Рум-милет: Разлика помеѓу преработките

[непроверена преработка][непроверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Jingiby (разговор | придонеси)
Рум милет
 
Jingiby (разговор | придонеси)
поправка на правопис
Ред 3:
'''Рум милет''' ('' Millet-i Rum'') била верска заедница ([[Милет (Османлиска империја)|милет]]) во [[Османлиска империја|Османлиската Империја]], која ги опфаќала источно-православните христијани кои имале свои автономни административни институции (судови, училишта, болници и др.), распоредени во одделни населби во градовите во периодот XV-XX век.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/177174/Eastern-Orthodoxy/59584/Orthodoxy-under-the-Ottomans-1453-1821#ref64189 Encyclopedia Britannica online, Eastern Orthodoxy (Christianity)]</ref>
 
За целите на администрацијата, во Отоманската империја [[етноним]]и ретко се користеле. Източноправославниот ([[рум]] милет, односно ромејски милет) бил под владеењето на грчката [[Цариградска патријаршија]]. Како дел од верската заедница на грчкиот милет, [[Бугари]]те заедно со [[Срби]]те, [[Власи]]те, дел од [[Албанци]] те и др. народи биле скриени малцинства во рамките на овој милет до признавањето им за посебни народи. Без сомнение тие имале свест дека припаѓаат кон некоја етничка заедница, но таа не создаваат толку силни чувства на приврзаност и лојалност. Сепак, подПод османлиска власт етнонимите никогаш не исчезнааисчезнали целосно, што покажува дека некоја форма на етничка идентификација била зачувана. Тоа се гледа од султанскиот ферман од 1680 година, во кој се наведени народност во Балканските земји на империјата и тоа се: Грци (Рум), Албанци (Арнаут), Срби (Срф), Власи (Ефлјак) и Бугари (Булгар).<ref>[http://books.google.bg/books?id=hnzDyhp70HUC&pg=PA23&lpg=PA23&dq=%D0%A2%D0%BE%D0%B2%D0%B0+%D1%81%D0%B0+%D0%B3%D1%8A%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B5+(%D1%80%D1%83%D0%BC),+%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B5+(%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%83%D1%82),+%D1%81%D1%8A%D1%80%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%B5+(%D1%81%D1%8A%D1%80%D1%84),++%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5+%D0%B5%D1%84%D0%BB%D1%8F%D0%BA&source=bl&ots=Z3zyVPegRQ&sig=bBSXbBQPRK93bixBgZmzK50cKoY&hl=bg&sa=X&ei=6f4LUeTpJY35sgbW-IDgCw&ved=0CEcQ6AEwBA#v=onepage&q=%D0%A2%D0%BE%D0%B2%D0%B0%20%D1%81%D0%B0%20%D0%B3%D1%8A%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B5%20(%D1%80%D1%83%D0%BC)%2C%20%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B5%20(%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%83%D1%82)%2C%20%D1%81%D1%8A%D1%80%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%B5%20(%D1%81%D1%8A%D1%80%D1%84)%2C%20%20%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%20%D0%B5%D1%84%D0%BB%D1%8F%D0%BA&f=false История на българите. Късно средновековие и Възраждане, том 2, Георги Бакалов, TRUD Publishers, 2004, ISBN 9545284676, стр. 23. (Bg.)]</ref> Сепак, тогаш обичните луѓе гледале на себе си повеќе како христијани, а татковината им се протегала до границите на земјата на роднотородната им населба.<ref>[http://books.google.bg/books?id=htMUx8qlWCMC&pg=PA47&dq=millet++bulgarian+identity+detrez&hl=bg#v=onepage&q=Smith%2C%20A.%20The%20Ethnic%20Origins%20of%20Nations.%20&f=false Europe and the Historical Legacies in the Balkans, Raymond Detrez, Barbara Segaert, Peter Lang, 2008, ISBN 9052013748, p. 36.]</ref>
 
