Алеко Василев: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето
Нема опис на уредувањето
Ред 15:
== Биографија ==
===Рани години ===
Василев е роден во 1891 година во гратчегратчето [[Долна Џумаја]], денес Ираклија, [[Грција]]. Учи во СерскоСерското егзархиско педагошко училиште, штокое го напушта во 1906 година и до [[Балканските војни]] е екзархискиегзархиски учител во селото [[Ќуприја]], Серско (денес Гефируди). Приврзаник е на крилото на [[Јане Сандански]] во [[ВМОРО]].
=== Низ војните ===
За време на [[Првата балканска војна]] е во четата на Јане Сандански, која ги помага активностите на Седмата рилска дивизија. По [[Втората балканска војна]], се утврдува во [[Петрич]] и во 1914 година станува раководител на месната полиција. Во 1915 година за време на учеството на Бугарија во [[Првата светска војна]] е командант на партизански вод во ЕдинаесетатаЕдинаесеттата македонска дивизија, а во 1917-1918 година е на служба во Дирекцијата за стопаснкистопански грижи и општествена предвидливост при генерал [[Александар Протогеров|Александар Протоѓеров]] <ref>Николов, Борис Й. Вътрешна македоно-одринска революционна организация. Войводи и ръководители (1893-1934). Биографично-библиографски справочник, София, 2001, стр. 25.</ref>.
 
По војната, создава во [[Пиринска Македонија]] создава воена организација, која од почетокот на 1920 година се обединува со обновената [[ВМРО (Автономистичка)|ВМРО]]. Василев е петричко окружен војвода и полномошник на Централниот комитет на ВМРО за Серскиот, Струмичкиот и Солунскиот револуционерен округ. Заедно со [[Георги Атанасов]] ја спроведуваат т.н Неврокопска акција на ВМРО во 1922 година.
=== Септемвриското востание ===
[[Податотека:Aleko Pasha.jpg|десно|мини|350п|Четата на Алексо Василев.]]
За време на [[Септемвриско востание|Септемвриското востание]] на БКП во Бугарија во 1923 година, меѓу поголемиот број на убиени комунисти-Македонци од страна на ВМРО бил убиен и внукот од сестра на [[Гоце Делчев]], [[Тодор Чопов]], македонски деец од левицата и член на БКП. Во ова востание организирано од БКП учество зеле членови-комунисти, како и приврзаници на соборената земјоделскаЗемјоделска партија на поранешниот премиер [[Александар Стамболиски]]. Тоа имало подршка и кај македонскиот народ во Пиринска Македонија, пред се кај членовите и симпатизерите на БКП.
Македонија, пред се кај членовите и симпатизерите на БКП.
 
БКП пред почетокот на востанието се обидела да ја привлече на своја страна и ВМРО или ако тоа е невозможно, барем да ја неутрализира. Таквата возможностможност се гледала во создавањето на едно лево течение, внатре во Организацијата, кое било предводено од бивши членови на Серскиот револуционерен округ, блиски до [[Јане Сандански]], како и членови на [[ВМРО (Автономистичка)|ВМРО]] на кои им биле блиски комунистичките идеи. Во полза на тоа оделе и не толку добрите односи меѓу владата на [[Александар Цанков]] и раководството на ВМРО по прашањето за подобрување на односите меѓу [[Бугарија]] и [[Кралството на СХС]]. Сето тоа придонело ВМРО во преговорите со БКП да вети дека ќе остане неутрална за време на востанието и дека ако тоа успее, ќе ја признае новата комунистичка власт. Но како услов за својата неутралност раководителите на ВМРО го поставиле барањето во Пиринскиот дел на Македонија да нема востанички акции. Дури еден дел од левицата на Организацијата на чело со Алеко Василев-Пашата, активно го помагале септемвриското комунистичкоСептемвриското востание <ref name="ATEN">Виолета Ачковска и Никола Жежов ПРЕДАВСТВАТА И АТЕНТАТИТЕ ВО МАКЕДОНСКАТА ИСТОРИЈА Автори Виолета Ачковска и Никола Жежов,Скопје,2004 год.</ref>.
[[Податотека:Aleko Vasilev IMRO cheta.jpg|десно|мини|350п|Четата на Алексо Пашата.]]
На [[24 септември]] раководителите на востанието дознале дека во многу краеви на Бугарија востанието воопшто не било кренато, а таму каде што избувнало во поголем број случаи било задушено. Откако сфатиле дека нивната борба била изолирана и дека против нив се кренале и четите на ВМРО заедно со редовната бугарска војска, меѓу локалните раководители на востанието била донесена одлука да се влезе во преговори со раководството на ВМРО, при што последното да се обврзе дека ќе го поштеди животот на востаниците. Преговорите помеѓу востаниците и ВМРО започнале на [[24 септември]] при што бил постигнат договор според кој востаниците го предале оружјето, со ветување дека нема да бидат убиени.
 
