Каталонија: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето |
|||
Ред 96:
Кај нас како општо прифатено име за регионот се користи ''Каталонија'', а нејзиното изворно име се изговара ''Каталуња''.
==
{{Главна|Историја на Каталонија}}
[[Податотека:Roman Aqueduct, Tarragona Spain.jpg|мини|Римски аквадукт во [[Тарагона]].]]
Климата на Каталонија е разновидна. Населените места кои се наоѓаат покрај брегот како што се: покраината [[Тарагона (покраина)|Тарагона]], [[Барселона (покраина)|Барселона]] и [[Жирона (покраина)|Жирона]], имаат средоземја клима. Во внатрешната страна (вклучувајќи ја и покрaината Љеида и внатрешниот дел на покраината Барселона) најзастапена е континентално медитеранска клима. На врвовите на [[Пиринеи]]те има планинска, па дури и алпска клима на највисоките врвови. ▼
[[Податотека:Sant Climent de Taüll.jpg|мини|Средновековната црква Св. Климент во [[Таул]], сместена во падините на [[Пиринеи]]те.]]
[[Податотека:Lleida - La Seu Vella (des de Cappont)detalle.jpg|мини|[[Катедрала Сеу Велја]] во [[Љеида]].]]
Во предримските времиња, областа на денешна Каталонија, како и другите делови на [[Средоземно Море|средоземниот]] брег на [[Пиринејски Полуостров|Пиринејскиот Полуостров]], била населена од [[Ибери]]те. Крајбрежните трговски колонии биле основани од [[Стара Грција|старите Грци]], кои се населиле околу областа на [[Росас]]. И Грците и [[Картагина|Картагинците]] кратко владееле со територијата по [[Втора пунска војна|Втората пунска војна]] и тргувале со околното ибериско население.
Во медитеранската област, летото е суво и топло со морско ветре, и максимална температура од околу 26-31 ° C. Зимата е повеќе или помалку студена во зависност од локацијата. Често врне снег на Пиринеите, а не толку често и на пониската надморска височини, дури и од страна на крајбрежјето. Пролет и есен се обично најдождовните сезони, со исклучок на пиринејските долини, каде што летото е проследено со бури.▼
Внатрешниот дел од Каталонија е потопол и посув во лето. Температурата може да достигне 35 ° C, некои денови дури и 40 ° C. Ноќите се поладни таму отколку на брегот, со температура од околу 14-16 ° C. Маглата не е невообичаена во долините и рамнините, може да се задржи и подолг период, со епизоди на мрзнење во текот на зимата, по долината на реката [[Сегре]] и други речни долини.▼
По поразот на Картагина од [[Римска Република|Римската Република]], станала првата област од Иберија која потпаднала под римска власт и станала дел од римската [[Хиспанија]], најзападниот дел на [[Римска империја|Римското царство]]. [[Тарако]], сега наречен [[Тарагона]], бил еден од најважните римски градови во Хиспанија.
== Статут на автономија ==▼
Во шпанскиот устав од 1978 година, Каталонија заедно со [[Баскија]] и [[Галиција]], е дефинирана како "историска националност" и е одделена од другиот дел на Шпанија. Истиот устав на Каталонија 'и доделил автоматско право на автономија, што резултирал со статут на автономија на Каталонија од 1979 година. Остатокот од Шпанија, во еден процес предводен од [[Андалузија]], по што следеле [[Астурија]], [[Кастилја и Леон]], кој завршил во 1985 година, додал 14 дополнителни автономни региони кои подготвиле свој статутот на автономија. ▼
Тековниот статут одобрен во 2006 и статутот на автономија од 1979 година, навеле дека "Каталонија, како националност, има својата самоуправа конституирана како автономна заедница во согласност со Уставот и со статутот на автономија на Каталонија, што е основата на институционалниот закон, според законот во Шпанија.“ ▼
Во преамбулата на 2006 статутот на автономија на Каталонија наведува дека парламентот на Каталонија ја има дефинирано Каталонија како нација, но дека "шпанскиот Устав, национална реалност на Каталонија, ја признава како националност". Додека статутот бил одобрен и санкционирани од страна на каталонските и шпанските парламенти, а потоа со референдум спроведен во Каталонија, претставувал предмет на правно несогласување од страна на околните автономни региони како Арагон, Балеарските Острови и заедницата Валенсија, како и од страна на конзервативната Народна партија. Приговорите се засновале на различни прашања, како што се спорното културно наследство, но и наводно прекршување на принципот на статутот за "солидарност меѓу регионите" во фискалните и образовни прашања загарантирани со Уставот. По правна дебата, уставниот суд на Шпанија на 28 јуни 2010 година, ја објавил својата пресуда за главните обвинувања за неуставност презентирани од страна на Народната партија во 2006 година. Пресудата дала јасни одговори во 182 написи од 223 што го сочинувале основниот текст. Судот одобрил 73 од 114 статии кои ги оспорила Народната партија, додека пак прогласил 14 статии за делумно или во целост неуставни и вовела рестриктивна интерпретација на 27 други. Судот ја прифатил конкретната одредба со која е опишана Каталонија како "нација", но сепак одлучил дека тоа е историски и културен термин без правна тежина и дека Шпанија останува единствената нација призната со уставот. ▼
Каталонија, потпаднала под власт на висиготите цели четири века по распаѓањето на Римската империја. Во 8-миот век, таа потпаѓа под власт на мавританскиот Ал Aндалус (Moorish al-Andalus). Сепак, по поразот на трупите на Емир Абдул Рахман Ал Гафики (Abdul Rahman Al Ghafiqi) kaj Турс (Tours) во 732, франките ги освојуваат поранешните држави на висиготите кои биле заробени од страна на муслиманите или станале сојузници со најсеверниот дел од Каталонија. Карло Велики во 795 ја создава познатата тампон зона, Шпанската марка, надвор од покраината Септиманија составена од локалноадминистративни одделни мали царства која послужила како одбранбена бариера помеѓу омајадите и маврите на Ал-Aнадлус и кралството на франките.
