Антипартиска група: Разлика помеѓу преработките

{{внимание}}

Во приговорот АНОК му го оспориле легитимитетот на Главниот Штаб да одлучува за работи кои се од надлежност на политичко претставничко тело. Во приговорот се укажувало на одредени процедурални и суштествени прашања. Авторите на приговорот сметале дека ваков манифест требало да уследи по донесувањето на основен акт-Устав (Платформа) со кој ќе се определат основните принципи на Народноослободителната војна на македонскиот народ, и дека тој акт треба да биде прифатен од целиот народ. Во АНОК сметале дека ''“Главниот Штаб како, пред се, воено тело на НОБ, составен од 11 члена, не смеел да ги определува во дефинитивна форма, основните линии на борбата, а ни збор да не станува за определување на конкретните политички ангажмани”'' спрема југословенското политичко и воено раководство. Според нив, штабот бил должен ''“да каже дека Манифестот има привремен карактер до свикувањето на Народното собрание кое е единствено компетентно да ги определува, во дефинитивна форма, основните принципи на нашата борба и прифаќа конкретни ангажмани во дадената конкретна политичка ситуација”.'' Од АНОК барале да се разграничат надлежностите меѓу Главниот Штаб и Народното собрание заради поефикасно и правилно раководење на НОБ во воениот и политичкиот дел, во случај на евентуални разногласија помеѓу Главниот Штаб и Собранието.

Во врска со прашањето за принципите на НОБ прокламирани во Манифестот, од АНОК предочувале дека истите начела ''“слобода и рамноправност на една третина од Македонија, онаа што беше во границите на бивша Југославија до 1941 година... Тие принципи на македонскиот народ нема да му донесат слобода и рамноправност затоа што делумно ослободен народ не е слободен народ”'', односно дека ''“во тесните рамки на Југославија не можеше да се реши македонското национално прашање”'', како и дека ''“проблемот на Македонија и неговото решение ги надминува рамките на бивша Југославија”''.

Ваквите ставови на Киро Глигоров, Благој Хаџи Панзов и други членови на АНОК биле оквалификувани од страна на [[Кузман Јосифовски-Питу]] (кој имал рзлични гледишта по многу важни прашања, но останал доследен до линијата на Партијата) , како “тесно националистички” и како потврда за она што ''“другарот Тито ги обвинува нашите раководства за неизживеан национален автономизам”.''<ref> Документациско одделние на ИНИ-Скопје, инв. бр. 267/43, извештај од Кузман Јосифовски-Питу до ЦК на КПМ од 20 декември 1943 година</ref> Набргу потоа од страна на Главниот штаб на НОВ и ПО на Македонија и Иницијативниот одбор за свикување на АСНОМ уследил одговор на приговорот од групата членови на АНОК на Манифестот на Главниот штаб. ''“Набргу стигнаа главно неповолни реакции, преку разни коментари низ Партијата дека сме гледале различно од Манифестот, дека сме биле под влијание на Б’лгрјанов... Стигнаа и други забелешки, дека АНОК работи со луѓе што не се членови на КПМ...”.'' Тука преовладува линијата на Партијата, но со одговорот на Приговорот не биле надминати разликите во ставовоите на двете групи по однос на националното прашање. Во поглед на забелешките по прашањето за обединувањето на македонскиот народ во одговорот на Приговорот се вели дека ''“ние сметаме да ќе можеме да го постигнеме и реализираме тој вековен идеал на нашиот народ во една Титова Југославија, од колкото во некоја друга политичка комбинација.”'', како и дека ''“Соединението на македонскиот народ и нам ни лежи на срце како и вам и ќе се бориме за неговото соединение до крај …Но треба да се знае, во времето на издавањето на манифестот меѓународното политичко положение не ни позвољаваше македонскиот проблем да го изнесеме на друг начин, освен како што е изнесен во самит Манифест. Титова Југославија денеска е стварност, призната меѓународна сила, со чија помошт ние ќе можеме да постигнеме соединението на нашиот народ”.''<ref>Антифашистичко собрание на народното осло¬бо¬ду¬ва¬ње на Македонија (АСНОМ), документи од Првото и Второто заседание на АСНОМ, Архив на Македонија том 1, книга 1, Скопје 1984, стр. 51</ref>

Во АНОК продолжиле дискусиите за заминување во партизани на слободната територија. Во декември 1943 година дел од членовите на АНОК му се приклучиле на Народноослободителното движење и се определиле како делегати на АСНОМ да дадат свој придонес во изградувањето на македонската држава. Меѓутоа иако членовите на АНОК биле вклучени во сите активности на Партијата, сепак, кај нив провладувал ставот за ''“сепаратно решавање на македонското национално прашање”''. Политичката и идејна поларизација во ГШ и ИО за свикување на АСНОМ не била ограничена само во редовите на военото и политичко раководство на МНОД, туку имал и пошироки размери. ''“Евидентно е постоењето на две целосно профилирани политички струи во МНОД”''. И во военото и политичкото раководство на НОД имало повеќе личности од македонската граѓанска интелегенција кои имале различни ставови по фундаменталните прашања на ослободителната борба. Поради ваквата состојба членовите на АНОК, преку Кузман Јосифовски-Питу кој бил во постојан контакт со нив, биле повикани на слободната територија каде требало да ги изнесат своите политички ставови. Во исто време ЦК на КПМ, со директно писмо го задолжил Кузман Јосифовски-Питу, меѓу другото ''“да го распушти Акциониот комитет за што била донесена одлука од ИО на АСНОМ и Главниот штаб на Македонија и во НОД да се вклучат само луѓе целосно приврзани на линијата на [[КПЈ]] и [[КПМ]] на [[АВНОЈ]], Иницијативниот одбор за свикување на АСНОМ и Главниот штаб на Македонија”.''

