Википедија

Права: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
с Bot: Migrating 82 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q37105 (translate me)
Нема опис на уредувањето
Ред 1:
{{појаснување|Права}}
[[Податотека:lineline.jpg|310px|thumb|Приказ на отсечка како дел од права]]
[[Податотека:Linear functions2.PNG|290px|thumb|Три прави — зелената и сината се со иста косина, додека црвената и зелената се сечат во иста оска Y]]
'''Права''' е бесширинска, бескрајно [[должина|долга]], совршено права [[линија]], на која лежат [[бесконечност|бесконечно]] многу точки. Во [[Евклидова геометрија|Евклидовата геометрија]] низ било кои две [[Точка (геометрија)|точки]] поминува точно една права. Правата е најкратка [[врска]] помеѓу две точки.
 
Поимот '''права''' може да се однесува на:
Во две димензии, две прави можат да бидат [[Паралелност|паралелни]], што значи дека не можат да се сретнат, или пак да се [[пресек на прави|сечат]] во една и само една точка. Во три или повеќе димензии, правите можат да бидат и [[вкрстени прави|вкрестени]], што значи дека не се среќаваат, но и не дефинираат рамнина. Две различни [[рамнина|рамнини]] се сечат во највеќе една права. Три или повеќе точки кои лежат на една права се нарекуваат ''колинеарни''.
 
==Математика==
== Примери ==
* [[Права (геометрија)]]   бесширинска, бескрајно долга, совршено права линија
Правите во [[Декартов координатен систем|Декартовата рамнина]] можат алгебарски да се претстават по пат на [[линеарна равенка|линеарни равенки]] и [[линеарна функција|линеарни функции]]. Во две димензии, карактеристичната равенка е дадена со ''[[линеарна равенка|обликот на наклон-пресекот]]'':
:<math> y = mx + b \,</math>
where:
: ''m'' е [[наклон]]от на правата.
: ''b'' е [[y-пресек]]от на правата.
: ''x'' е [[независна променлива|независната променлива]] на функцијата ''y''.
 
Во три димензии, линијата може да се претстави по пат на [[параметарска равенка|параметарски равенки]]:
:<math> x = x_0 + at \,</math>
:<math> y = y_0 + bt \,</math>
:<math> z = z_0 + ct \,</math>
каде:
: ''x'', ''y'' и ''z'' се функции на независната променлива ''t''.
: <math>x_0</math>, <math>y_0</math> и <math>z_0</math> се првичните вредности на секоја променлива.
: ''a'', ''b'' и ''c'' се поврзани со наклонот на правата, така што [[вектор]]от (''a'', ''b'', ''c'') е паралела на линијата.
 
==Социјални науки==
== Формални дефиниции ==
* [[Права_на_правни_и_физички_лица]] &nbsp; природни и законски права
Овој интуитивен концепт за права може да се формализира на различни начини. Ако [[геометрија]]та е развиена аксиоматски (како кај [[Евклид]]овите [[Евклидови елементи|''Елементи'']] и подоцна во ''[[Основи на геометријата]]'' од [[Давид Хилберт]]), тогаш правите воопшто не се дефинираат, туку се карактеризираат аксиоматски од нивните својства. Додека Евклид ја дефинирал правата како „должина без ширина“, тој не ја употребувал оваа нејасна дефиниција во подоцнежите дела.
 
Во [[Евклидов простор|Евклидовиот простор]] '''R'''<sup>''n''</sup> (и аналогно во сите [[векторски простор]]и), правата ја дефинираме како ''L'' како подмножество на обликот
 
==Друго==
:<math>L = \{\mathbf{a}+t\mathbf{b}\mid t\in\mathbb{R}\}</math>
* [[Вистинска крв|Права крв]] &nbsp; американска телевизиска серија True Blood
каде ''a'' и ''b'' се дадени [[векторски простор|вектори]] во '''R'''<sup>''n''</sup> со тоа што ''b'' е не-нулти. Векторот ''b'' ја дава насоката на правата, додека ''a'' е точка на правата. Ако избереме други ''a'' и ''b'', пак можеме да добиеме иста права.
* [[Вистинска љубов|Права љубов]] &nbsp; романтична и историска мексиканска теленовела
 
{{појаснување}}
== Својства ==
Во дводимензионалниот простор, како кај рамнината, две прави можат да бидат или [[паралела|паралели]] или да се сечат во некоја точка. Меѓутоа во повеќедимензионалниот простор, двете прави можат ниту да се паралелни, ниту да се сечат. Таквите прави се нарекуваат [[вкрстени прави]].
 
Во '''R'''<sup>2</sup>, секоја права ''L'' е дадена со линарна равенка во обликот
 
:<math>L=\{(x,y)\mid ax+by=c\} \,</math>
 
со непроменливи реални [[коефициент]]и ''a'', ''b'' и ''c'', така што ''a'' и ''b'' двете не се нула (видете [[Линеарна равенка]] за други облици). Важни својства на овие прави се [[наклон]]от, [[x-пресек]]от и [[y-пресек]]от. [[Ексцентрицитет]]от на една права е [[бесконечност]].
 
Поапстрактно, обично мислиме на [[реална права|реалната права]] како прототип за права, и земаме дека точките кои лежат на правата се совпаѓаат 1-на-1 со [[реален број|реалните броеви]]. Меѓутоа за оваа цел можеме да употребиме и [[хиперреален број|хиперреални броеви]], па дури и [[долга права]] од [[топологија]]та.
 
„Правоста“ на една линија, толкувана како својство кое го минимизира растојанието меѓу точки, може да се генерализира и тоа води кон концептот за [[геодезиска линија|геодезика]] на диференцијабилните [[многуобразие|многуобразија]].
 
== Полуправа ==
Во [[Евклидова геометрија|Евклидовата геометрија]], полуправа, при две различни [[точка (геометрија)|точки]] A (почеток) и B правец, е множество од точки C на правата кое содржи точки A и B, така што A не е строго помеѓу C и B. Во [[гометрија]]та, полуправата започнува со [[точка (геометрија)|тоќка]], и продолжува во една насока до бесконечност.
 
[[Податотека:Ray (A, B, C).svg|500px|center|Полуправа]]
 
== Белешки ==
<references/>
 
== Видете исто така ==
* [[Полуотсечка]]
* [[Афина трансформација|Афина функција]]
* [[Дифракција]]
* [[Инциденца]]
 
[[Категорија:Елементарна геометрија]]
 
{{Link FA|pl}}
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Права“