Бугарски централен акционен комитет: Разлика помеѓу преработките

[непроверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Отстрането уредувањето на 94.190.193.145 (разговор), вратено на последната верзија на CommonsDelinker
Ред 1:
'''Бугарскиот централен акционен комитет''' е раководно тело на асоцијацијата ''Бугарските акциони комитети'' кое било формирано на територијата на [[Вардарска Македонија]]. Целта на комитетот е да им помогне на новите бугарски власти полесно да ја воспостават контролата над штотуку окупираниот дел на [[Македонија]]. <ref name="GM"><small>''Ѓорѓи Малковски, „Профашистичките и колаборационистичките организации и групи во Македонија 1941 - 1944“, Скопје, 1995.''</small> </ref>
 
== Формирање на комитетот ==
[[Податотека:Macedonia-borders mk.png|thumb|250px|right|Вардарска Македонија во рамките на етничка Македонија]]
 
Бугарскиот централен акционен комитет е формиран на [[6 април]] [[1941]] година, а неговото седиште се наоѓало во [[Скопје]]<ref name="GM"/>. Негов претседател бил адвокатот [[Стефан Стефанов]], а за секретар бил назначен [[Васил Хаџи Кимов]]. Комитетот бил под покровителство на бугарската држава и бил создаден од страна на дел од македонската интелигенција која била вдаховена од бугарската идеја <ref name="GM"/>. Комитетот пред германските воени власти себеси се преставувал како единствен правен субјект се до доаѓањето на новата бугарската власт. По [[Априлската војна]] на територијата на Вардарска Македонија се формираат останатите јадра на асоцијацијата кои се познати како ''Бугарски акциони комитети'', составени, од еден дел на македонското население кое било задоено од вековната бугарска пропаганда <ref name="GM"/> и група на бугарски граѓани со македонско потекло <ref name="GM"/> кој по окупацијата пристигнале во овој дел на Македонија. Официјално Комитетот започнал да егзистира по доаѓањето на бугарските власти на [[13 април]] [[1941 година]] <ref><small>„Историjа на македонскиот народ“, Скопjе, 1988, с. 257, 261. Апостолов, Александар. „Колонизациjата на Македониjа во стара Jугославиjа“, Скопjе, "Мисла", с. 205.''</small></ref>. Еден дел од историчарите истакнуваат дека некој од македонските национални дејци како што се [[Панко Брашнаров]], [[Страхил Гигов]] и [[Методија Шаторов - Шарло]] гледале со симпатии кон овие комитети <ref><small>„Зборник докумената и података о народоослободплачком рату jугословенских народа“, т. VII, кн. 1, Борбе у Македониjи. Београд, 1952, с. 22.''</small></ref>.
 
== Цел на комитетот ==
 
Комитетот бил формиран во деновите кога започнала Априлската војна и кога веќе било евидентно дека во Македонија ќе се воспостави нова бугарска власт <ref name="GM"/>. Комитетот имал две задачи. Најпрво, да се созададат услови за доаѓањето на бугарските власти и војската во овој дел на Македонија и организирање на населението за свечен пречек на бугарските сили <ref><small>''[http://www.kroraina.com/knigi/bugarash/bccc_1941/index.html Bulgarian Campaign Committees in Macedonia - 1941] Dimitre Mičev''</small></ref><ref><small>''[http://www.kroraina.com/knigi/bugarash/mac1941/mac41.html Македония 1941 Възкресение]'' (''Macedonia 1941 Resurrection''), Сотир Нанев (Sotir Nanev), Sofia 1942, reprinted Sofia 1993, p. 15</ref><ref>'' Between Past and Future: Civil-Military Relations in Post-Communist Balkan States by Biljana Vankovska, 2003, ISBN 1-86064-624-7, page 270.</ref>. Притоа комитетот успеал да привлече дел од македонското население кое одамна било задоено од бугарската пропаганда <ref name="GM"/><ref><small>''[http://books.google.com/books?id=ZMyZdvTympMC&pg=PA119&dq=bulgarians+liberators+macedonia+1941&hl=bg&cd=5#v=onepage&q=bulgarians%20liberators%20macedonia%201941&f=false Yugoslavism: histories of a failed idea, 1918-1992, Автор Dejan Djokić, Издател C. Hurst & Co. Publishers, 2003, ISBN 1-85065-663-0, стр. 119.]''</small></ref><ref><small>''[http://books.google.com/books?id=qYAwZFwyYdwC&pg=PA67&dq=The+struggle+for+Greece,+1941-1949,+Christopher+Montague+Woodhouse,+C.+Hurst+%26+Co.+Publishers,+2002,+ISBN+1850654921++felt++to+be+bulgarians&cd=1#v=onepage&q=&f=false The struggle for Greece, 1941-1949, Автор Christopher Montague Woodhouse, Издавашство C. Hurst & Co. Publishers, 2002, ISBN 1-85065-492-1, стр. 67]''</small></ref><ref><small>''[http://books.google.com/books?id=UpC4QJP66HUC&pg=PA90&dq=Mediterranean+politics,+pro-bulgarian+brothers&lr=&cd=1#v=onepage&q=&f=false Mediterranean politics, Volume 1, Author Richard Gillespie, Publisher Fairleigh Dickinson University Press, 1994, ISBN 0-8386-3609-8, стр. 90.]</ref> Тоj ja прифатил Бугарската воjска како ослободителка од српскиот гнет.<ref>[http://books.google.com/books?id=ppbuavUZKEwC&pg=PA101&dq=Who+are+the+Macedonians+bulgarians+as+liberators&hl=bg&cd=1#v=onepage&q=Who%20are%20the%20Macedonians%20bulgarians%20as%20liberators&f=false Who are the Macedonians? , Автор Hugh Poulton, Издавашство C. Hurst & Co. Publishers, 1995, ISBN 1-85065-238-4, стр. 101.]</ref><ref>[http://books.google.com/books?id=eWmDAd6vr5sC&pg=PA160&dq=bulgarians+liberators+macedonia+1941&lr=&hl=bg&cd=17#v=onepage&q=bulgarians%20liberators%20macedonia%201941&f=false Eastern Europe: politics, culture, and society since 1939, Автор Sabrina P. Ramet, Издател Indiana University Press, 1998, ISBN 0-253-21256-1, стр. 160.]''</small></ref><ref><small>''The Macedonian Question: Britain and the Southern Balkans 1939-1949
Oxford historical monographs, Автор Dimitris Livanios, Издател Oxford University Press US, 2008
ISBN 0-19-923768-9, стр. 179.''</small></ref> , меѓутоа комитетот се послужил и со старите пропагандни средстава како што биле паричните и другите надоместоци за лицата кој учествувале во пречекот на бугарската администрација <ref name="GM"/>. Со организирањето на населението за пречек на бугарските административни власти, требало пред светот да се покаже дека Бугарија, ослободила дел од својата територија и дека ја има поддршката на неселението на ново-анектираната територија, односно
{{Цитатник|''главна цел на ''БЦАК'' е да ја оправада бугарската окупација на Вардарска Македонија''<ref name="GM"/>.}}
Втората задача која е поврзана со првата, а тоа е ширење на бугарскиот национален дух меѓу Македонците, односно создвање на услови за трајна анексија на овој дел од Македонија и зацврстување на бугарската власt. Во тој дух Комитетот издавал и свој весник ''Македонија'' за ширење на своите пропагандни идеи.
 
