Социологија: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][непроверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Bot: Migrating 125 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q21201 (translate me)
Ред 5:
Социологијата е тематско и методолошки многу пространа дисциплина. Во нејзини традиционални фокуси спаѓаат, [[општествена стратификација|општествената стратификација]] (како [[општествена класа|класните релации]]), [[социологија на религија|религијата]], [[секуларизација]]та, [[современост]]а, [[културна социологија|културата]] и [[девијантно однесување|девијацијата]], а нејзините приоди вклучуваат [[квалитативно истражување|квалитативни]] и [[квантитивно истражување|квантитивни истражувачки]] техники. Многу од она што го прават луѓето спаѓа во рамките на категоријата на општествената структура и агенси, социологијата постепено го проширува својот фокус кон понатамошни субјекти, како [[медицинска социологија|медицинските]], [[воена социологија|воените]] и [[социологија на казнување|казнените]] институции, [[интернет]]от, а дури и улогата на општествената активност во развојот на [[социологија на научно знаење|научното знаење]]. Опсегот на општествено научните методи во голема мера се има проширено. Лингвистичките и културните пресврти во средината на XX век довеле до повеќе толкувачки, [[Херменевтика|херменевтички]] и [[филозофија|филозофски]] пристапи кон анализа на општеството. Спротивно на тоа, последниве децении го сведочат порастот на нови математички и [[изчислителна социологија|изчислителни]] ригорозни техники, како што е [[агентско моделирање]] и анализа на [[социјална мрежа|социјалната мрежа]].<ref>{{цитирано списание|last1=Macy |first1=Michael |first2=Robert |last2=Willer 2002. |title=From Factors to Actors: Computational Sociology and Agent-Based Modeling |journal=Annual Review of Sociology |volume=28 |pages=143–66}}</ref><ref>{{цитирано списание|url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/summary/323/5915/721 |title=Computational Social Science |journal=Science |date=6 февруари, 2009 |volume=323 |issue=5915 |pages=721–723 |doi=10.1126/science.1167742 |first1=David |last1=Lazer |first2=Alex |last2=Pentland }}</ref>
 
Општественото размислување му претходи на основањето на дисциплинатаиплината. Општествената анализа води потекло од вообичаените сфери на западњачко знаење и филозофија и истата се вршиистатрши најрано уште од пред времето на Платон. Потеклото на прегледот, односно збирката на информации од примерок на испитаници, може да се утврди дека датира уште од времето на книгата „Последниот суд“ од 1086 година, кога важни филозофи, како на пример, Конфучие, пишувале за важноста на општествените улоги. Постојат податоци за најрана социологија во средновековниот ислам. Некои го сметаат Ибн Калдун, арапски стручњак (учено лице) по ислам од 14-иот век од северна Африка, за прв социолог; неговата книга Mugaddimah веројатно била првото дело кое ги унпредило општествено-научните размислувања за општествената кохезија и општествениот конфликт.
== Историја ==
=== Потекло ===
[[Податотека:Auguste Comte.jpg|мини|150п|лево|Огист Конт]]
Општественото размислување му претходи на основањето на дисциплината. Општествената анализа води потекло од вообичаените сфери на западњачко знаење и филозофија и истата се врши најрано уште од пред времето на Платон. Потеклото на прегледот, односно збирката на информации од примерок на испитаници, може да се утврди дека датира уште од времето на книгата „Последниот суд“ од 1086 година, кога важни филозофи, како на пример, Конфучие, пишувале за важноста на општествените улоги. Постојат податоци за најрана социологија во средновековниот ислам. Некои го сметаат Ибн Калдун, арапски стручњак (учено лице) по ислам од 14-иот век од северна Африка, за прв социолог; неговата книга Mugaddimah веројатно била првото дело кое ги унпредило општествено-научните размислувања за општествената кохезија и општествениот конфликт.
Зборот социологија потекнува од латинските зборови socius што значи „придружник“ и ology, „проучување на“, и од грчкиот збор logos, што значи „збор“ и „знаење“.Тој првпат е употребен како кованица во 1780 година од францускиот есеист Емануел-Јозеф Сијес (1748-1836) во еден необјавен ракопис. Подоцна социологијата беше дефинирана одделно од страна на францускиот научен филозоф Огуст Комт (1798-1857), во 1838 година. Комт порано го имаше користено терминот „општествена физика“, кој подоцна беше користен и од други, особено од белгискиот статистичар Адолф Кетеле. Комт се обидел да ги соедини историјата, психологијата и економијата преку научно разбирање на „кралството“ на општественото. Пишувајќи непосредно по неспокојот доведен од Француската револуција, тој тврдел дека општествените проблеми би можеле да се санираат преку општествен позитивизам, еден епистемолошки (епистемологија: наука за спознанието) пристап изнесен во Правци во позитивната филозофија (1830-1842) и во Оптш преглед на позитивизмот (1848). Комт верувал дека фазата на позитивизмот ќе биде конечното доба, по претпоставените теолошки и метафизички фази, во напредувањето на човековото сфаќање. Во проучувањето на кружната зависност на теоријата и набљудувањето во науката, а и по извршено класифицирање на науките, Комт може да се смета за првиот научен филозоф во модерната смисла на зборот.
Ред 32 ⟶ 29:
 
Дуркеим, Маркс и Вебер најчесто се цитираат како трите основни творци на науката за општеството. Херберт Спенсер, Вилијам Греам Самнер, Лестер Ф. Ворд, Вилфредо Парето, Алексис де Токвевил, Вернер Зомбрат, Торстајн Веблен, Фердинанд Тониз, Георг Зимел и Карл Манхајм повремено се вклучуваат во академските наставни програми како теоретичари основачи. Хариет Мартино, англиски преведувач на Комт, се наведувам како првата жена социолог. Секоја клучна фигура се поврзува со некоја конкретна перспектива и ориентација.
Маркс и Енгелс го поврзаа појавувањето на модерното општество пред сè со појавата на капитализмот; за Дуркеим тоа беше особено поврзано со индустријализацијата и новата општествена поделба на трудот до која дојде со неа; за Вебер модерното општество требаше да биде тесно поврзано со појавата на еден особен начин на размислување, рационалното калкулирање кое тој го поврза со протестантската етика (помалку или повеќе, она за што зборуваа Маркс и Енгелс во смисла на „оние ледени бранови на егоистички калкулации“.Заедно, делата на овие големи класични социолози укажуваат на она што неодамна Гиденс го опиша како „мултидимензионален аспект на институциите на модернизмот“, кој ги нагласува не само капитализмот и индустријализмот како клучни институции на модернизмот, но исто така и „надзорот“ (во смисла, „контрола на информациите и општествен надзор“) и „воена моќ“ (контрола на средствата на насилство во контекст на индустријализација на војната).
 
== Позитивизам и анти-позитивизам ==