Скапоцен камен: Разлика помеѓу преработките

'''Скапоцен камен''' ('''драг''', драгоцен или '''бесценет камен''') е парче од [[минерал]] кој во исполирана и изделкана форма се користи за правење накит или други украси. Меѓутоа одредени карпести (како [[лапис лазули]], (син камен) и осргански материјали (како килибарот или ахатот (црн килибар)) не се минерали но сепак се користат за изработка на накит поради нивниот сјај или нивните физички особини кои имаат уметничка вредност. Реткоста е уште една карактеристика која што ја дава вредноста на скапоцениот камен. Уште од XIX век, од најраната антика освен за накит, изрезбаните и гравираните скапоцени камења како пехарите биле најголемите луксузни уметнички форми, резбаријата на [[Карл Фаберже]] била последната најзначајна изработка во оваа традиција.

Традиционалната подредба на западот, останата уште од старите Грци, започнала со разликувањето на драги и полу-драги камења. Слични разликувања се направени и во другите култури. Во современата употреба драги камења се :дијамантот, рубинот, сафирот и смарагдот, а сите останати се полу-драги. Oваа разлика ја одразува реткоста на овие посебни камења, како и нивниот квалитет уште од древни времиња. Сите се проѕирни со префинета боја на својата чиста форма.

Во денешно време камењата ги идентификувааат гемолози кои што ги опишуваат скапоцените камења, како и нивните особености користејки стручна терминологија што се однесува на полето на гемологијата. Првата карактеристика што гемолозите ја користат за да го откријат видот на скапоцениот камен е нивната хемиска структура. На пример, дијамантите се направени од јаглерод (C) a рубините од алуминум оксид (Al2O3). Следува дека многу скапоцени камења се кристали кои што се распоредени според својот кристален систем каде што има правоаголни, триаголни или моноклонски. Другиот термин што се употребуве е Хабитен, за оние форми на скапоцени камења што најчесто се наоѓаат. На пример дијамантите, кои имаат кубичен кристален систем најчесто се најдени како осмоаголници (октаедарни)[[осумаголник|осумаголни]].

Скапоцените камења се подредени под различни групи, видови и различности. На пример рубинот е од црвениот спектар на видот Корунд, додека пак било која друга боја на корундот се смета за сафир. Смарагдот (зелен), аквамаринот[[аквамарин]]от (син), [[берил]] (црвен), хелиодор (жолт), морганит (розеврозов) сите овие се видови на Берилот.

Скапоцените камења се карактеризираат со индекс на прекршување на светлината, пространетост, специфична гравитација, цврстина, расцепи, пукнатини и сјај. Тие може да покажуваат состојба на колоритност или на двојно прекршување. Тие може да имаат луминисценција и карактеристично впивање на спектар. Некоја честичка или пукнатина може да биде присутна како негова содржина.

Нема сеопфатен систем за проценка на скапоцените камења. Дијамантите се оценуваат со употреба на систем кој го развил Гемолошкиот институт на Америја (ГИА) уште од 1950те години. Од историска гледна точка сите скапоцени камења биле оценувани со голо око. ГИА системот вклучувал и голем новитет: 10 пати голем коефициент на зголемување како класичен облик за оценување на чистината на каменот. Другите пак сеуште се проценуваат според голото око.

Дијамантите се створени да блескаат, да ја разложат својата светлина во составните бои на виножитото, исечкани во светлосни мали парченца (светкавци), и доставени до човечкото око (сјај). Но доколку ја задржат својата грубо-кристална форма, дијамантот нема да ги има овие особености, затоа за да постигне ова потребна е посебна техника која е наречена брусење. Камењата кои имаат своја боја, вклучувајки ги и обоените дијаманти, основни одлучувачи на квалитетот се нивната чистина и убавината на таа боја.

Физичките карактеристики кои ги прават обоените камења скапоцени се бојата, јасноста на бојата во помала мера (смарагдите секогаш се во помал број)кога се отсекуваат како необични оптички феноменипојави како што се појасна боја и астерија (ефект на звезда). Јаснотијата на бојата е нерамна со создавањето на бојата во скапоцениот камен. Грците, на пример многу го вреднуваат ефектот на звездата кој се наога во каменот, кој се сметал како моќна љубовна магија, а Елена Тројанска била позната по носењето на ѕвездениот корунд.

На страна од дијамантот пак, рубинот, сафирот, смарагдот, бисерот (кој не е скапоцен камен) и опалот се смета дека се скапоцени. Аметистот се сметал за скапоцен камен исто така како и во Грција се до пронаогањето на поголема маса во Бразил во 19тиXIX век. Дури и во последниов век определени скапоцени камења како што се аквамаринот, оливинот и мачкиното око се популарни и поради тоа се сметаат за скапоцени.

