Митологија: Разлика помеѓу преработките

==== '''Главни карактеристики''' ====

ГлавнитеВо главно, главните ликови во митовите најчесто се [[Пантеон|богови]] или натприродни суштества и херои. СветитеМитовите приказни,гледани митовитекако честосвети приказни се често оправдани од владетелите и свештениците и тесно се поврзани со религијата. Во општеството каде што се раскажува, митот се смета за вистински приказ на далечното минато. Всушност, повеќето опшетстваопштества имаат две групи традиционаленна расказнародни приказни: ,,вистински„вистински приказни’’приказни“ или митови, и ,,лажни„лажни приказни’’приказни“ или бајки. Митовите најчесто се случуваат во прастаро време , кога светот сеуштесè уште го немалнема достигнато сегашниот облик, и објаснуваат како светот го добилдобива неговиот моментален облик, и како биле создадени обичаите, институциите и забранитетабуата.

Тесно поврзани со митот се легендите и народните приказни. Митовите, легендите и народните приказни се различни типови традиционални приказни. За разлика од митовите, народните приказни можат да се случуваат во кое било време и кое било место, и општеството што ги раскажува овие приказни не ги смета за вистинити или свети.Како и митовите, легендите се приказни што според традицијата се сметаат вистинити, но се случиле во поскоро време, кога светот бил повеќе сличен на сегашниот. Во легендите најчесто главни ликови се луѓето, додека во митовите тоа најчесто се ликови со натчовечки карактеристики.<br />

Разликата меѓу митот, легендата и народната приказна се користи за групирање на традиционалните приказни. Во повеќето култури тешко е да се повлече остра линија меѓу митовите и легендите. Наместо поделба на на митови, легенди и народни приказни, некои култури ги делат традиционалните приказни во две групи: една што е во потполна согласност со народните приказни и друга што ги комбинира митовите и легендите. Дури ни митовите и приказните не се сосем различни.Некоја приказна може во некое општество да се смета за вистинска (според тоа мит), но во друго општество да се смета за измислена( според тоа народна приказна). Всушност кога митот ќе го загуби статусот како дел од религиозниот систем, често добива карактеристики што се типични за народните приказни, поранешните божествени карактери се претворени во човечки херои, џинови и самовили.<br />

Митот , легендата, епопејата, бајката и народната приказна се само неколку од групите традиционални приказни. Другите групи вклучуваат: анегдоти и други видови шеги. Традиционалните приказни се само една категорија од фолклорот што вклучува и гестови, обичаи и музика.

===== ''Потекло на митот'' =====

==== '''Ехвемеризам''' ====

Една теорија тврди дека митовите се искривен приказ на вистинските историски настани. Според оваа теорија , раскажувачите на приканзиприказни постојано ги разработуваат историските описи додека ликовите не добијат статус на божество. На пример: Сесе тврди дека митот за богот на ветрот Еол произлегол од историски приказ на крал што ги учел неговите луѓе да користат едро и да ги разбираат ветровите. За ова тврдат Херодот (5 век п.н.е.) и Продик. Оваа теорија се нарекува евхемеризам според митологот Евхемер (320век320 в. п.н.е.) кој укажувал дека грчките богови се создадени од легендите за луѓето.

==== '''Алегорија''' ====

Некои теории тврдат дека митовите настанале од алегориите. Според една теорија митовите настанале како алегории за природните феномени: АполоАполон претставува оган, Посејдон претставува вода итн.Според Според друга теорија митовите настанале како алегорија за филозофски или духовни замисли: Атина претставува мудар суд, Афродита претставува желба, плодност итн. Во 19 век санскритистот Макс Мулер ја поддржувал алегориската теорија за митот. Тој тврдел дека митовите настанале од алегориски описи на природата, но постепено почнале буквално да се раскажуваат. На пример: Поетскиот опис на морето како ,,бесно’’„бесно“ било земено буквално, и подоцна за морето се мислело дека е бог на бесот.

==== '''Персонификација''' ====

Некои мислители веруваат дека митовите се резултат на персонификација на неживите предмети и сили. Според овие мислители, предците имале култови кон природните феномени како што се огнот и воздухот, кои постепено почнале да ги опишуваат како богови. На пример според теоријата на митопоетската мисла, древните народи нештата не ги гледале само како предмети туку како личности, па и природните настани ги опишувале како дејство на боговите, што ги поттикнало митовите.

==== '''Теорија на ритуален мит''' ====

Според теоријата на ритуалниот мит, постоењето на митот е врзано со ритуалот. Во краен степен, оваа теорија истакнува дека митовите настанале за да ги објаснат ритуалите. Ова тврдење прво го изнесол библискиот учител Вилијам Робертсон Смит. Според Смит, луѓето почнале да изведуваат ритуали од причини што не се поврзани со митот, подоцна откако ги заборавиле вистинските причини за ритуалите, тие пробале да си ги објаснуваат риуталите преку измислување митови и тврдејќи дека ритуалите се соодветни со настаните што се опишани во митот. Антропологот Џејмс Фрејзер има слична теорија. Фрејзер тврди дека примитивниот човек почнал да верува во магичен закон. Подоцна кога човекот престанал да верува во магија, тој измислува митови за богови и тврди дека претходните магични ритуали се религиозни ритуали за да ги задоволат боговите.

