Петар Чаулев: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето
Нема опис на уредувањето
Ред 9:
| починал-место={{починал во|Милано|Италија}}
}}
'''Петар Чаулев''' ([[Охрид]], [[18 декември]] [[1881]] - [[Милано]], [[23 декември]] [[1924]]) бил македонски револуционер, учесник во [[Илинденското востание]]. Во [[Илинденското востание]] бил војвода и раководител на [[Охридски револуционерен комитет|Охридскиот револуционерен комитет]], во 1911 година бил член на [[Обиди за возобновување и реосновање на ВМОРО|ЦК на ВМОРО]]. Учествувал во [[Балканските војни]], во [[Тиквешко востание|Тиквешкото]] и во [[Охридско-дебарско востание|ОхридскотоОхридско-дебарското востание]]. За време на бугарската окупација во [[Првата светска војна]] бил околиски началник на Охрид. По војната учествувал со [[Тодор Александров]] и [[Александар Протогеров]] во создавањето на [[ВМРО (Автономистичка)|ВМРО]]. Бил потписник на [[Мајски манифест|Мајскиот манифест]]. Бил [[Атентат врз Петар Чаулев|убиен]] од страна на [[Димитар Стефанов (ВМРО)|Димитар Стефанов]], член на [[ВМРО (Автономистичка)|ВМРО]].
== Биографија ==
=== Семејство ===
Роден е во [[Охрид]] на 18 декември 1881 година. Потекнува од познато охридско семејство кое во давнина го носело презимето Малечкобеговци, Всушност, презимето Малечкобеговци фигуративно го опишувало нивното богатство, споредувајќи ги со „мали бегови“. Презимето Чауле веќе го носеле неговиот дедо Ном и баба Ана, кои имале три сина: Јане, Диме и Јаким. Татко на Петар, најмалиот син Јаким, бил рибар, додекаи мајкатабил Тоска, [[Албанец]].<ref>Милан Матов „Комитата раскажува“, Скопје, 2002, 126 стр.</ref> Мајката Флора, којапак, потекнувала од повидните фамилии од пограничниот регион кон [[Албанија]] и, била братучетка со познатиот [[Кузман Шапкарев]], и имала завршено учителска школа. Јаким и Флора имале повеќе деца, но сите освен Петар умреле.
 
===Македонската револуционерна организација ===
Ред 21:
Се школувал во [[Охрид]] и во [[Битола]] и на 17 години, како ученик на битолската гимназија Св. Кирил и Методиј, положил заклетва и се вклучил во македонското ослободително движење. По краткото учителствување во охридските села, од [[1899]] година се јавува како организатор на револуционерните комитети во [[Охридско]], [[Преспанско]] и [[Леринско]] <ref>Георгиев, Величко, Стайко Трифонов, История на българите 1878 - 1944 в документи, том 1 1878 - 1912, част втора, стр. 475-481., „Българските революционни чети в Македония според доклад на А. Тошев до министъра на външните работи и изповеданията Д. Станчов“</ref> и како војвода во [[Охридско]] за време на [[Илинденското востание]].
 
Во тие бурни години Петар Чауле се оженил со стружанката Злата, од познатото семејство Голабовци. Сестрата на Злата, која подоцна ќе им помогне, била омажена за Серафим Миладинов, братучед на познатиот македонски поет [[Константин Миладинов]]. Петар Чауле како свадбен подарок на Злата и подарил мало пиштолче украсено со скапоцени камења“''.
 
Петар Чауле после загушувањетозадушувањето на Илинденското востание заедно со својот сограѓанин [[Христо Узунов]] остануваат да живеат и работат за револуционерното дело на македонцитеМакедонците и тоа во својот регион односно Охридско-Стурушко. Чаулев во повеќе села во Охридскиот регион а посебно во Дебарца учителствува, кои што во исто време го организира населението за понатамошна борба против турската империја која се наоѓаше во изумирање“''.
 
За време на [[Младотурската револуција]] во [[1908]] година повторно се вратил во својот роден град [[Охрид]], каде што бил уапсен и затворен од новата младотурска власт. Од последиците на затворот Злата умрела во 1916 година, а за нивните деца се грижела мајката на Петар и сестрата на Злата, Фроса Миладинова. Подоцна повторно се оженил со охриѓанката Иванка од познатото семејство Спространови (внука на [[Ефтим Спространов]]) која ќе остане со него до неговата смрт и ќе го посвети нејзиниот живот ''на споменот за него''.
 
