Алберт Ајнштајн: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][непроверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с r2.7.3) (Робот: Ја менувам ba:Эйнштейн, Альберт во ba:Альберт Эйнштейн
Ред 34:
 
== Младост и образование ==
Алберт Ајнштајн бил роден во [[Евреи|еврејско]] семејство во [[Улм]], [[Виртемберг]], [[Германија]] на [[14 март]] [[1879]]. Неговиот татко бил Херман Ајнштајн, продавач и инженер. Неговата мајка била Полин Ајнштајн (моминско презиме Кох). Во 1880, семејството се преселило во [[Минхен]], каде неговиот татко и вујко формирале компанија, „Elektrotechnische Fabrik J. Einstein & Cie“, која произведувала електрична опрема.
 
Ајнштајнови не биле посериозни еврејски религозни верници, па затоа Алберт посетувал католичко основно училиште. Иако Ајнштајн имал рани говорни маани, тој сепак бил меѓу врвните ученици во училиштето.<ref>{{цитирана книга | last = Розенкранц | first = Цеев| year = 2005 | title = Albert Einstein — Derrière l'image | page = 29 | publisher = Neue Zürcher Zeitung | isbn=3-03823-182-7 }}</ref><ref>{{цитирана книга | first = Томас | last = Совел | title = Ајнштајн синдромот: Бистри деца кои проговоруваат доцна| pages = 89–150 | publisher = Basic Books | year = 2001 | isbn= 0-465-08140-1 }}</ref>
 
[[Податотека:Albert Einstein as a child.jpg|thumb|left|200px| Алберт Ајнштајн во 1893 (на 14 години), пред неговото семејство да се пресели во Италија.]]
Кога Ајнштајн имал пет години, неговиот татко му покажал џебен [[компас]]. Ајнштајн сфатил дека има нешто во празниот простор што ја движи иглата и подоцна изјавил дека ова искуство му направило „длабока и долготрајна импресија“.<ref>{{цитирана книга | first =П. А. | last = Шилп| title = Алберт Ајнштајн - Автобиографски забелешки| pages = 8–9 | publisher = Open Court Publishing Company | year = 1979}}</ref> На инсистирање на неговата мајка, тој земал часови по [[виолина]] на шестгодишна возраст, и иако не ги сакал и евентуално се откажал, подоцна многу уживал во [[Волфганг Амадеус Моцарт|моцартовите]] виолински сонати. Како што растел, Ајнштајн градел модели и [[машина|механички направи]] од чиста забава, а почнал да покажува и талент за математика.
 
Во 1889, семејниот пријател Макс Талмуд, медицински студент,<ref name=HarvChemAE>Дадли Хершбаг, „Ајнштајн како студент“, оддел за хемија и биохемија при универзитетот Харвард, Кембриџ, САД, стр.3 веб: [http://www.chem.harvard.edu/herschbach/Einstein_Student.pdf HarvardChem-Einstein-PDF]: за посетите на Макс Талмуд.</ref> го запознал десетгодишниот Ајнштајн со клучни научни, математички и философски текстови, вклучувајќи го делото на [[Иманел Кант|Кант]] ''Критика на чистата причина'' и [[Евклид|евклидовите]] ''Елементи'' (Ајнштајн ја нарекол „малата света геометриска книга“)<ref name=HarvChemAE/> Од Евклид, Ајнштајн почнал да разбира дедуктивно резонирање, и до дванаесетгодишна возраст, тој ја научил [[Евклидова геометрија|евклидовата геометрија]]. Веднаш потоа почнал да го истражува [[калкулус]]от.
 
Во неговите рани тинејџерски години, Ајнштајн ја посетувал прогресивната гимназија Луитполд. Неговиот татко имал намера тој да следи [[електрично инженерство]], но Ајнштајн се судрил со авторитетните во училиштето и со школскиот режим. Тој подоцна напишал дека духот на учење и креативноста биле изгубено во стриктно учење на памет.
 
Во 1894, кога Ајнштајн имал петнаесет години, бизнисот на неговиот татко пропаднал и семејството се преселило во Италија, најпрвин во [[Милано]], а по неколку месеци во [[Павија]]. За ова време, Ајнштајн го напишал својот прв научен труд, „Истражувањето на состојбата на [[етер]] во [[магнетно поле|магнетни полиња]]“<ref>{{цитирана веб страница| last =Мехра| first =Јагдиш| title =Првиот труд на Ајнштајн| url =http://www.worldscibooks.com/phy_etextbook/4454/4454_chap1.pdf| accessdate = [[4 март]] [[2007]]}}</ref> Ајнштајн подоцна го напуштил Минхен за да го заврши средното училиште, но во пролетта 1895 година се повлекол за да се придружи на семејството во Павија, убедувајќи го училиштето да го ослободи користејќи медицинска белешка.
 
Наместо да го заврши средното образование, Ајнштајн одлучил да се пријави директно на ЕТХ Цирих, Швајцарскиот Федерален Институт за технологија во [[Цирих]], Швајцарија. Без школско свидетелство, тој морал да положи приемен испит, во што не успеал, иако имал исклучително добри оценки во математика и физика.<ref>{{Citation | last=Хајфилд| first=Роџер | coauthors=Картер, Пол | title=Приватниот живот на Алберт Ајнштајн | publisher=Faber and Faber | year=1993 | location=London | isbn=0-571-17170-2 | pages=21}}</ref> Ајнштајн напишал дека во таа иста година, на 16 години, за првпат го извршил неговиот [[експеримент]] на визуелизација на патување паралелно со светлосен бран.
 
Ајнштајнови го испратиле Алберт во [[Арау]], Швајцарија, да го заврши средното образование. Додека престојувал со фамилијата на проф. Јост Винтелер, тој се заљубил во нивната ќерка, Мари (сестрата на Алберт, Маја, подоцна се омажила со Пол Винтелер). Во Арау, Ајнштајн ја проучувал [[Џејмс Максвел|максвеловата]] [[електромагнетна теорија]]. Во 1896, тој матурирал на 17 годишна возраст, се откажал од своето германско државјанство за да ја избегне воената служба (со одобрение на татка си) и конечно се пријавил на математичката програма во ЕТХ. Мари се преселила во Олсберг, Швајцарија каде зела наставничко место.
 
Во 1896, идната жена на Ајнштајн, [[Милева Мариќ]], исто така се пријавила на ЕТХ како единствената жена која студирала математика. За време на следните неколку години, Ајнштајн и Марич го развиле своето пријателство во романса. Ајнштајн завршил со студиите во 1900 од ЕТХ со диплома по физика.<ref>{{цитирана веб страница|url=http://www.ssqq.com/archive/alberteinstein.htm|title=Кратка биографија на Алберт Ајнштајн|month=април|year=2005|accessdate=[[11 јуни]] [[2007]]}}</ref> Истата година, пријателката на Ајнштајн, [[Мишел Бесо]], го запознала со работата на [[Ернст Мах]]. Следната година, Ајнштајн објавил статија во престижниот весник ''Annalen der Physik'' за [[капиларна акција|капиларните сили]] на една сламка. На [[21 февруари]] [[1901]], тој добил швајцарско државјанство, од кое никогаш не се откажал.<ref>{{цитирана веб страница | title= Националностите на Ајнштајн на einstein-website.de | url=http://www.einstein-website.de/z_information/variousthings.html#national | accessmonthday=4 октомври | accessyear=2006 }}</ref>
 
== Научна кариера ==