Скапоцените камења кои се проиѕирни се нормално брусени, тоа е метода која што ги покажува оптичките особини на скапоцениот камен. Доколку аглите се премногу длабоки или премногу плитки, светлината ке помине низ него и нема да се рефлектира кон гледачот. Брусалицата се користи за да се држи каменот на рамен круг за брусење и полирање со рамните фацети.. Ретко но сепак се користат брусалици кои користат виткани кругови за да брусат и полираат виткани фацети.

Бојата на било кој материјал се должи на светлината од самата природа. Дневната светлина , која се нарекува и бела светлина, е всушност комбинација на сите бои од спектарот. Кога светлината ке погоди некој материјал, повеќето зраци од светлината се впива додека пак мало количевство на одредена фреквенција или бранова должина се рефлектира. Делот кој се рефлектира окото го прифаќа како боја. Рубинот изгледа црвен затоа што ги впива комплетно сите бои на дневната светлина (сина и жолта на пример) додека пак ја рефлектира црвената светлина.

Истиот материјал може да се појави во повеќе различни бои. На пример рубинот и сафирот го имаат истиот хемиски состав (двата камења се корунд) но имаат различни бои. Може да се случи дури и истиот скапоцен камен да има различни бои : кај сафирот се појавуваат неколку различни нијанси на сина и розеварозова, а елегантниот сафир се експонира со цел круг на бои од жолта до портокалово-розеварозова од неодамна е наречен Padparadscha sapphire. (папрадаша сафир)

Топлината може да придонесе за бојата и јасноста на скапоцениот камен. Процесот на загревање со векови им е доста познат на обработувачите на скапоцени камења, и за многу видови на камења векевеќе и загревањето на каменот е векевеќе вообичаена техника. ПовекетоПовеќето цитрини се направени со загревање на аметистот, а пак со делумно загревање на силен степен се добива Аметрин- камен кој е половина аметист и половина цитрин. Аквамаринот најчесто се загрева за да се остранат жолтеникавите нијанси и да се смени зелената боја во посакуваната сина или за да се прочисти векевеќе постоечката сина боја во почиста сина.

'Кварцот' е втор најмногу простран минерал на земјината кора после фелдспатот. Направен е од системот на SiO4 каде што секое соединение на кислород се дели на два тетраедара давајки им ја целовкупната формула SiO2. Има доста разни видови кварц, од кои некои се и полудраги камења. Особено во Европа и средниот исток, разновидноста на кварцот постои уште од [[стар век|древно време]] од најчесто користените минерали за правење на накит и резби на камен.

Кварцот припаѓа на триагоналниот кристален систем. Идеалната кристална форма е шестрана призма со шестранични пирамиди на секој крај. Во природата кварцните кристали се најчесто сплеткани, искривени или пак толку сраснати со густо распоредени кристалчиња од кварц или други минерали што едвај им се познава дел од нивната форма, или заедно се појавуваат во големо распространување.

Добро обликуваните кристали во буквална смисла се формираат во лежиште каде што имаат спокоен раст во празнината, но бидејќи кристалите мора да бидат прилепени кој другиот крај на матрицата, само еден крај во вид на пирамида е присутен. Во Херкимер Каунти, Њујорк забележана е појава каде што Херкимер дијамантите имаат завршетоци на двата краја. Кварцниот отвор е таква состојба каде што празнината е речиси тркалезна по форма, која што е обложена со кристали кои се насочени кон внатрешната странастран.

Хидроксидот се употребува како минерализер т.е. тој помага да се испушти хранливата состојка на кварцот. Потребни се високи температури, најчесто околу 675 °C. Растворениот кварц тогаш се кристализира во кристални зрна на прилично пониски температури. Во 2005та година во САД се произведени речиси 200 тони кварц. Вештачкиот кварц најчесто се проценува според неговиот основен Q фактор, кој е мерка на неговата пиезоелектричка реакција и негов индикатор за чистината на кристалот.

Чистиот кварц, народски наречен карпест кристал (понекогаш наречен бистар кварц) е безбоен и проѕирен или делумно проѕирен. Најчести обоени видови се: цитринот, розевиотрозовиот кварц, аметистот, сивиот кварц, и млечниот кварц.

Цитринот е вид на кварц чија боја се движи од бледо жолта до кафена. Природниот цитрин е многу редок : комерцијалните цитрини се термички обработен аметист. Цитринот содржи и траги од Fe3+ и навистина многу тешко се наоѓа. Името доаѓа од [[латински јазик|латинскиот]] збор [[citrina]] кој значи „Жолта“„жолта“.