Во [[1911]] година бил избран за член на [[Обиди за возобновување и реосновање на ВМОРО|ЦК на ВМРО]],<ref>[http://www.promacedonia.org/gb/gb_3_2f.html Георги Баждаров „Моите спомени“]</ref> заедно со [[Тодор Александров]] и [[Христо Чернопеев]].
 
=== Учество во војните ===
Ред 34:
Во предвечерието на [[Втората балканска војна]], во јуни [[1913]] година, учествувал во [[Тиквешко востание|Тиквешкото востание]], протерувајќи ги српските воени и административни власти од [[Тиквешијата]] и ослободувајќи го [[Неготино]] и [[Кавадарци]] заедно со другите чети на ВМОРО. 
 
По крвавото задушување на востанието, Петар Чаулев продолжува за [[Охридско]], каде што во септември 1913 година се ставазастанува на чело на [[Охридско-дебарско востание|Охридско-дебарското востание]], односно ''Македонско-албанското востание''. Чаулев станува меѓу првите водачи во организацијата на албанските и македонските чети во борбата против новата српска власт. Тој активно со [[Павел Христов]] и [[Милан Матов]] учествуваат во оваа буна и ги посетуваат сите реони почнувајќи од Елбасан, Струга, Дебар, Охрид, Гостивар, Кичево и други места коиштокаде што, заедно со албанските водачи и чети, дејствуваат и активно се борат против српските воени единици. Бил почитуван не само од Македонците туку и од Албанците. За мошне кратко време македонските и албанските востанички чети, на чело со Петар Чауле, ги протерале српските власти од [[Дебар]], [[Охрид]], [[Струга]], [[Ресен]] и [[Кичево]] и воспоставиле своја револуционерна власт. Притоа, тој во своите спомени запишал:
 
:''Дебар ликуваше. Македонското знаме се развеваше на секој прозорец, а во Охрид Навистина„Навистина, целиот народ ликуваше. Собрани толпи на прозорците само чекаа да се јави некој од привремената влада или војводите, за да викне ура!'' <ref name="PCCVMRO">[http://clubs.dir.bg/showthreaded.php?Board=maked&Number=1942661954 Зоран Тодоровски „Петар Чаулев - син на ВМРО“]</ref>.
 
По задушувањето на востанието Петар Чаулев се повлекол во [[Албанија]],. аВо [[1915]] година учествува во [[Валандовска афера од 1915 година|Валандовската афера]], а за време на [[Првата светска војна]], повторно се вратил во [[Охрид]], како окруженоколиски началник на градот.
 
=== ВМРО (Автономистичка) ===
{{Главна|ВМРО (Автономистичка)}}
[[Податотека:P CHAULE.jpg|лево|мини|200п|Чаулев во комитска облека]][[Податотека:Petar Chaulev2.jpg||дeсно|мини|350px|Четата на воjводата сo знамето на охридските вoстаници]]
По [[Првата светска војна]] заедно со [[Тодор Александров]] и [[Александар Протогеров]] ја формира [[ВМРО (Автономистичка)|ВМРО]]. Уште во првите години ќе дојде до нивно разединување по програмските цели и оруженаоружената стратегија на организацијата. Соочен со новонастанатите политички околности во [[Македонија]] и на [[Балканот]], патот за извојување на слободата, автономијата и независноста на Македонија Петар Чаулев го гледал:
 
:''под заштита на Друштвото на народите или на една голема сила, а како алтернатива предлагал Автономна Македонија како одделна единица во федерална Југославија'' <ref name="PCCVMRO" />.
 
Од [[1922]] година како раководител на Битолскиот револуционерен округ и задолжен за одржување на контактите со албанските и италијанските власти, Петар Чаулев постојано престојува во [[Албанија]] и [[Италија]]. 
 
