Хамбург: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето
сНема опис на уредувањето
Ред 1:
{{About|германски град}}
{{Infobox German state
|Name = Слободен и ханзеатскиханзин град Хамбург
|German_name = Freie und Hansestadt Hamburg
|image_photo = Hamburg Rathaus.jpg
Ред 36:
'''Хамбург''' ({{lang-de|Hamburg}}, [[Долногермански јазик|долногермански]]/[[Западен долногермански јазик|долносаксонски]]: ''Hamborg'') е [[Список на градови во Германија со повеќе од 100.000 жители|втор најголем град]] во [[Германија]] и [[Најголеми градови на Европската Унија|седми најголем град]] во [[Европска Унија|Европската Унија]].<ref>{{цитирана веб страница |url=http://www.citymayors.com/features/euro_cities1.html |title= Најголемите градови во Европа |work= Статистика на градоначалникот |accessdate=2009-12-29}}</ref> Градот е дом на преку 1,8 милиони луѓе, додека [[Хамбург (метрополитенска област)|Метрополитенската областа Хамбург]] (вклучува делови од соседните [[Покраини на Германија|покраини]] [[Долна Саксонија]] и [[Шлезвиг-Холштајн]]) има повеќе од 4,3 милиони жители. [[Пристаниште Хамбург|Пристаништето во Хамбург]] е третото најголемо пристаниште во Европа (по пристаништата во [[Пристаниште Ротердам|Ротердам]] и [[Пристаниште Антверпен|Антверпен]]) и се наоѓа помеѓу дваесетте најголеми во светот.
 
Службеното име на Хамбург е ''Слободен и ханзеатскиханзин град Хамбург'' (германски: ''Freie und Hansestadt Hamburg'').<ref name=constitution>[[Устав на Хамбург]] {{Citation |title= Собрание на слободниот и ханзеатскиханзин град Хамбург |url=http://hh.juris.de/hh/gesamt/Verf_HA.htm#Verf_HA_rahmen |date=1952-06-06 |edition=11-то |accessdate=2008-09-21 }} {{de}}</ref> Тоа ја прикажува [[Историја на Хамбург|историјата на Хамбург]], како член на средновековната [[Ханзеатска лига|Ханза]], како [[слободен царски град]] на [[Свето римско царство|Светото римско царство]] и самиот факт дека Хамбург е [[град-држава]] и една од шеснаесетте сојузни покраини на Германија.
 
Хамбург е главниот [[сообраќаен јазол]] во [[Северна Германија]] и е еден од нај[[Богатство|богатите]] градови во Европа. Станал медиумски и индустриски центар, со фабрики и објекти на [[Ербас]], [[Blohm + Voss]] и [[Aurubis]]. Радио и телевизискиот јавен медиум [[Norddeutscher Rundfunk]] и издавачите, како што се [[Gruner + Jahr]] и [[Der Spiegel|Spiegel]] се столбови на важната медиумска индустрија во Хамбург. Севкупно, има повеќе од 120.000 претпријатија.
Ред 155:
[[Податотека:Jmdavid hamburg.jpg|thumb|Хамбург во 1811]]
 
Во 1189, со царска повелба, [[Фридрих I Барбароса]] му доделил на Хамбург статус на [[слободен царски град]] и ја ослободил од даноци областа од Долна Елба до Северното Море. Во 1265, наводно фалсификувана писмо било презентирано на или од Советот на Хамбург.<ref name=verg26>[[#Verg|Verg (2007)]], p. 26</ref> Оваа повелба, заедно со близината на Хамбург до главните трговски патишта на [[Северно Море|Северното Море]] и [[Балтичко Море|Балтичкото Море]], брзо го направиле главно пристаниште во [[Северна Европа]]. Неговиот трговски сојуз со [[Либек]] во 1241 го започнале потеклото и јадрото на силната Ханзеатска лигаХанза на трговски градови. На 8 ноември 1266, договорот помеѓу [[Хенри III]] и трговците од Хамбург, им дозволил да ја основаат ''hanse'' во Лондон. Ова било првпат во историја, во која зборот ''hanse'' бил користен за трговскиот еснаф на [[Ханзеатска лига|Ханза]]та.<ref name=verg30>[[#Verg|Verg (2007)]], p. 30</ref> Првиот опис на граѓанското, кривичното и процесното право за град во Германија во германски јазик, ''Ordeelbook'' (''Ordeel'': казна) бил напишан од страна на адвокат од [[Политика на Хамбург|сенатот на Хамбург]], ''Јордан фон Бојценбург'', во 1270.<ref>{{Citation |title= Средновековното потекло на современото правно образование: Помеѓу Црквата и Државата |first= Давид С. |last= Кларк |journal= Американски магазин за споредбено право |volume=Vol. 35, No. 4 |year=1987 |pages=653–719 |publisher= Американско здружение за споредбено право |doi=10.2307/840129 |issue=4 |jstor=840129 }}</ref> На 10 август 1410, граѓанските немири довеле до компромис (германски:''Rezeß'', буквално означува: повлекување). Ова е сметано како прв [[Устав на Хамбург]].<ref>[[#Verg|Verg (2007)]], p. 39</ref>
 