РозевиотРозовиот кварц е вид на кварц кој се одликува со бледо розевабледорозова боја до розевкасторозикаво црвена боја. Бојата обично се смета како резултат на количината на трагите од титаниум, железо и манган во поголема количина. Некои видови на кварц содржат микроскопски рутил игли кои произведуваат соѕвездие во преносна светлина. Последните истражувања за прекршувњето на зраците констатираат дека бојата се должи на тенките мискроскопски влакна од можниот думортиерит со поголема количина на кварц.

Во кристална форма (многу ретко се наоѓа) е наречен розеврозов кварц и неговата боја се мисли дека е произведена од трагите на фосфатот или алуминиумот. Бојата во кристалите е очигледно осетлива на светлина и е предмет на избледување. Првите кристали биле пронајдени во пегматитот блиску Румфорд, Маин, Америка, но повекетоповеќето кристали на пазарот доагаат од Минассојузната Гераисдржава [[Минаш Жераис]], [[Бразил]].

Рубинот е розеварозова до крваво-црвена боја, вид од минерални корунди (алуминиум оксид). Црвената боја е предизвикана главно поради присуството на елементот хромиум. Неговото име доага од латинскиот збор ruber, што значи црвен. Другите видови на квалитетните корундуми се наречени Сафири. Рубинот се смета за еден од 4те драгоцени камења, заедно со сафирот, смарагдот и дијамантот.

Неодамна во Мијанмар е пронајден талог од рубин лоциран во северниот дел од државата Качин. Рубините уште од дамнешна историја се ископуваат во Тајланд, Палин и Самлоут, Дистрикт од Камбоџија, Бурма, Индија, Авганистан и во Пакистан. Рубините многу ретко се наоѓаат во Шри Ланка, загоа пак розевитерозовите сафири се многу чести. По Втората светска војна во Танзанија, Мадагаскар, Виетнам, Непал, Таџикистан и Пакистан најдени се траги (талози) од рубин.

Со вреднувањето на обоените скапоцени камења, бојата е единствениот најважен фактор. Бојата се дели на три компоненти: нијанска, интезивност и тон. Нијансата се упатува на бојата која што ние ја користиме како секојдневен термин. Прозирни скапоцени камења се наоѓаат во следниве нијанси: црвена, портокалова, жолта, зелена, сина, виолетова, пурпурна и розеварозова.Првите 6 се познати како спектарни нијанси, последните две како изведени спектарни нијанси.Пурпурната е нијанса која што е помеѓу црвена и сина.

РозеватаРозовата е побледа нијанса одна црвенацрвената боја. Во природата има многу малку чисти нијанси на скапоцени камења, се зборува за примарни, секундарни или терцијални нијанси.Во врска со рубинот, примарната нијанса мора да биде црвена. Сите други нијанси на видот на скапоцениот камен корунд се нарекуваат сафир.Рубинот може да има неколку секундарни нијанси. Можни се портокалова, пурпурна, виолетова и розеварозова.

Најчеста обработка е со примена на топлина. ПовекетоПовеќето ако не и сите, рубини на долниот крај на пазарот се применува топлина на грубите камења за да се подобри бојата, да се остранат виолетовата нијанса, сините траги и свиленоста.

Аметистот се наоѓа во првични нијанси од75–80од 75–80%, светло розевосветлорозово-виолетова до темнопурпурна нијанса, 15–20% од сина и црвена нијанса (зависно од светлосниот извор). Зелениот кварц понекогаш е погрешно наречен зелен аметист што е навистина погрешно и не е прифатливо име за материјал, правилниот термин би бил Празиолит. Другите имиња за зелениот кварц се вермарин, позеленет аметист или лимонов цитрин.

Бојата на аметистот е демонстрирана како резултат на структура на тривалентно железо (Fe3+). Кога ке се загрее аметистот може да се претвори во жолто-портокалова, жолто –кафена, или пак темно кафенатемнокафена и може да личи на цитрин.

Во 19тиXIX век, за бојата на аметистот заслужен е присутниот манган. Сепак бидејки е способен да подлежи на многу големи измени па дури и да биде разреден од топлина, од некои извори се верува дека е од органски извор. исто така се појавува железо тиоцијанат а и сулфур е детектиран во овој минерал.

До 18-тиXVIII век, аметистот бил вклучен во кардиналот, или во највредните скапоцени камења (заедно со дијамантот, сафирот, рубинот и смарагдот). Но, бидејќи големо количество е откриено во локации како што се Бразил, изгуби доста голем дел од својата вредност.

