Ацтеки: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Bot: Migrating 99 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q12542 (translate me)
сНема опис на уредувањето
Ред 12:
}}
 
'''АцтециАцтеки''', а зачестеноили '''АцтекиАцтеци''', е поим кој се користи за некои етнички групи од[[народ]]и централно [[Мексико]], односно оние групи кои зборуваат [[наватлски јазик]]. Од [[12XII век]], долината на Мексико претставувало јадро на [[Ацтечка цивилизација|Ацтечката цивилизација]]. Таму се наоѓала и престолнината на Ацтеките, [[Теночтитлан]]. Денешниот град, [[Мексико (град)|Мексико]], се наоѓа врз некогашниот [[Теночтитлан]].
 
Ацтеките се [[Американски староседелци|староседелски американски народ]] кој претежно живее во [[Мексико]]. Голем број од денешните Ацтеки се со [[римокатоличка црква|католичка вероисповед]], но има и такви кои го сочувале своето традиционално верување во повеќе богови. Вкупниот број на Ацтеки во светот е 1.652.000.
Ред 23:
Многу години пред Ацтеките да ја достигнат својата моќ, [[Мексиканска долина|мексиканската долина]] претставувала центар на голема цивилизација, пред сè поради својата плодност и надморска височина. Во центарот на долината се наоѓаат пет езера, кои се поврзани меѓу себе. Во периодот од [[100]] до [[650]] година, територијата на долината била под [[Толтеки|Толтеките]] и нивниот град држава [[Теотвикан]]. По неговото паѓање, [[Толтеки|Толтеките]] мигрирале во централниот дел на денешно [[Мексико]], каде основале нова држава.
 
Нивната цивилизација процутела во периодот од [[10X век]] до [[11XI век]]. Во 13XIII век, долината била заземена од народ, кој го зборувал јазикотговорел [[Навуталацтечки јазик|ацтечкиот јазик]] (наватл), и многу често биле нарекувани ''чичимек''. Тие ги презеле градовите на [[Толтеки|Толтеките]], и основале нови, како на пример [[Текскоко]]. Така, ''чичимек'' ја измешале својата култура со Толтеките, и на тој начин ја создале ацтечката цивилизација. Нејзината економска, политичка, социјална и културна моќ постепено станала една од најразвиените во тогашно време.
 
==== Борбата на трите алијанси ====
Ред 50:
Основна структурна единица на ацтечкото општество бил т.н. ''калпуј''. Тој вклучувал група семејства, кои имаат општ главар. Секој калпуј имал сопствен совет, кој го одржувал општествениот ред, текот на војните, давал правни предрасуди, водел регистри итн. Исто така, секој калпуј имал свое сопствено училиште, каде мажите се обучувале за својот граѓански однос, воено дело, знаења и [[Религија на Ацтеките|религија]]. Одделните калпуи имале свој сопствен [[храм]], магацин за [[оружје]], склад за стоки. Земјата се распределувала меѓу главите на фамилиите според нивните потреби. Секое семејство имало право на обработка на земјата, но било сопственик само на продуктите кои ги произведува.
Во престолнината [[Танохтитлан]], калпуите во почетокот ги исполнувале истите функции. Подоцна, со развивањето на градот и промена на неговата [[инфраструктура]], калпуите не се основале врз семеен принцип, туку сочинувале еден вид градска администрација. Управните совети, школите, храмовите и земјата ја сочувале својата функција, а за нови членови на калпуите не морало повеќе да се има некоја роднинска врска. Во време на основањето на градот [[Танохтитлан]] во [[1325]] година, во градот имало 15 калпуи, а до [[16XVI век]] - 80.
Во [[Тенохтитлан]], најискусните калпуи формирале племенски совет, кој избирал четири виши чиновници. Подоцна, еден од нив бил избиран за владетел или тлатоани. Во времето кога [[Тенохтитлан]] станал центар на ацтечката цивилизација, владетелот станал [[император]], каде чиновниците биле веќе обврзани да му плаќаат [[данок|даноци]]. Тој бил сметан за [[бог]], потомок на ацтечките богови и врховен военоначалник. Кон него чиновниците се обраќале со веј-тлатоани, што во превод значи ''голем господар''.
Ред 141:
 
=== Богот Кетсалкоатал ===
[[Кетсалкоатал]] бил бог како на Ацтеките, така и на Толтеците и претставува легендарен крал на [[Мексико]]. Во превод, неговото име значи змија. Во почетокот бил почитуван како бог на плодноста, сè до 9IX век. Подоцна, по [[10X век]] Толтеците го прогласиле за бог на утрото и вечерната ѕвезда. Ацтеките го сметале и за бог на смртта и воскреснувањето.
 
=== Богот Тескатлипока ===
Ред 185:
Уметноста на Ацтеките во голем степен била инспирирана и била под влијание на [[религија на Ацтеките|религијата]]. Ацтеките цртале врз камења или карпи, а обично тоа биле религиозни ритуали, со фигури на боговите. По ѕидовите на храмовите, Ацтеките ги сликале боговите. На камените скулптури најчесто биле цртани боговите со жртвите што им се принесувале.
 
Еден од најпознатите и најзачуваните ацтечки скулптури е т.н. ''календарски камен''. Тој имал тежина од 22 тони и должина од 3,7 метри дијаметар. Каменот се состои од вселената на Ацтеките, а во неговата средина се наоѓа ликот на Богот на сонцето. Околу него со различни кружни шари се нацртани деновите и небото. Освен религиозни скулптури, Ацтеките изработувале и мали реалниреалистични фигури од човек или животно. Како основен материјал користеле кварц, опсидијан и јаспис. Исто така, Ацтеките биле добри резбачи во камења.
 
=== Писмо ===
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Ацтеки