Во екот на подготовките за свикување на АСНОМ, во јуни 1944 година, тричлена македонска делегација во состав [[Методија Андонов-Ченто]], [[Емануел Мане Чучков]] и [[Кирил Петрушевски]], заминала на островот Вис на средба со Тито. Делегацијата требала пред врховните тела на Југославија и пред самиот Тито да го постави праањето за остварувањето на крајната цел на македонската национална борба: ослободување и обединување на Македонија. Делегацијата била овластена меѓу другото ''“да го повика македонскиот народ од егејскиот и пиринскиот дел на Македонија да ја продолжи борбата против окупаторите и, ако тоа го дозволи меѓународната ситуација, да се повикаат на обединување на силите во единствена борба...”''

Во својот доверлив извештај од 10 декември 1944 година [[Андрија Хебранг]]<ref>ДАРМ, А РС, ф. ЕК, Досије А/3, О Македонији, 10. XII. 1944, Андрија Хебранг</ref> вели дека во Президиумот на АСНОМ влијание имаат некои македонски ''“националисти и сепаратист или барем луѓе со такви тенденции”''. Понатаму вели дека македнските претставници, не сакале да го даваат тутунот и дека претставник на таа група е Емануел Чучков. Понатаму заклучува дека ова група немала доверба во НКОЈ и во Нова Југославија и дека ''“националистите добија по влијание на Андонов-Ченто...генералот Апостолски и припаѓа на таа група...Такви се Емануел Чучков, а еден од идеолозите е Лазар Соколов...Групата е против Југославија...”'' Решение за ваквата состојба Хебранг предлага ''“Главните идеолози да ги привлечеме во центарот, на работа при НКОЈ...”''

Во јуни 1944 година македонската делегација во состав: Методија Андонов-Ченто, Емануел Чучков и Кирил Петрушевски, на средбата со највисокото југословенско партиско и државно раководство предводено од Јосип Броз Тито, одржана на островот Вис, го поставила прашањето за обединување на македонскиот народ и на Македонија, во време кога таму бил примен од Тито и грчки претставник. На македонската делегација директивно и било соопштено тоа прашање да не го поставува до завршувањето на војната, туку единствено на повоената мировна конференција. Таква забрана му било поставено само на македонското раководство. Ветувањата на Тито дека македонското прашање ќе биде поставено на мировната конференција не се оствариле. На конференцијата македонското прашање не било поставено, но најверојатно не ни било разгледувано и поставувано на Министерскиот совет. За Југославија мировната конференција требало да ги разреши само територијалните разграничувања меѓу Југославија и Италија.

Главните носители на т.н. “Антипартиска група” Методија Андонов-Ченто, Димитар Влахов, генерал Михајло Апостолски и Венко Марковски кон крајот на 1945 година стануваат свесни за својата немоќ нешто да променат во Македонија. Според кажувањата на Васил Ивановски, Ченто заклучил дака македонското ослободително дело не заврши онака како што требало. Додека за истата прилика генералот Апостолски, поради опасната политика на Партијата, доколку нито не се променело навестил дури и самоубиство.

Во еден извештај од 28 јуни 1945 година амбасадорот на Чехословачка во Белград вели: ''“Според извештаите од Македонија, тамошната ситуација не е добра. Македонските министри самите меѓу себе се разидуваат во гледањето на ситуацијата во Македонија. Чучков се изјасни дека русите му дале овластување за прибирање документи за мировна конференција за голема Македонија. Односите меѓу Југославија и Грција, со оглед на уредувањето во двете земји, природно, се лоши. Се тврди дека англичаните имаат свои трупи на грчката граница”.''

Оваа т.н. “Антипартиска група” имала јасен став кон прашањето за обединувањето на македонскиот народ од трите делови на Македонија. Таа се залагала за интегрално решавање на македонското национално прашање и за самостојна и независна македонска држава. Затоа ова група била критикувана од страна на челниците на КПМ, дека е изразител на интересите на потиснатата македонска буржуазија што води кон македонски државен сепаратизам, кој е рушител на братството и единството на југословенските народи и води кон отцепување од југословенската заедница, и дека е за создавање самостојна и независна македонска држава со буржоаско уредување. Притоа во највисоките партиските структури се инсистирало на брзо расчистување со оваа политичка струја, затоа што нејзините идеи биле блиски и широко прифаќани од народот, а и во редовите на Партиската организација.

Во политичката пресметка со “антипартиската група” бил применуван методот на разбивање компактноста и врските во групата и отстранување на дел од оваа група со тоа што ''“речиси сите се преместени во Белград, а сметаат дека не би смееле да се одделуваат од Македонија”.'' Се работело систематски на постепено истиснување на Димитар Влахов од јавноста, иако бил дел од македонското политичко раководство. Веќе биле маргинализирани поголемиот дел од кадрите на МНОД. Така на пример Мартулков бил пензиониран и веднаш разрешен од Президиумот на АСНОМ. Исто така и Венко Марковски ја завршил својата политичка кариера во Президумот на АСНОМ. Сепак најжестоки обвинувања биле упатени на сметка на Ченто. Не само што бил тргнат од претседателската функција, туку бил суден и осуден како предавник, бил затворен и целосно отстранет како од политичкиот така и од јавниот живот.