Собирачите трагаат по длабочината на бојата, доколку е возможно со црвен отсјај доколку е соодветно избрусено. Највисоко квалитетниот аметист (наречен „Длабоко„длабоко Руски „Руски“) е особено редок и затоа доколку се најде таков неговата вредност зависи од побарувачката на собирачите. Тој како и да е сеуште се подредува според поголемиот сјај, помал од оној на сафирите или рубините (падраша сафирот или рубинот гулабова крв)

Најчеста боја на Авентуринот е зелената, но исто така тој може да биде и портокалов, кафен, жолт, син или пак сив. Портокаловите и кафените се својствени за хематитот или гоетитот. Бидејки авентуринот е камен, неговите физички особини се : неговата специфична гравитација може да биде помеѓу 2.,64-2.,69 а неговата цврстина е нешто пониска од обичниот кварц кој тежи 6.,5.

Авентуринскиот фелдспат или сончевиот камен може да се помешаат со портокаловиот и црвениот кварц авентурин, иако првиот е со поголема проѕирност. Авентуринот е често врзан и изобилството на пурпурни листови може да го направи матен така што тој може да биде на прв поглед помешан со малахитот. Името Авентурин произлегува од италијанскиот збор ventura кој што значи случајно. Ова е наговестување на среќното откритие на стаклото на авентурин или златен камен, од некоја гледна точка во 18тиXVIII век.

Сафирот (грчки: σάπφειρος, син камен) е скапоцен камен кој е еден вид на минералот корунд, алуминиум оксид (α-Al2O3), која е друга боја а не црвена или темно розеватемнорозова, каде што каменот би се нарекувал рубин се смета за различен скапоцен камен. Количината на трагите на другите елементи како железо, титаниум или хром може да му придонесат на корундот сина, жолта, розеварозова, портокалова или зеленкаста боја.

Сафирот е еден од двата или трите видови на скапоцени камења на корундот, од кои едниот е црвен а другиот темно розевтемнорозов рубин. Иако сината е нивната најпозната боја, сафирите се направени од било која боја освен црвена. Сафирите исто така може да се и безбојни, а може да се најдат во нијанси на сиво и црно.

Бојата на префинетите сини сафири може да се опише како живописна речиси темно виолетова до пурпурна сина каде што приманата сина нијанса е најмалку 85% застапена, а секундарната нијанса е не повекеповеќе од 15% застапена без ни најмалку мешање на второстепено зелена нијанса или пак зелена покриеност.

Жолтите и зелените сафири исто така доста се наоѓаат.Како што хромот расте, РозевитеРозовите сафири се продлабочуваат во бојата. Колку е подлабока розеватарозовата боја толку поголема е нивната парична вредност.

Падмарага сафирите секогаш носат поголеми цени дури и од најпрефинетите сини сафири. Во последно време, повекетоповеќето сафири од оваа боја се појавуваат на пазарот како резултат на вештачка обработка која што се нарекува : решеткаста дифузија.

Папрадаша е розеворозово-портокалов корунд, со низок до среден интезивитет и светол тон, првично ископан во Шри Ланка, но исто така се пронајдени талози во Виетнам и Африка. Папрадаша сафирите се ретки, најретко од се е комплетно природната разноличност, без никаква трага на преработка.

Ѕвездениот сафир е вид на сафир кој што изразува ѕвезда исто како феноменотпојавата познатпозната како астеризам. Ѕвездениот сафир содржи иглични пресеци како содржина (често минерален траг, минерал создаден примарно од титаниум оксид) кој што создава привидение од 6 зрачна шема во форма на ѕвезда кога се гледа со надземен извор на светлина.

Ретката разноликост на сафирот, позната како сафир кој што ја менува бојата, постои во разлиќни бои и различна светлина. Овие сафири кои ја менуваат бојата на надворешна дневна светлина се пурпурни а а на флуоресцентна светлина да бидат и зеленкасти. Некои камења менуваат боја целосно а некои само делумно, со тоа што некои камења од сини одат кон сино виолетова боја. Додека овие сафири кои што ја менуваат својата боја доагаат од повекеповеќе различни месте, скапоцените камчиња од танзанија е главниот извор.

Рубините се корунди кои содржат `` нечистотиии од хром кои впиваат жолто-зелена светлина и се резултира во подлабока рубинова црвена боја со зголемена содржина. Пурпурните сафири содржат траги од вандиум и доага до неколку разноврсни нијанси. Корундот кој содржи ~0.,01% од титаниумот е безбојна. Доколку се присутни траги од железо, многу бледа жолтеникава до зелена боја може да биде видена. Доколку се присутни нечистотии од титаниум и железо, како и да е резултатот ке биде прекрасна модро синамодросина боја.

Талозите од сафир во Кашмир се уште се добро познати во индустријата на скапоцени камења, и порај фактот дека највисокото производство во оваа околина најмногу зазема место со релативно краток период на крајот од 19тиXIX и ранитепочетокот на 20тиXX век.