Според некои автори, рум милетот постоел како еден историски ([[Православие|источно православен]]) етнос.<ref>Roudometof, Victor; Robertson, Roland (2001). Nationalism, globalization, and orthodoxy: the social origins of ethnic conflict in the Balkans. Greenwood Publishing Group. pp. 68-71. ISBN 0313319499.</ref> Во таа смисла'' ромејската заедница'' може да се разбере како "''прото-нација''". Многу карактеристики на ромејската заедница потсетуваат на нацијата. Нејзините членови имале заедничко име - "''ромеи''" се користикористело од сите етнички групи. Таа имала и своја религија - Православието, како основен елемент на нејзинот идентитет. Таа имала своја територија - Отоманската империја. Таа сикористела си служела сои општ писмен јазик - [[грчки]], кој поради неговата употреба како какокакоо литургиски јазик и како ''lingua franca'' до одредена степен престанал да биде јазик само на одредена етничка заедница. Ромејската заедница се состоела и од различни социјални класи - државјанство (буржоазија), занаетчии и селјачество (орачи, овчари). Во составот на државјанството влегуваал и ромејскиот административен апарат - патријаршиски клир. Свештенството било "ромејско" - од различни етнички заедници, а не исклучиво грчко. Ромејската заедница имала и свој христијански културен идентитет. Ромејската црковна литература, напишан главно на грчки, припаѓала на целата заедница, без оглед на етничката припадност на авторот или читателот.
 
По [[Француска револуција|Големата француска револуција]] (1789 - 1799 година) во ХІХ век започнал пораст на национализмот во Европа, вклучително и во Отоманската империја. Сепак барем до 40-те години на ХІХ век се ширило онова што се нарекува "''грчеанепогрчване''" на интелигенцијата, кое во голема мера се совпаѓало со поевропчването. Дотогаш гркофоните ромеи или [[гркомани]] дистрибуирале европската цивилизација, но не наметнувале грчки етнички идентитет. Меѓутоа, во почетокот на 19 век со продорот на западните идеи за нацијата во османлиското општество, постепено започнала да се менува содржината на милет системот. Цариградската Патријашија, која дотогаш била обединувачката институција на православниот милет, започнала да се трансформира во политичка институција и да се идентификува со грчкиот народ, преземајќи ја улогата на грчка национална црква. Тоа ги поттикнало и другите народи на Балканот што му припаѓале на Рум милетот да започнат борба за национално осамостојување. Еден од многуте внатрешни и надворешни политички и културни фактори несомнено била реакцијата на балканските етнички заедници против наметнувањето на [[Мегали идеа]]та. Од 40-те години во целиот полуостров почнала трескавична активност на т.н. "Етнички активисти", чија цел била уништување на старата ромејска заедница и трансформацијата на јазичните заедници во посебни нации со свои држави и цркви. Со подемот на национализмот во рамките на Отоманската империја Рум милетот почнал да деградира со континуирана идентификација на верското кредо со етничката припадност.
 
Националното будење на секоја етничка група во него била комплексен и повеќето од групи биле во интеракција едни со други. [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]] била призната од страна на Османлиите во 1870 година, кое било само дел во серијата на слични настани. Вака еднострано порано била прогласена автокефална Православна Црква на Грција во 1833 година и Православна Црква на Романија во 1865 година. Во 1877-1878 Руско-турската војна нанела решавачки удар на Отоманската власт во Балканскиот полуостров. Потоа Српската православна црква, прогласила автокефалност во 1879 година. Стравот на Албанците дека земјите во кои тие живееле ќе биде поделени меѓу соседните држави го поттикнали растот на албанскиот национализам и вака била основана [[Призренска лига|Призренската лига]]. Признавањето на Власите како посебен народ во Отоманската Империја станало со Султански ферман во 1905 година. Како резултат на тоа, силни етнички и национални ривалства меѓу балканските народи се појавили во пресретот на 20. век во [[Македонија]]. Тие рефлектирали во серија од конфликти помеѓу Грци ([[Гркомани]]), Срби ([[Србомани]]), Бугари ([[Бугарофили]]) и Власи (''Руманофили'') во регионот. [[Младотурска револуција|Младотурската револуција]] од 1908 го вратила Парламентот, кој бил суспендиран од страна на Султанот во 1878 година. Сепак, процесот на прицврстување на монархическите институции бил неуспешен и Империјата продолжила да се превиткува под притисок на локалните револти. Потоа, со Балканските војни, Османлиската империја изгубила речиси сите свои земи на Балканот, со кое бил ставен де факто крај на заедницата на Рум милетот.