Црква „Св. Софија“ — Охрид: Разлика помеѓу преработките

|image=StSv.-Sophia-Ohrid Sofija Ohridska.jpgJPG

|caption=СевернатаЈужната страна на Света Софија

'''Црквата Света Софија''' се наоѓа во стариот дел на градот [[Охрид]] во југозападниот дел на [[Република Македонија]]. Посветена е на Христос како Божествена Премудрост т.е. Св. Софија. Оваа црква представува еден од најзначајните знаменитости во [[Македонија]] со нејзината [[Среден Век|средновековна]] архитектура и [[фреска|фрески]].

Црквата Света Софија денеска е една од најголемите средновековни цркви на овие простори. Во еден долг временски период таа била соборна црква на [[Охридска архиепископија|Охридската архиепископија]], која својата црковна власт ја протегала на територијата на север од [[Дунав]], до албанските брегови на запад и до [[Солунски заливЗалив|Солунскиот заливЗалив]] на исток.

[[Податотека:Ohrid St.-1863 03Sophia-Ohrid.jpg|thumbмини|десно|200px|Северната фасада на црквата]]

[[Податотека:Sv. Sofija, Ohrid 018-1863 03.JPGjpg|thumbмини|десно|200px|Црквата и нејзиното окружување во 1863 г.]]

Црквата Свeта Софија е подигната по големата мисија на [[Св. Кирил и Методиј]] врз темелите на стара сакрална градба. Најверојатно таа служела како [[катедрала]] уште во времето на [[цар Самуил]], кој кон крајот на [[10X век]] својата престолнина ја пренел од [[Преспа]] во [[Охрид]]. Според други извори пак, на истото место во времето на царот Самуил постоела [[црква]], која од непознати причини била разурната. Времето на изградбата не може точно да се утврди, бидејќи не е зачуван ниту еден натпис што би упатувал на тоа. За денешната црква се споменува дека била изградена (или обновена) за време на [[Лав I (охридски архиепископ)|архиепископот Лав]], кој во времето од [[1035]] до [[1056]] година се наоѓал на [[Список на архиепископи на македонската и охридската архиепископија|престолот на црквата]]. Овој истакнат црковен поглавар станал ктитор на сликарската декорација на Света Софија.

Првобитно црквата имала само една главна [[купола]], а во [[14XIV век]] било изградено раскошното надоврешно предворје. По својата првобитна форма таа им припаѓала на трокорабни [[базилика|базилики]] со трансепт, купола и галерии на бочните бродови. Уште во [[11XI век]] имала и припрата, а над северното и јужното одделение на олтарот биле формирани посебни капели. Вака оформениот објект, скоро три века подоцна, во времето на [[Григориј I (охридски архиепископ)|архиепископот Григориј]], добил припрата- градба која го презентирал врвот на архитектонска култура во Македонија од 14XIV век. Издолжената припрата е концепирана во хоризонтала, со портик во приземјето и галерии на катот, а на северната и јужната страна од Григориевата галерија се креваат посебни одделенија со кули.

Во втората половина на [[15XV век]] црквата била претворена во [[џамија]] и тогаш биле извршени најголемите измени. Сите фрески биле покриени со вар, куполата на црквата е струшена и срамнета со покривот, додека пак старата олтарна мермерна преграда со пластична декорација била отстранета, и од мермерот во наосот кон југо-запад е подигнат мимбар, а над северозападните кубиња подигнати се минариња.<ref>{{цитирана веб страница

Кон средината на [[19XIX век]] во [[Охрид]] престојувал истакнатиот руски славист [[Виктор Григорович]]. Епохално откритијеоткритие на славистот Виктор Григорович било пронаоѓањето на ракописите на: Опширното„Опширното житиежитие“ за св. Климент Охридски од охридскиот архиепископ Теофилакт од [[12XII век]] и на Краткото житие за св. Климент Охридски од архиепископот Димитриј Хоматијан од [[13XIII век]] во охридската [[Црква „Пресвета Богородица Перивлептос“ - Охрид|црква Св. Богородица Перивлепта]].

Во текот на [[1912]] годинаг. била користена како магазинскладиште за оружје.

Веднаш по [[Втората светска војна]] биле преземени мерки, овој споменик да се зачува од натамошно пропаѓање. Во [[1949]] година започнало чистењето на фреските, кои биле варосани од [[Османлии]]те. Истовремено било извршено и нивно копирање за изложбата "''Средновековната„Средновековната уметност на народите на Југославија''"Југославија“ која се одржало во палатата Шајо во [[Париз]].

Фреските биле исчистени и конзервирани, а покрај тоа биле извршени и архитектонски зафати. Живописот на оваа црква бил од врвен дострел во средновековното сликарство во [[Македонија]] и пошироко. Тоа е времето кога Охрид бил под непосредна власт на [[Цариградската патријаршија]]. Станува збор за најзначајните зачувани делови на византиското монументално сликарство. Ктиторот на живописот, архиепископот Лав, еден од најобразованите луѓе во тоа време, непосредно влијаел при изборот на композициите што се насликани во [[11XI век]].

Внатрешноста на црквата е зачувана со нејзините [[фреска|фрески]] од [[11XI век]], [[12XII век|XII]] и [[13XIII век]], кои го предстауваатпретставуваат врвот на [[Византискавизантиска уметност|византискатовизантиското фрескосликарство]] во своето време. Главниот дел од црквата е изграден во [[11XI век]], додека надворешните надоградби се изградени по наредба на архиепископот [[Григориј I (охридски архиепископ)|архиепископот Григориј I]] во [[14XIV век]].