По распадот на [[Свето римско царство|Светото римско царство]] во 1806, [[Слободен царски град|слободниот царски град]] Хамбург не бил приклучен кон ниедна поголема административна област задржувајќи определен посебно привилегии, но подоцна станал [[Суверенитет|суверена]] држава со службен наслов ''Слободен и ханзеатскиханзин град Хамбург''. Хамбург бил кратко припоен од [[Наполеон]] кон [[Прва Француска империја|Првото француско царство]] (1810–14). Руските сили под водство на [[Леонтиј Бенигсен|генералот Бенигсен]] конечно го ослободиле градот во 1814. Хамбург го повратил својот статус од пред 1811, како град-држава во 1814. [[Виенски конгрес|Виенскиот конгрес]] во 1815 ја потврдил независноста на Хамбург и станал еден од 39-те суверени држави на [[Германска Конфедерација|Германската Конфедерација]] (1815–66).
 
Во 1860, државата Хамбург прифатила републикански устав. Хамбург станал град-држава во рамките на [[Северногерманска Конфедерација|Северногерманската Конфедерација]] (1866–71), на [[Германска Империја|Германската Империја]] (1871–1918) и во текот на периодот на [[Вајмарска Република|Вајмарската Република]] (1919–33). Хамбург го искусил својот најбрз развој во текот на втората половина на 19-от век, кога неговото население се зголемило за четирипати на 800.000, како растела [[Атлантски Океан|прекуатлантската]] трговија на градот, помагајќи му да стана европско трето најголемо пристаниште. Со [[Алберт Балин]], како нејзин директор, [[Линија Хамбург-Америка|линијата Хамбург-Америка]] станал светска најголема [[Атлантски Океан|прекуатлантска]] бродска компанија на почетокот на векот. Бродски компании кои пловеле до [[Јужна Америка]], [[Африка]], [[Индија]] и [[Источна Азија]] се наоѓале во градот. Хамбург бил местото за повеќето Германци и [[Источна Европа|источноевропејци]] за преселба во [[САД|Соединетите Американски Држави]] во доцниот 19-ти век и раниот 20-ти век. Трговски заедници од целиот свет сакале да се наоѓаат тука.
Ред 236:
 
Хамбург е составен од 7 окрузи (германски: ''Bezirke'') и поделен во 105 квартови (германски: ''Stadtteile''). Исто така, има околу 180 места (германски: ''Ortsteile''). Урбаната организација е регулирано со Уставот на Хамбург и неколку закони.<ref name=constitution/><ref name=borough> Закон за администрирање на окрузите {{Citation |title=Bezirksverwaltungsgesetz (BezVG)
|url=http://hh.juris.de/hh/gesamt/BezVwG_HA_2006.htm |accessdate=2008-09-21 |date=2006-07-06 }} {{de}}</ref> Повеќето од квартовите порано биле независни градови или села припоени подоцна кон Хамбург. Последното припојување било направено со [[Закон за голем Хамбург|законот за голем Хамбург]] од 1937, кога градовите [[Алтона (Хамбург)|Алтона]], [[Харбург (Хамбург)|Харбург]] и [[Хамбург-Вандсбек|Вандсбек]] биле споени со покраината Хамбург.<ref name=greateract>[[Закон за голем Хамбург]] {{Citation |title=Groß-Hamburg-Gesetz |url=http://www.verfassungen.de/de/hh/hamburg37.htm |date=1937-01-26 |accessdate=2008-09-24 }} {{de}}</ref> ''Законот за основање и администрацијауправа на ханзеатскиотханзиниот град Хамбург'' го основал Хамбург како покраина и општина.<ref name=reichconst> Кралски закон за основање и администрацијауправа на ханзеатскиотханзиниот град Хамбург {{Citation |title=Reichsgesetz über die Verfassung und Verwaltung der Hansestadt Hamburg |url=http://www.verfassungen.de/de/hh/hamburg37-1.htm |date=1937-12-09 |accessdate=2008-09-24 }} {{de}}</ref> Некои од окрузите и квартови биле неколкупати менувани во текот на годините.
 
