Германски јазик: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето
Ред 43:
|script=[[Латиница]] ([[Германска азбука|германска варијанта]])
|rang=10
|nation=[[Австрија]]<br />[[Белгија]]<br />[[Болцано (провинцијапокраина)]], [[Италија]]<br />[[Германија]]<br />[[Лихтенштајн]]<br />[[Луксембург]]<br />[[Швајцарија]]<br />[[Европска Унија]] <small>(официјален и функционален јазик)</small>
|agency=
|map=[[Податотека:DeutschsprachigeWelt.png|center|315px]]<br /><center><small>Главни заедници каде што се зборува германски</center></small>
Ред 56:
Германскиот јазик најмногу се зборува во [[Германија]] (каде што е прв јазик на повеќе од 95% од населението), [[Австрија]] (89%) и [[Швајцарија]] (65%). Сепак, германскиот го зборуваат и мнозинство од населението во [[Луксембург]] и [[Лихтенштајн]].
 
Други европски заедници кои го зборуваат германскиот јазик се наоѓаат во Северна [[Италија]] (во провинцијатапокраината [[Болцано (покраина)|Болцано]] и во некои општини во други провинциипокраини), во источните кантони во [[Белгија]], во француските региони [[Елзас]] и [[Лорена]], како и во некои гранични села од поранешниот Јужен [[Јиланд]] во [[Данска]].
 
Зедници кои зборуваат германски исто така се наоѓаат во делови од [[Чешка]], [[Словачка]], [[Унгарија]], [[Полска]], [[Романија]], [[Србија]], [[Русија]] и [[Казахстан]].
Ред 75:
Германските дијалекти кои најпрво се зборуваат или се зборуваа во колонии или задници кои ги основаа германските говорници наликуваат на дијалектите во регионите од каде што потекнуваат основачите. [[Тексашки германски]] е дијалект кој се зборува во областите од Тексас кои се колонизирани, како [[Њу Браунфелс]] и [[Фредериксбург]]. [[Плаутдич]] е малцински јазик кој го зборуваат заедниците на Менонитите во Северно Мексико и повеќе од 200 000 луѓе во Мексико. Пенсилванискиот холандски е германски дијалект кој го зборуваат Амишите од Пенсилванија, Индијана и [[Охајо]].
 
Хатеритскиот германски е погорен германски дијалект од [[баварско наречје|австробаварското наречје]] на германскиот јазик кој го зборуваат заедниците на Хутеритите во Канада и во Соединетите Американски Држави. Хутеритскиот се зборува во Американските Држави: [[Вашингтон (држава)|Вашингтон]], Монтана, Северна Дакота, Јужна Дакота и Минесота и во канадските провинциипокраини [[Алберта]], [[СаскачванСаскачеван]] и [[Манитоба]]. Неговите говорници припаѓаат на некои хатеритски групи, но сепак постојат говорници меѓу постарите генерации [[Прерилити]] (потомците од Хатеритите кои одлучиле да не се населат во колонии). Хатеритските деца кои растат во колонии прво учат и зборуваат хатеритски германски, пред да учат англиски - стандардниот јазик на опкружувањето во приватното целодневно училиште. И покрај тоа, многу колонии настрана од целодневните училишта продолжуваат со училишта во кои се учи [[германска граматика]]. Во Австралија, во државата [[Јужна Австралија]], нагласен бран на германскиот јазик од [[Прусија]] пристигна во илјадаосумстотини и четириесеттите години (особено од регионот на [[Силезија]]). Со долготрајната изолација од други германски говорници и контакт со [[Австралиски англиски|австралискиот англиски]], некои укажуваа на новосоздаден единствен дијалект познат како [[бароса германски]], кој најмногу се зборувал во [[Бароса Вали]] во близина на [[Аделејд]]. Тој продолжил да се користи како прв јазик во дваесеттиот век, но неговата употреба сега е ограничена на неколку постари говорници. Постои и значаен [[германски креолски]], наречен [[унзердојч]], кој го зборуваат неколку постари жители во поранешната колонија на Германија во [[Папуа Нова Гвинеја]], низ [[Микронезија]] и во северните делови на Австралија (т.е. во крајбрежните делови на [[Квинсленд]] и [[Западна Австралија]]). Постои сериозен ризик од негово изумирање, но стручњаците прават напори да се оживее интересот за овој јазик.
 
=== Интернет ===
Ред 135:
[[среден долногермански јазик|Средниот долногермански]] бил [[лингва франка]] на [[Ханза]]та. Тој бил доминантен јазик во Северна Германија. Ова се промени во шеснаесеттиот век кога во [[1534]] година била испечатена Библијата од страна на Мартин Лутер. Овој превод се смета дека е важен чекор напред кон еволуцијата на раниот нов горногермански. Целеше кон тоа да биде разбирлив за странскиот аудиториум и се засноваше најмногу врз централните и погорните германски варијанти. Раниот нов горногермански станал попрестижен од долносаксонскиот, станувајќи јазик на науката и литетатурата. Во тоа време, најмоќните германски држави се наоѓаа во Средна и Источна Германија.
 