Културата на каталононија започнала да се развива во текот на средниот век во голем број на овие мали кралства организирани како мали држави во најсеверниот дел од Каталонија. Грофовствата на Барселона биле водени од [[франки]]ски вазали поставени од страна на императорот, а потоа и крал на Франција, на кого му биле феудалци (801-987).
Ред 131 ⟶ 121:
Во 2010 година, Каталонија ставила забрана за борбата со бикови, која стапува на сила од првиот ден од 2012 година.
== Клима ==
▲Климата на Каталонија е разновидна. Населените места кои се наоѓаат покрај брегот како што се: покраината [[Тарагона (покраина)|Тарагона]], [[Барселона (покраина)|Барселона]] и [[Жирона (покраина)|Жирона]], имаат средоземја клима. Во внатрешната страна (вклучувајќи ја и покрaината Љеида и внатрешниот дел на покраината Барселона) најзастапена е континентално медитеранска клима. На врвовите на [[Пиринеи]]те има планинска, па дури и алпска клима на највисоките врвови.
▲Во медитеранската област, летото е суво и топло со морско ветре, и максимална температура од околу 26-31 ° C. Зимата е повеќе или помалку студена во зависност од локацијата. Често врне снег на Пиринеите, а не толку често и на пониската надморска височини, дури и од страна на крајбрежјето. Пролет и есен се обично најдождовните сезони, со исклучок на пиринејските долини, каде што летото е проследено со бури.
▲Внатрешниот дел од Каталонија е потопол и посув во лето. Температурата може да достигне 35 ° C, некои денови дури и 40 ° C. Ноќите се поладни таму отколку на брегот, со температура од околу 14-16 ° C. Маглата не е невообичаена во долините и рамнините, може да се задржи и подолг период, со епизоди на мрзнење во текот на зимата, по долината на реката [[Сегре]] и други речни долини.
▲== Статут на автономија ==
▲Во шпанскиот устав од 1978 година, Каталонија заедно со [[Баскија]] и [[Галиција]], е дефинирана како "историска националност" и е одделена од другиот дел на Шпанија. Истиот устав на Каталонија 'и доделил автоматско право на автономија, што резултирал со статут на автономија на Каталонија од 1979 година. Остатокот од Шпанија, во еден процес предводен од [[Андалузија]], по што следеле [[Астурија]], [[Кастилја и Леон]], кој завршил во 1985 година, додал 14 дополнителни автономни региони кои подготвиле свој статутот на автономија.
▲Тековниот статут одобрен во 2006 и статутот на автономија од 1979 година, навеле дека "Каталонија, како националност, има својата самоуправа конституирана како автономна заедница во согласност со Уставот и со статутот на автономија на Каталонија, што е основата на институционалниот закон, според законот во Шпанија.“
▲Во преамбулата на 2006 статутот на автономија на Каталонија наведува дека парламентот на Каталонија ја има дефинирано Каталонија како нација, но дека "шпанскиот Устав, национална реалност на Каталонија, ја признава како националност". Додека статутот бил одобрен и санкционирани од страна на каталонските и шпанските парламенти, а потоа со референдум спроведен во Каталонија, претставувал предмет на правно несогласување од страна на околните автономни региони како Арагон, Балеарските Острови и заедницата Валенсија, како и од страна на конзервативната Народна партија. Приговорите се засновале на различни прашања, како што се спорното културно наследство, но и наводно прекршување на принципот на статутот за "солидарност меѓу регионите" во фискалните и образовни прашања загарантирани со Уставот. По правна дебата, уставниот суд на Шпанија на 28 јуни 2010 година, ја објавил својата пресуда за главните обвинувања за неуставност презентирани од страна на Народната партија во 2006 година. Пресудата дала јасни одговори во 182 написи од 223 што го сочинувале основниот текст. Судот одобрил 73 од 114 статии кои ги оспорила Народната партија, додека пак прогласил 14 статии за делумно или во целост неуставни и вовела рестриктивна интерпретација на 27 други. Судот ја прифатил конкретната одредба со која е опишана Каталонија како "нација", но сепак одлучил дека тоа е историски и културен термин без правна тежина и дека Шпанија останува единствената нација призната со уставот.
== Јазици ==
| |||