== Распуштање ==
 
{{Странски пропаганди во Македонија}}
 
На [[7 јули]] [[1941]] година новата бугарска власт издала наредба за распуштање на Комитетот и еден дел од членовите на комитетот влегле во новата бугарска администрација. Меѓу историчарите постојат две гледишта за причините за растурање на комитетот. Според првото гледиште, комитетот е распуштен бидејќи бугарските власти немале повеќе потреба од него бидејќи успешно ја воспоставиле својата власт во овој дел на Македонија <ref name="GM"/>. Според второто гледиште, причина за распуштање е составот на Бугарските акциони комитети, односно неговите членови. Најголемиот дел од членовите на овие комитети биле поранешни дејци на [[ВМРО (Автономистичка)]], [[ВМРО (Обединета)]] и [[ММТРО]] кои се залагале за самостојана македонска држава. И затоа не треба да зачудува фактот што меѓу овие дејциии како симпатизери се јавуваат и [[Панко Брашнаров]] и [[Страхил Гигов]], имено бугарската влада плашејќи се да не и излезе од контрола БЦАК решава да го распушти само неколку месеци по неговото формирање <ref><small>''Политичките партии и организации во Македонија во Втората светска војна 1941 - 1944, Скопје, 2002.''</small></ref>.
 
== Бугарската историографија и БЦАК ==
 
БЦАК бугарската историографија го третира како асоцијација на Бугарите во Вардарска Македонија кои биле против српската власт и преку неговата дејност сакаат да укажат дека населениоето во овој дел на Македонија ја посакувал бугарската власт и не ја чувствувал како туѓа, и тоа преку свечените пречекувања на бугарската армија и администрација во режија на БЦАК. Притоа тендециозно се укажува на врски на неколку македонски дејци како симпатизери на бугарштината <ref><small>''[http://www.kroraina.com/knigi/bugarash/bccc_1941/Chapter1_3.html Minchev, Dimitre. Bulgarian Campaign Committees in Macedonia - 1941 (Минчев, Димитър. Българските акционни комитети в Македония - 1941, София 1995, с. 28, 96-97)]''</small></ref>, иако Шарло го истакнува токму спротивното. <ref><small> Во своето „[[писмо до Стојана]]“ (произволно измислено име) од мај 1941 година Шарло, потпишан со псевдонимот Митре, ја презентира својата национално-политичка „дисертација“ по актуелните политичко-воени проблеми, отсликувајќи ги погледите за актуелната политичка ситуација во окупирана Македонија и пошироко: „Како резултат на војната и наша Македонија е окупирана од германски, италијански и од бугарски војски“. Со тоа Шарло недвосмислено го дефинира бугарскиот окупатор на Македонија. Понатаму: „Македонците се борат за своја национална и политичка слобода!... Каква ли е оваа слобода, штом Шумадинците се заменети со Бугари...? Се што е наше ни се преставуе како да е бугарско“... Каде тука се гледа бугарштината? За бугарските комитети што окупаторот ги формира низ Македонија во април 1941 година Шарло, во писмото „До Стојана“, ќе рече: „Комитетите беа и се база на окупаторот“. Во прогласот на Шарловиот ПК од крајот на јуни 1941 година, покрај другото, пишува: „Бугарите во Македонија не дошле да и донесат слобода на Македонија, туку да ја ограбат и повторно да ја поробат!“ Прогласите на ПК, „Стариот Бугарин“ - Шаторов ги завршуваше со јасно обоени политичко-национални борбени пароли, меѓу кои и: „Да живеј слободна Македонија!“ или „Да живеј слободна советска Македонија!“, а во потпис редовно стоеше: „ПК на Работничка партија во Македонија“''.</small></ref><ref><small>''[http://www.vreme.com.mk/DesktopDefault.aspx?tabindex=1&tabid=1&EditionID=489&ArticleID=30626 Шарло]''</small></ref>
 
== Извори и белешки ==
<references/>
 
[[Категорија:Македонија под власта на Бугарија]]
[[Категорија:Бугарска пропаганда во Македонија]]
 
{{Македонија во Втората светска војна}}