Отровен брадавичар: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето
сНема опис на уредувањето
Ред 18:
}}
 
'''Отровниот брадавичар''', '''аризонски брадавичар''' наречен и '''гилско чудовиште''' ({{науч|Heloderma suspectum}}), е вид на отровен [[гуштер]] [[брадавичари|брадавичар]] населен во југозападните Американски држави и северно Мексико (но не и во Баја Калифорнија). Тежок, спор гуштер, долг до 60 сантиметри, отровниот брадавичар е единствениот отровен гуштер населен во Америка и еден од единствените два вида на отровни гуштери во Северна Америка, а другиот е близу сроден со Мексиканскиот[[мексикански зрнестбрадавичар|мексиканскиот гуштербрадавичар]] (H. horridum)
[[Податотека:Mexican-Beaded-Lizard.jpg|thumb|right|Отровен брадавичар во зоолшката градина во Луисвил, Кентаки.]]
И покрај тоа што отровниот брадавичар е отроен, неговата мрзеливост значи дека претставува најмала закана за луѓето. Како и да е, има добиено застрашувачка репутација и најчесто се убивани од пешаци и сопственици на куќи и покрај тоа што се заштитени со закон во државите Аризона и Невада.
Ред 27:
Постојат два подвида на отровен брадавичар: мрежесто (H. suspectum suspectum) и зрнесто (H. suspectum cinctum). Мрежестиот живее во јужниот дел на [[ареал]]от, додека зрнестото го зазема северниот дел, јавувајќи се главно во пустината [[Мохаве]]. Мрежестиот отровен брадавичар најчесто има светли белези прекршени од темни брадавичести лушпи давајќи мрежест изглед, додека зрнестото има повеќе непрекршени јазли од светли лушпи.
 
Отровниот брадавичар има еден близок жив сродник, зрнестиотмексиканскиот гуштербрадавичар (H. horridum), како и многу изумрени сродници од гуштерите чија еволуциска историја се открива назад во периодот на кредата. Видот хелодерма (Heloderma ) постои уште од Миоценот кога живееле H. texana и остатоци од остеодерми од отровен брадавичар се најдени во доцниот Плеистоцен (пред 8000-10,000 години) наталожени близу Лас Вегас, Невада. Бидејќи хелодерматидите останале прилично непроменети, морфолошки тие повремено се сфаќаат како живи фосили. Иако отровниот брадавичар изгледа близу сродно со гуштерите варани (varanids) од Африка, Азија и Австралија, широката географска поделба и уникатните белези кои не се наоѓаат кај вараните покажува дека отровниот брадавичар е подобро сместено во посебно семејство.
 
Назибот „гилско чудовиште“ се однесува на басенот на реката [[Гила]] во Аризона, кој некогаш изобилувал со овие влекачи. Начното ''Heloderma'' значи „кожа со нитни“ (т.е. брадавици), од [[старогрчки јазик|старгрчките]] зборови ''хелос'' (нитна, рамен дел од шајка) и ''демра'' (кожа). Suspectum е изведено од опишувачот, палеонтолог Едвард Дринкер Коуп кој се сомневал дека гуштерите можеби се отровни поради вдлабнатините во забите.
Ред 81:
 
Иако отровниот брадавичар е отровен, неговите бавни движења значат дека тоа преставува мала закана за луѓето. Сепак има заслужено застрашувачки углед и често е убивано од луѓето што се плашат. Меѓу северноамериканските индијански племиња отровниот брадавичар имало измешана положба. Апачите верувале дека неговиот здив може да убие човек, а Тохоно одам( Tohono O’Odham) и Пимите (Pima) верувале дека поседува духовни моќи кои можат да предизвикаат болест. Во спротивност, Серите (Seri) и Јакуаите (Yaquai) верувале дека засолништето на отровниот брадавичар има лековити својства. Отровниот брадавичар има настапено како чудовиште во филм од Б катергорија, „Џиновското гилско чудовиште“. Митовите дека здивот на животното е доволно отровно да убие луѓе, дека може да плука отров или да скокне неколку стапки во воздухот за да нападне се сите невистинити. Друг мит верувал дека отровниот брадавичар немал анус и дека исфрлало отпадок низ устата, изворот од отровот и „смрдлив здив“.
 
== Поврзано ==
* [[Мексикански брадавичар]]
* [[Брадавичари]]
 
== Литература ==
{{Wikispeciesвикивидови|Heloderma suspectum}}
{{commonsрв|Heloderma suspectum}}
* {{Цитирана книга |author=Beck, Daniel D. |title=Biology of Gila Monsters and Beaded Lizards |publisher=University of California Press |location=Berkeley |year=2005 |pages= |isbn=0-520-24357-9 |oclc= |doi= |accessdate=}}
* {{Цитирана книга |last= Capula|first= Massimo|coauthors =Behler|title= Simon & Schuster's Guide to Reptiles and Amphibians of the World |year= 1989|publisher= [[Simon & Schuster]] |location= [[New York]]|isbn= 0671690981}}