По овие настани започнало преследување од страна на власта врз учесниците во Септемвриското востание, во што се вклучиле и вооружените чети на ВМРО, при што им биле изречени смртни пресуди на поголемиот дел од водачите на востанието, но, благодарение на наклоноста на Алеко Василев-Пашата, дел од нив се спасиле <ref name="ATEN" />.
 
За време на истите настани од припадниците на ВМРО, [[Михаил Монев]], [[Васил Мечкуевски]] и [[Иван Караџов]] во [[Горна Џумаја]] биле убиени комунистите: [[Димитар Ацев]], [[Никола Лисичкови]] нотарот на градот [[Стефан Велинов]]. Тие биле обесени, а нивните тела биле оставени да висат неколку дена во градот. На нивното убивање претходеле ветувањата дека животите на поголемиот дел од останатите востаници ќе бил поштеден и тие ќе биле заштитени од Алеко Пашата.
Ред 35 ⟶ 34:
=== Убиство на Тодор Александров ===
[[Податотека:BASA 1933K-3-75 TA cheta v gorata.jpg|десно|250п|thumb|Од лево на десно: Алексо Василев, [[Крум Петишев]], [[Тодор Александров]], непознат и [[Силко Цветков]].]]
На [[31 август]] [[1924]] година кај селото [[Лопово]] на [[Пирин|Пирин Планина]] бил убиен водачот на ВМРО, [[Тодор Александров]]. Атентатот бил направен на следниот начин: Една е верзијатаВерзијата на ВМРО, која најмногу се базирала на кажувањата на неколку лица, директни учесници во тие настани, а пред се исказот на Динчо Мицев Сугарски. Спореде негоследната: Алеко Василев-Пашата, пред Гоце Манолев, Петар Говедаров, Гогата Полски и Никола Хаџиев, во куќата на Говедаров, му наредил нему да отиде од селото [[Горна Сушица]], преку [[Мелник]], во селото [[Деремислим]] за да пречека едно лице, коешто требало да го спроведе во селото Лопово. Во наведеното село со него дошле и војводите [[Штерју Влахов]] и [[Динчо Вретенаров]], коишто биле блиски со Алеко Василев-Пашата. Вечерта на одреденото место пристигнале три лица и целата група заминала во селото Горна Сушица, каде што во куќата на Гоце Манолев пристигнал уште и Динчо Марков Балкански. Овде Вретенаров и Влахов го повикале Динчо Сугарски и Динчо Балкански надвор од куќата и под заклетва им соопштиле, дека дојдените лица биле Тодор Александров и [[Александар Протогеров|Александар Протоѓеров]], им објасниле кој е едниот, а кој другиот и им кажале дека по патот ќе го убијат Тодор Александров.
 
Според овој исказ, им било речено дека убиството требало да се изврши по наредба на Алеко Пашата. Околу 11 часот, претпладне групата во состав: Тодор Александров, Александар Протоѓеров, телохранителот на Александров, Панзо Зафиров, Штерју Влахов, Динчо Вретенаров, Динчо Балкански и Динчо Сугарски, на коњи се упатиле кон селото [[Лопово]], каде што требало да се одржи Окружен конгрес на Серскиот револуционерен округ на ВМРО. По настојување на Вретенаров и Влахов се тргнало по потешкиот и пострмен пат кон селото, што веројатно било дел од заговорничкиот план. По патот атмосферата била весела и опуштена, при што Александров не претчувствувајќи ја опасноста, си разговарал со Протоѓеров и останатите. Во еден момент групата била престигната од едно момче, кое имало задача да донесе одморени коњи, но тоа незабележано од Александров било запрено од Штерју Влахов, којшто веднаш го вратил назад. На едно планинско изворче, групата застанала да ги освежи своите сили со храна. За цело време на ручекот се воделе разговори по однос на плановите на Организацијата и по однос на борбата на истата со претходната земјоделска влада на Бугарија, при што Александров бил љубезен со сите и на неколку пати ја делел храната со другите негови соборци. По јадењето групата го продолжила патувањето, при што Александров му ја дал на носење својата пушка на Динчо Сугарски, со што останал без оружје. По извесно време, тие пак застанале со цел да ги одморат коњите, а воедно и тие малку да отпочинат, што било искористено од страна на заговорниците, секавично да дејствуваат. Штерју Влахов и Динчо Вретенаров, застанале над Тодор Александров и стрелале со пушките во него, при што разбуден од истрелите неговиот телохранител Панзо Зафиров се обидел да ја дофати својата пушка, но и тој бил застрелан од страна на Динчо Балкански. Александар Протоѓеров изненаден од брзината на дејствијата се онесвестил и со таа своја постапка останала нејасна неговата улога во атентатот врз Тодор Александров. По убиството телата на двајцата убиени набрзина биле закопани во блиската шума.
Организацијата и по однос на борбата на истата со претходната земјоделска влада на Бугарија, при што Александров бил љубезен со сите и на неколку пати ја делел храната со другите негови соборци. По јадењето групата го продолжила патувањето, при што Александров му ја дал на носење својата пушка на Динчо Сугарски, со што останал без оружје. По извесно време, тие пак застанале со
цел да ги одморат коњите, а воедно и тие малку да отпочинат, што било искористено од страна на заговорниците, секавично да дејствуваат. Штерју Влахов и Динчо Вретенаров, застанале над Тодор Александров и стрелале со пушките во него, при што разбуден од истрелите неговиот телохранител Панзо Зафиров се обидел да ја дофати својата пушка, но и тој бил застрелан од страна на Динчо Балкански. Александар Протоѓеров изненаден од брзината на дејствијата се онесвестил и со таа своја постапка останала нејасна неговата улога во атентатот врз Тодор Александров. По убиството телата на двајцата убиени набрзина биле закопани во блиската шума.
 
