намерно контрoлирање на некоја појава со цел научно да се истражи и разбере спомнатата појава. Научникот со експериментот ја „приморува природата“ да одговори на неговите прашања. Во пошироко значење, експеримент е секое практично испробување на функционирање на некој проект кој ќе се по стекнатите искуства спроведе во поширок обем, или ќе се отфрли ако практичното испробување открие крупни недостатоци. Експериментот е најглавната компонента во [[Емпириски приод|емпирискиот]] приод до [[Знаење|знаењето]].
 
=== Експеримент во пекарството ===
Ред 31:
=== Контролирани експерименти ===
 
Многу хипотези во науките како физика можат да воспостават секојдневност со заклучување дека, додека некојнекоја феноменпојава не се случи, ништо не се случува; тогаш кога ќе се случи тојтаа феноменпојава, се набљудува вторвтора феноменпојава; Но во науката најчесто оваа ситуација тешко се достигнува.
 
Пример, некој пука со прстите бидејќи пукањето со прсти „ги брка тигрите“, и вели дека „ете, точно е!“. Додека овој „експеримент“ не ја поништува хипотезата „пукање со прсти ги брка тигрите“, не ја ни потврдува бидејќи и кога не пукаме со прстите тигрите бегаат исто така.
 
За да демонстрираме причинскопоследична хипотеза, експериментот често мора да покаже дека, на пример, феноменотпојавата се случилслучила откога извесен третман бил даден на набљудуваната појаванабљудуваното, и дека феноменотистата не се случува кога овој третман го нема.
 
Контролираниот експеримент генерално ги споредува резултатите кои се добиваат од експериментален примерок со резултатите добиени од контролен примерок (вистински примерок), кој е практично идентичен со експерименталниот примерок, освен во аспектот на кој ефект се испитува. Во многу лабараториски експерименти добра идеја е да се имаат повеќе тестни примероци, со цел да се има и позитивна и негативна резултатна контрола. На резултатите од тестните примероци често може да се пресмета средна вредност, или ако се добие вредност од некој примерок која многу отстапува од другите резултати, може да се елиминира како неважечка поради експериментална грешка (некој чекор од експерименталната процедура можеби бил пропуштен). Најчесто, тестовите се дуплираат или триплираат. Позитивна контрола е процедура која е многу слична со конкретниот експериментален тест и за која се знае од претходните искуства дека ќе даде позитивен резултат. Негативната контрола дава негативен резултат. Позитивната контрола потврдува дека основните услови на експериментот биле во можност да остварат позитивен резултат, и покрај тоа што, на пример, ни еден од експерименталните примероци не даваат позитивен резултат. Негативната контрола го демонстрира резултатот од основната вредност кој се добива кога тестот дава резултат кој не може да се измери позитивно; најчесто вредноста на негативната контрола се третира како „позадинска“ вредност која се вади од резултатите од тестните примероци.
Ред 43:
=== Природни експерименти ===
 
Понекогаш контролираните експерименти тешко можат да се достигнат, па истражувачите се потпираат врз природни експерименти. Природните експерименти имаат предност поради предвидливите природни промени во едноставните системи при мерењето на резултатите на некоја промена од феноменотпојавата.
 
Астрономијата во глобаланачелно зависи од ваквите експерименти. Јасно е дека не е практично кога пробуваме да докажеме дека „сонцата се судрени облаци на водород“, да почнеме со огромни облаци водород, и потоа да го издржиме експериментот со чекање на милиони години да се создаде сонце. Полесно е со набљудување на различни типови на облаци од водород во различни состојби на судирање, и други докази на хипотезата (пример, присутноста на различни спектрални зрачења од светлината на ѕвездите), да собереме експериментални податоци кои ни требаат за поддржување на хипотезата.
 
Еден ран експеримент од ваков тип беше првиот доказ доставен во 1600 г. дека светлината не патува од место до место во истиот момент, туку дека има измерлива брзина. Набљудувањето на месечините на Јупитер било малку успорено кога Јупитер се наоѓал далеку од Земјата, и овојоваа феноменпојава бил искористен да се докаже дека временските каснења се константни со измерлива брзина на светлината.
 
=== Квазиексперименти ===
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Опит