Секој округ е управуван од окружниот совет (германски: ''Bezirksversammlung'') и администриран од окружен администратор (германски: ''Bezirksamtsleiter''). Окрузите во Хамбург не се независни окрузи. Силата на окружните влади е ограничена и подредени се на [[Политика на Хамбург|сенатот на Хамбург]]. Окружниот администратор е избран од окружниот совет, а потоа бара потврда и именување од сенатот во Хамбург.<ref name=borough/> Квартовите немаат никакви свои управни тела.
Ред 242:
Во 2008, окрузи во Хамбург биле Алтона, Бергедорф, Ајмсбител, Хамбург-Мите, Хамбург-Норд, Харбург и Вандсбек.<ref name=actareal> Закон за површинска организација на Хамбург {{Citation |title=Gesetz über die räumliche Gliederung der Freien und Hansestadt Hamburg (RäumGiG) |date=2006-07-06 |url=http://hh.juris.de/hh/gesamt/RGlG_HA.htm |accessdate=2008-09-24 }} {{de}}</ref>
 
''[[Алтона (Хамбург)|Алтона]]'' е најзападниот урбан округ на десниот брег на реката Елба. Од 1640 до 1864, Алтона била под администрацијауправа на данската монархија. Алтона бил независен град до 1937. Политички, следниве квартови се дел од Алтона: Алтона-Алтштат, [[Алтона-Норд]], [[Баренфелд]], [[Отензен]], [[Отмаршен]], Грос Флотбек, [[Осдорф (Хамбург)|Осдорф]], [[Луруп]], [[Нинштетен]], [[Бланкенезе]], [[Изерброк]], [[Зилдорф]], [[Рисен]], Штерншанце.<ref name=actareal/>
 
''[[Бергедорф]]'' се состои од следниве квартови [[Алермее]], [[Алтенгаме]], [[Бергедорф (кварт)|Бергедорф]]—центар на поранешен независен град, Билвердер, Курслак, Кирхвердер, [[Лобриге]], Морфлет, [[Нојенгаме]], Оксенвердер, Рајтброк, Шпаденланд и Татенберг.<ref name=actareal/>
Ред 331:
=== Јазик ===
 
Како што е типично за Северна Германија, оригиналниот јазик на Хамбург е [[Долногермански јазик|долногермански]], обично се нарекува како ''Hamborger Platt'' (германски: ''Hamburger Platt'') или ''[[Хамбуршки дијалект|Hamborgsch]]''. Од големата германизација започната во раниот 18-ти век, различни долногермански дијалекти се развиле (контактни врсти на германски и долногермански). Првично, имало голем број на варијанти на [[Missingsch]], најпознатиот е нископрестижниот на работничката класа и оној повеќе буржоазиски ''Hanseatendeutsch'' (Ханзеатскиханзин германски), иако терминот се користи за благодарност.<ref>{{Citation |contribution= Германски јазик - дијалектна карта |title= Национален атлас СР Германија |last= Бауш |first= Карл-Хајнц |contribution-url=http://www.ifl-nationalatlas.de/download/bsppdf/Band_6_bsp.pdf |year=2007 |accessdate=2008-09-24 |publisher= Лајбниц - Институт за земјата |location= Лајпциг |isbn=3827409470 |pages=94–95 }} {{de}}</ref> Сите од овие се во одреден степен на одумирање, поради влијанието на стандардниот германски јазик користен во образованието и од медиумите. Меѓутоа, поранешната важност на долногерманскиот е препознатлива во неколку песни, како што се познатите морски песни [[Hamborger Veermaster]], пишувани во 19-от век, кога долногерманскиот бил користен многу повеќе.
 