Покрај дирекните физички извршители на атентатот, кои се познати, како можни нарачатели се посочувале повеќе страни: групата во ВМРО околу Алеко Василев-Пашата и Георги Атанасов, бугарските комунисти, Комунистичката Интернационала, Иван Михајлов, Александар ПротоѓеровПротогеров и неговите приврзаници во Организацијата, бугарската влада на Александар Цанков, но со сигурност не може да се утврди ниту еден од горенаведените.
[[Податотека:Aleko Vasilev Georgi Atanasov and Aleksander Protogerov IMRO.jpg|десно|мини|350п|[[Георги Атанасов]], [[Александар Протогеров]] и Алеко Василев]]
Според докази на ВМРО планот за убиството на Тодор Александров бил направен во дрводелската работилница на Георги Пенков во присуство на Алеко Василев-Пашата, Георги Атанасов, Георги Пенков, Штерју Влахов и Динчо Вретенаров. За веродостојноста на ваквите планови потврдни изјави дале и дејците од левицата, Методи Алексиев и Стојо[[Стоју Хаџиев]], со напомена дека изјавите е можно да биле изнудени под закана од употреба на сила во настаните што се случувале во редовите на македонското националноослободи-телнонационалноослободително движење по убиството на Тодор Александров.
 
Освен дирекните извршители, кои се познати, круготКругот на заговорниците се стеснува околу Алеко Паша и Георги Атанасов, чие што сомнително држење во сите тие настани укажува на најголема веројатност дека тие биле запознаени со плановите за атентат врз Александров. Од гледна точка и на можните мотиви, сенката на сомнежот паѓа врз овие двајца од причина што тие без разлика на нивната идеолошка определеност, во периодот пред атентатот се наоѓале во непријателски односи со Александров и се обидувале да создадат силна опозиција, внатре во ВМРО, против првиот. Атанасов и Пашата, коишто за краток временски период успеале да натрупаат милиони левови на своите конта за сметка на угледот на Организацијата, исто така се плашеле дека на претстојниот Серски окружен конгрес би можеле да ги изгубат високите позиции во водечката хиерархија во ВМРО, а со тоа и стекнатите богатства.
 
=== Горноџумајски случувања ===
На 12 и 13 септември 1924 година во [[Горна Џумаја]] биле извршени [[Горноџумајски случувања|повеќе ликвидации]] како резултат на длабоката криза и поделбите во македонското револуционерно движење. Новиот член на ЦК на ВМРО, [[Иван Михајлов]] за убиството на Александров гоги обвинил таборотпротивниците одна спротивното течение во револуционерното движењеВМРО и решил да се пресмета со противниците на ВМРО, првенствено со левицата во Организацијата, предводена од Алеко Василев - пашата и [[Георги Атанасов]] и со раководството на [[Илинденската организација]].
 
[[Податотека:Кирил Дрангов, син на Борис Дрангов и член на ВМОРО на панахида на баща си в Скопие в 1942г..jpg|мини|десно|250п|Кирил Дрангов]]
По иницијатива на [[Петар Шанданов]], бил изготвен план според кој Ванчо Михајлов телефонски ги известил Алеко Пашата и Атанасов како и раководителите на Илинденската организација да се одржи заедничка средба во Горна Џумаја, што од нивна страна било прифатено, а во последен момент Михајлов требало да ја откаже средбата и наместо него да заминат Шанданов, [[Панчо Михајлов]] и [[Јордан Ѓурков]].
 
На [[11 септември]] во Горна Џумаја пристигнале луѓето на Михајлов, таму биле пречекани од Асен Даскалов и Борис Тиков. Следниот ден се одржала средба помеѓу Шанданов, Алеко Пашата, Атанасов и Протоѓеров. Средбата започнала со голема недоверба меѓу присутните од двете групи. Најпрвин зборувал членот на ЦК, Протоѓеров, кој со солзи соопштил дека оваа средба по убиството на Александров била со цел да се зачува единството на ВМРО и таа да се спаси од распаѓање. Откако зеле збор и Шанданов и Алеко Пашата, бил утврден дневниот ред на состанокот по однос на разни тековни прашања, при што и покрај тензиите, разговорите протекле многу мирно. Ноќта на 12 септември пристигнале раководителите на Илинденската организација и [[Кирил Дрангов]] кој по наредба на Михајлов го известил околискиот началник на ВМРО, Константин Алексиев за престојната акција.