Осумнаесеттиот и деветнаесеттиот век беа обележани со масовно учење на стандардниот германски во училиштата. Нискиот саксонски полека бил потиснуван, тој не бил ништо друго освен јазик кој необразованите луѓе го зборуваа дома. Денес, нискиот саксонски може да се подели на две групи: нискосаксонски варијанти со умерен прилив на стандарден германски и варијанти од стандарден германски со нискосаксонско влијание познат како [[мисингш]]. Понекогаш варијантите на нискиот саксонски и нискиот франконски се групираат заедно, бидејќи двата не се засегнати од консонантскатасогласната промена на горногерманскиот. Сепак, делот од населенето способен да го зборува и одговара или да го разбира, од Втората светска војна па до денес постојано расте.
 
=== Горногермански ===
Ред 266:
=== Фонологија ===
==== Самогласки ====
Самогласките во германскиот јазик (невклучувајќи ги дифтонзите[[дифтонзи]]те) се појавуваат во кратки и долги варијанти, што е детално прикажано во следната табела:
{| class="wikitable"
|-
Ред 279:
Сé уште не е целосно предвидено дали одредена самогласка претставува кратка или долга фонема, ико постојат следниве правилности:
* Ако самогласката се наоѓа на крајот од слогот или после неа следува една согласка, најчесто се изговара како долга (на пример: Hof[hoːf]) .
* Ако по самогласката следува двојна согласка (на пример ff, ss или tt) ck, tz или консонантскисогласна кластер (група) (на пример st или nd), скоро секогаш се изговара кратко (на пример: hoffen [ˈhɔfən]). Двојните согласки се користат само за оваа функција, продолжените самогласки да ги означат како кратки. Согласката сама по себе никогаш не се изговара продолжено или удвоено.
И двете од овие правила имаат исклучоци. На пример: и покрај првото правило hat [hat] ,,has’’ има краток изговор, a Mond [moːnt], 'moon и покрај второто правило има долг изговор. Не постои општо правило, за и кое не е ниту во комбинацијата ие (продолжувајќи го), ниту после него да следува двојна согласка или кластергрупа (скратувајќи гоја). Во одредени случаи постојат регионални разлики: во Централна Германија (Хесен), о во сопственото име ,,Hoffman,, (Хофман) се изговара долго, додека многу други Германци би го изговориле кратко. Истото се применува и на е во географскиот назив,,Mecklenburg,, (Мекленбург) за луѓето во тој регион. Зборот Städte (градови) некој (Жан Хофер, Телевизија АРД) го изговара со кратка самогласка [ˈʃtɛtə] , а друг (Мариета Сломка, ЗДФ Телевизија) со долга самогласка [ˈʃtɛːtə]. Сé на сé, самогласката после која следува ch може да биде кратка (Fach [fax], Küche[ˈkʏçə] ]кујна) или долга (Suche [ˈzuːxə] bara, Bücher[ˈbyːçər] книги). Според тоа Лацхе е хомограф: Lache [laːxə] пудлица и Lache [laxə] начин на смеење.
 
Германските согласки можат да ги формираат следниве диграфи (во пишувањето) и дифтонзи (во изговарањето). Забележете дека изговорот на некои од нив (ei, äu, eu) е многу поразличен од она што се очекува имајќи ги предвид буквите од кои се составени.
Ред 385:
* H на почетокот на слогот се изговара [h] како вo home (После самогласка е безвучна и само ја продолжува самогласката.
* Ј се изговара [j] во германските зборови ("Jahr" [jaːɐ]). Во поновите заемки, повеќе или помалку се следи изговорот онаков каков што е во јазикот од кој потекнува зборот.
* L секогаш се изговара [l],а никогаш *[ɫ] (англиското ,,темно Л,,)
* Q постои само во комбинација со u и се појавува и во германските и латинските зборови ("quer"; "Qualität"). Диграфот qu се изговара [kv].
* R најчето се изговара како грлен глас ( нагласено увуларноресично фрикативнострујно [ʁ] или увуларноресично [ʀ]) наспроти самогласка или согласка ("Rasen" [ˈʁaːzən]; "Burg" [buʁk]). Сепак, во говорениот германски најчесто се вокализира после самогласка ("er" почесто се изговара како [ˈɛɐ] —"Burg" [buɐk]). Во некои варијанти р се изговара како ,,јазично,, r (алвеоларновенечно [r]).
* С на германскиот се изговара [z] (како во "Zebra"), ако се наоѓа на почетокот на слогот (на пример во Sohn [zoːn]),или пак [s] (на пример: Bus [bʊs]). Во Австрија и Швајцарија секогаш се изговара [s] SS [s] укажува на тоа дека претходната самогласка е кратка. St и Sp на почетокот на зборови од германско потекло се изговараат [ʃt] i [ʃp], соодветно.
* β (буквата која ја има само на германскиот , наречена ,, scharfes s,, или Есцет) е поврзување на две соседни букви s и sz и секогаш се изговара [s]. Подолго време ги заменува сс на крајот од слогот или зборот ( на пример "ich muss" → "ich muß"; "ich müsste" → "ich müßte"). Во зборот се контрастира со ss [s] , укажувајќи на тоа дека претходната самогласка е долга. Употребата на β била ограничена од страна на последната германска реформа за правописно пишување и долго време не се употребува на местото на сс после кратки самогласки ( на пример ich muß i ich müßte секогаш се изговараа со кратко U/Ü). Швајцарија и Лихтејнштајн ја укинаа уште во 1934 година.