=== Туризам ===
Ред 386:
=== Здравствен систем ===
 
Хамбург има 54 болници. [[Универзитетски медицински центар Хамбург-Епендорф|Универзитетскиот медицински центар Хамбург-Епендорф]], со околу 1.300 кревети, сместува голема медицинска школа. Исто така, постојат помали приватни болници. На 31 декември 2007, имало околу 12.600 кревети во Хамбург.<ref>{{Citation |url=http://www.hamburg.de/servlet/contentblob/123482/krankenhausplan-2010-pdf/data.pdf |format=PDF|title= Болнички план 2010 на Слободниот и ханзеатскиханзин град Хамбург |year=2007 |month= октомври |accessdate=2008-08-03}} {{de}}</ref> Градот имал 1.061 дневни центри за деца, 3.841 лекар во приватни ординации и 462 аптеки во 2006.<ref name="fact 2006"/>
 
=== Сообраќај ===
Ред 401:
[[Аеродром Хамбург|Аеродромот Хамбург]] е најстариот аеродром во Германија, сè уште во функција.<ref>{{Citation |title= Трговска комора Хамбург – Аеродром Хамбург: Факти, бројки и поглед на комората |url= http://www.hk24.de/servicemarken/englische_website/location_politics/airport.jsp |author= Биро |date=2008-03-28 |publisher= Handelskammer Hamburg (Трговска комора Хамбург) |accessdate=2008-09-25 |format= – <sup>[http://scholar.google.co.uk/scholar?hl=en&lr=&q=intitle%3AHandelskammer+Hamburg+%26ndash%3B+Hamburg+Airport%3A+Facts%2C+figures%2C+and+the+Chamber%E2%80%99s+viewpoint&as_publication=&as_ylo=&as_yhi=&btnG=Search Барање]</sup> |archiveurl = http://web.archive.org/web/20070609023119/http://www.hk24.de/servicemarken/englische_website/location_politics/airport.jsp |archivedate = June 9, 2007}}</ref><ref>{{Citation |author= Извештај за печатот |title= Аеродромот ја прославува неговата 90-годишнина |url=http://www.ham.airport.de/en/pressearchiv.phtml?start=0&year=&month=&searchterm=oldest&showdetail=4 |publisher= [[Аеродром Хамбург]] |date=2001-01-08 |accessdate=2008-09-25}}</ref> Исто така, постои и помалиот [[Аеродром Хамбург-Финкенвердер]], користен единствено како аеродром на компанијата [[Ербас]]. Некои авиопревозници го користат [[Аеродром Либек|аеродромот]] во [[Либек]], опслужувајќи го Хамбург.<ref>{{Citation |title= Аеродромски водич за Хамбург и Либек |url=http://www.travel-library.com/airports/europe/Germany/hamburg/hamburg_lubeck_airport.html |author= Биро |publisher=www.travel-library.com |accessdate=2008-09-27 }}</ref>
 
Префиксот на [[Регистарски таблички на возилата во Германија|регистарските таблички]] во Хамбург бил и повторно е „HH“ (Hansestadt Hamburg, македонски: ХанзеатскиХанзин град Хамбург) помеѓу 1906 и 1945 и повторно од 1956, а не само една единствена буква, што обично се користи за големите градови од реформата за регистарски таблички во 1956, како што е B за Берлин или M за Минхен. Префиксот „H“ е користен од [[Хановер]] од 1956. Меѓутоа, „H“ бил префикс на Хамбург во годините помеѓу 1945–1947.<ref>Други користени префикси помеѓу 1945 и 1956 биле „MGH“ (Воена влада Хамбург; само 1945), „HG“ (само 1947) и „BH“ (Британска зона Хамбург) помеѓу 1948 и 1956.</ref>
 
==== Јавен превоз ====
Ред 536:
|title= Хамбург во историјата
|list=
{{Ханза}}
{{Ханзеатска Лига}}
{{Слободни царски градови}}
{{Круг Долна Саксонија}}
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Хамбург