Википедија

Мандарински јазик: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
с Bot: Migrating 49 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q9192 (translate me)
сНема опис на уредувањето
Ред 14:
|dia2 = пекиншки
|dia3 = џи-лу
|dia4 = џиаоџао-лиао
|dia5 = долнојангцекјаншки
|dia6 = среднорамничарски
Ред 78:
* '''североисточно''' - се говори на североистокот на Кина ([[Манџурија]]), освен на [[Лиаодуншки Полуостров|Лиаодуншкиот Полуостров]]: овој дијалект е во блиско сродство со стандардниот, со мали разлики во лексиконот.
* '''пекиншко''' - се говори во [[Пекинг]] и околни места како [[Ченгде]], [[Хебеј]]: основа за [[стандарден мандарински јазик|стандардниот мандарински]].
* '''џи-лу''' - се говори во покраините [[Хебеј]] („џи“) и [[Шандунг]] („лу“), освен на [[ЏиаодуншкиЏаодуншки Полуостров|ЏиаодуншкиотЏаодуншкиот Полуостров]], вклучувајќи го тјенџинскиот дијалект: тоновите и лексиконот се многу поинакви; овој говор е практично заемно неразбирлив со пекиншкиот.
* '''џиаоџао-лиао''' - се говори во [[Шандуншки Полуостров|Шандуншкиот]] (ЏиаодушнкиЏаодушнки) и [[Лиаодуншки Полуостров|Лиаодуншкиот Полуостров]]: многу забележливи разлики во тонот, поразлични од наречјето џи-лу, но и со повеќе разнообразие; заемната разбирливост со пекиншкиот е значајна, но не целосна.
* '''среднорамнински''' („'''џунгјуен'''“) - се говори во покраината [[Хенан]], централните делови на [[Шенсји]] во долината на [[Жолта Река|Жолтата Река]] и југот на [[СјинџиангСјинџинг]]: значајни фонолошки разлики, со делумна заемна разбирливост со пекиншкиот. Во оваа група спаѓа и [[дунгански јазик|дунганскиот јазик]] што се говори во [[Киргистан]] и е прилично сличен на мандаринскиот.
* лан-јин - се говори во покраината [[Гансу]] (гл. град: Ланџоу) и автономниот регион [[Нингсја]] (гл. град: Јинчуан), како и северот на [[СјинџиангСјинџанг]].
* '''џиангџанг-хуај''' ('''сја-џиангџанг''') - се говори до деловите од [[ЏиангсуЏангсу]] и [[АнхујАнхуеј]] на северното порачје на [[Јангцекјанг]], како и некои подрачја долж јужното поречје како што се [[Нанџинг]] и ЏиангсуЏангсу, [[ЏиуџиангЏиуџанг]] во [[ЏиангсјиЏангсји]] и тн.: значајни фонолошки и лексички разлики во различен степен; заемната разбирливост е прилично ограничена. Ова наречје има значајни влијанија од јазикот [[ву (јазик)|ву]].
* '''југозападно''' - се говори во [[Хубеј]], [[Сечуан]], [[Гујџоу]], [[Јинан]] и мандаринските подрачја во [[Хунан]], [[Гуангсји]] и југот на [[Шенсји]]: остри фонолошки, лексички и тонски разлики; заемната разбирливост со пекиншкиот е доста ограничена во различен степен.
 
Ред 90:
Фонолошки особености што ги делат речиси сите мандарински наречја:
* [[палатализација|омекнувањето]] на [[заднонепчена согласка|заднонепчените]] и [[венечна согласка|венечните]] [[шушкава согласка|шушкави согласки]] кога се јавуваат пред преднонепчени преоди;
* губењето на завршните [[избувна согласка|избувни согласки]] и /-m/ (иако во многу говори во групата џиангхуајџангхуај и џинското наречје имаат остаток од завршните избувни согласки во облик на [[гласилна избувна согласка]]);
* сведувањето на шесте тона од [[среднокинески јазик|среднокинескиот]] на четири по тонското разидување на говорите;
* присуството на [[свиена согласка|свиени]] согласки (иако истите отсуствуваат во многу дијалекти од југозападното и северозападното наречје);
Ред 171:
* Многу југозападни дијалекти ги мешаат ''f-'' {{МФА|/f/}} и ''hu-'' {{МФА|/xw/}}, заменувајќи ги меѓусебно. На пример, ''fei'' {{МФА|/fei/}} „лета“ и ''hui'' {{МФА|/xwei/}} „прав“ во тие говори звучат исто.
 
* Извесни дијалекти не разликуваат почетно {{МФА|/l/}} од почетно {{МФА|/n/}}. Во југозападното наречје, овие гласови се изедначуваат со {{МФА|/n/}}; во наречјето џиангхуајџангхуај, тие се изедначени со {{МФА|/l/}}.
 
* Во многу подрачја, говорниците користат разни почетни гласови на местото кајшто пекиншкиот користи ''r-'' {{МФА|/ʐ/}}. Позастапени варијанти се ''y-'', ''l-'', ''n-'' и ''w-'' {{МФА|/j l n w/}}.
Ред 185:
* Пекиншкото и североисточното наречје претрпеле повеќе изедначувања на самогласките од другите наречја. На пример:
{| class="wikitable"
!rowspan=2| Знак !!rowspan=2| Значење !!colspan=2| Стандардно<br />(Пекинг) !!rowspan=2| Џинан<br />(џи-лу)!!rowspan=2| Сјиан<br />(џунгјуен)!!rowspan=2| Ченгду<br />(југозап.)!!rowspan=2| Јангџоу<br />(џиангхуајџангхуај)
|-
!Пинјин!!МФА
Ред 246:
| {{МФА|˥˧}} (53)
|-
| [[ШеџиаџуангШеџаџуанг]]
| {{МФА|˨˧}} (23)
| {{МФА|˥˧}} (53)
Ред 252:
| {{МФА|˧˩}} (31)
|-
| џиаоџао-лиао
| [[Јантај]]
| {{МФА|˧˩}} (31)
Ред 327:
| {{МФА|˨˦}} (24)
|-
| rowspan="2" | џиангхуајџангхуај
| [[Јангџоу]]
| {{МФА|˧˩}} (31)
Ред 361:
|}
</blockquote>
Во јужиото наречје, многу југозападните говори и оние од наречјето џиангџинг-хуај, предметите се јавуваат по обратен редослед.<ref>Norman (1988), стр. 162; Yue (2003), стр. 105–106.</ref>
 
Највеќето јазици во земјата користат честички (глаголски наставки) за да означат [[глаголски вид]], но самите честички се разликуваат од јазик до јазик.
Ред 369:
 
Зависната честичка ''de'' (的) е карактеристична за мандаринските наречја.<ref>Norman (1988), стр. 196.</ref>
Некои јужни дијалекти, (и некои од наречјето џиангџанг-хуај), ја зачувале постарата шема на посвојност без честичка, додека пак кај другите јазици, улогата на мандаринската честичка ја игра [[класификатор (лингвистика)|класификатор]].<ref>Yue (2003), стр. 113–115.</ref>
 
Особена појава во разговорниот јазик е тоа што [[честичка (граматика)|честичките]] на крајот од реченицата го менуваат суштинското значење на реченицата. Како и голем дел од лексиконот, честичките во многу случаи сосема се разликуваат од подрачје до подрачје. На пример, честичката за очиглегдност или оспорување на север е ''ma'' (嘛), но на југот истата е ''yo'' (哟).
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Мандарински_јазик“