Стапувајќи во непосреден контакт со претставниците на [[Коминтерна]]та и [[Советскиот Сојуз]], кај него ќе настапи и извесна еволуција во погледите за ослободување на Македонија и длабоко разочарување од дотогашната политика на бугарската влада и политичките партии. Признавајќи ја само: ''онаа револуција која единствено се потпира врз сопствените сили и се стреми да постигне целосна победа''. TојТој во своите писма од Италија, меѓу другото, ќе му напише на својот колега во ЦК на ВМРО, А. Протогеров:
 
:''Ние треба да се ослободиме од сите бугарски партии, да работиме само за Македонија и со Македонци, инаку сите ќе не осудуваат и само ќе налеваме вода во нејзините партиски воденици, а Македонија ќе плаче''. Потпишувањето на [[Мајски манифест|Мајскиот манифест]] во [[Виена]] во [[1924]] година: ''за обединувањето на сите македонски сили во еден револуционерен фронт''.
 
ПетарПотпишувањето на [[Мајски манифест|Мајскиот манифест]] во [[1924]] година, ''за обединувањето на сите македонски сили во еден револуционерен фронт'', Чаулев со огромно воодушевување ќе го прифати Манифестот и ќе го нарече ''свештен завет и директива за претстојните борби на македонскиот народ''. По откажувањето на [[Тодор Александров]] и [[Александар Протогеров]] од своите потписи на Манифестот, Петар Чаулев, загрижен за судбината на овој документ, упатил јавен ''Повик до македонските револуционери и до македонскиот народ'', во кој изјавува дека Манифестот е ''sвезда-водилка за Македонската организација'' и ''нашиот завет за идната дејност на Македонската револуционерна организација'', како и ''програма на целокупното македонско движење''.
 
И покрај притисоците и заканите за откажување и објавување на Манифестот, тој му останал верен и достоен на својот потпис. Во тие пресвртни денови на Протогеров ќе му напише: ''Сега, сега пред мене е прашањето: кавалер или подлец!'', а во писмото до М. Монев (зет на Александров) ќе си го одреди и своето скромно место во организацијатаОрганизацијата: ''Јас немам други амбиции освен делото да напредува и јас да служам во него како обичен борец, а не како началник. '' А во своето писмо до членот на [[Привремено претставништво на „поранешната Внатрешна организација“|Привременото претставништво на ВМРО]] и својот сограѓанин, [[Кирил Прличев]], му пишал:
 
''Вие заборавате дека ВМРО треба да биде во Македонија, а не во Софија'' <ref name="PCCVMRO" /> давајќи му на знаење дека треба да живеат ''со идеалите на една политика, не бугарска, туку македонска'' <ref name="PCCVMRO" /> и дека во Бугарија треба да дејствуваат ''непартиски'', за на крајот од писмото да му предочи дека: ''Чаулев е син на ВМРО'' <ref name="PCCVMRO" />.
Ред 62:
{{Главна|Атентат врз Петар Чаулев}}
 
Набргу, во септември [[1924]] година Петар Чаулев беше отстранет од ЦК на [[ВМРО (Автономистичка)|ВМРО]], а на [[23 декември]] истата година и убиен во [[Милано]] од испратениот терорист на новиот водач на ВМРО, [[Иван Михајлов]], заради тоа,[[Димитар какоСтефанов што(ВМРО)|Димитар ќеСтефанов]]. По напишеповод неговата смрт [[Димитар Влахов]] ќе напише: ''Чаулев„Чаулев беше убиен зашто сакаше чесно да му служи на својот народ. Чаулев беше убиен зашто сакаше Македонската револуционерна организација да ги продолжи своите стари традиции...''<ref name="PCCVMRO" />.
 
Петар Чауле во август 1924 година во [[Цариград]] ја објавува својата брошура под наслов „Албанија”, но заради неговата трагична смрт во Милано не видел како изгледа книгата.
Ред 73:
* [http://efakt.com.mk/?p=919 Петар Чаулев, заборавен македонски револуционер]
* [http://frognews.bg/news_47133/Zapiski_na_Petar_CHaulev_za_Ohridskoto_vastanie_1913_g/ „Записи на Петар Чаулев за Охридското востание“]
* [http://www.sitebulgarizaedno.com/index.php?option=com_content&view=article&id=346:2011-10-25-13-57-42&catid=29:2010-04-24-09-14-13&Itemid=61 Биографија и документи]