==== '''Учењето за митологијата: историски преглед''' ====

==== '''Теории на пред модернизмот''' ====

Критичкото претставување на митовите се појавува уште од пред Сократ. Еден од најважните пред модернистички митолози бил Евхемер. Тој ги толкува митовите како претставување на вистински историски настани изменети со многуте прераскажувања. Овај став кон митовите и нивното потекло го критикува Платон во Федра, во кое според Сократ ова е надлежност на некој кој е ,,премногу„премногу љубопитен, и мачен и не е целосно среќен...’’“. Платонистите имаа поголемо знаење и разбирање за оваа тема . Салустиј, на пример ги дели митовите во пет категории: теолошка, физичка( (што се однесува на природните закони), анимистичка( (се однесува на душевноста), материјална и мешана.Во Во последнава се митовите што имаат поврзаност меѓу две или повеќе од претходниве категории.<br />

Исто така Платон јавно го осудува поетскиот мит, кога се зборува за образованието на младите во републиката, главно врз основа на тоа дека младите и необразованите можат буквално да ги свататсфатат приказните за боговибоговите и хероихероите, сепак тој во неговото пишување постојано спомнува митови од сите видови. Како што се развивал платонизмот во фази заеднички наречени ,,„среден сред ен платонизам’’платонизам“ и ,, неоплатонизам’’„неоплатонизам“, писателите како Плутарх, Порфир, Прокло, Олимпиодор, Дамаскиј, јасно зборувале за симболичкото толкување на традиционалните и Орфиските митови.<br />

Интересот за политеистичката митологија се обновува во ренесансата , почетоците на митографијата се појавуваат во 16тиот16. век , како Теолошка мотологија.

==== '''Теории на 19тиотXIX век''' ====

Првите научни теории за митот се појавиле во текот на втората половина на 19тиот19. век. Општо земено овие теории од 19 тиот. век го дефинирале како бескорисен или застарен начин на размислување , и често го толкуваат митот како примитивен составен дел од модерната наука.<br />

На пример: E.Б. Тејлор го толкува митот како обид за буквално објаснување на природните феномени: првобитниот човек неспособен да ги објасни нечовечките природни закони, се обидувал природните феномени да ги објасни со тоа што им давал душа на неживите предмети, што поттикнало анимизам. Според Тејлор, човечката мисла еволуира во различни фази, почнувајќи со митолошки мисли и постепено доаѓање до научни мисли. Со овој поглед не се согласиле сите познавачи, дури ни сите познавачи од 19тиот век. На пример Лучиан Леви-Брух тврдел дека ,,примитивниот„примитивниот менталитет е состојба на човечкиот мозок, а не фаза во неговиот историски развиток’’развиток“. <br />

Макс Мулер митот го нарекувал ,,болест„болест на јазикот’’јазикот“. Тој претпоставува дека митовите настануваат поради недостаток на апстрактни именки и среден род во древните јазици. Антропоморфните стилски фигури, потребни во таквите јазици, на крајот биле земани буквално, што водело до мислењето дека природните феномени се живи суштества, богови.<br />

АнтропологистотАнтропологот Џејмс Фрејзер на митовите гледа како на погрешно толкување на магичните ритуали, коишто биле засновани на погрешни идеи за законот на природата. Според Фрејзер, човекот почнува со неоснована верба во безлични магични закони. Кога ќе заклучи дека нема примена на овие закони, тој се откажува од верувањето во законот на природата и верува во богови што ја контролираат природата, на овај начин дава потврда за религиозни митови. Во меѓувреме човекот по навика продолжува да ги изведува поранешните магични ритуали, толкувајќи ги како реконструкција на митолошките настани. На крај Фрејзер тврди, човекот сфаќа дека природата ги следи природните закони, но тој сега ја открива вистинската природа преку науката. Тука науката повторно го прави митот застарен: како што забележува Фрејзер, човекот напредува ,,од„од мит низ религија до наука’’наука“. <br />

==== '''Теориите од 20тиотXX век''' ====

Теориите од 20тиот20. век ги одбиваат теориите од 19тиот19. век ,, спротивставеноста„спротивставеноста на митот и науката’’науката“. Општоземено ,,теориите„теориите на 20тиот20. век се движат кон тоа на митот да не се гледа како на застарен дел од науката. Според тоа современиците не се приморани да го напуштаат митот за науката.’’<br />“

Шветскиот психолог Карл Јунг (1873г. – 1961г.) пробал да ја разбере психологијата зад светските митови. Јунг наметнува дека сите луѓе делат одредени вродени несвесни психички моќи, што се нарекуваат архитипови. Јунг верува дека сличностите меѓу митовите од различни култури го откриваат постоењето на овие универзални архитипови.<br />

Џозеф Камбел мисли дека постојат два различни поделби на митологијата: дека има митови што се ,, метафори„метафори на духовниот потенцијал на човечките суштества’’ суштества“, и митови што ,, имаат„имаат врска со одделни општества’’општества“. <br />

Клод Леви-Строс тврди дека митовите изразуваат карактеристики на мислите, и тие карактеристики ги толкува како зацврстени умствени структури – особено спротивностите ( пр . добро/зло, внимателност/грубост) – наместо несвесни чувства или потреби.<br />

Во овој додаток за Митовите, Соновите и мистериите и во Митот за вечното враќање, Мирче Елиаде ја опишал загриженоста на современиот човек за одбивањето на митовите и смислата на светот. Во 1950., Роланд Бартес објави серија есеи што содржат истражувања за современите митови и процесот на нивното создавање во неговата книга „Митологии“.

==== '''Компаративна митологија''' ====

Компаративната митологија е систематско споредување на митовите од различни култури. Се движи кон откривање на главите теми што се чести во митовите од различи култури. Во некои случаи компаративните митолози ги користат сличностите меѓу различни митологии за да докажат дека тие митологии имаат заеднички извори. Овој заеднички извор може да е заеднички извор на инспирација ( пример одреден природен феномен што инспирирал сличен мит во различни култури) или заедничка,,протомитологија” „протомитологија“ што се раздвојува во различни митологии што ги наоѓаме денес. <br />

Толкувањата на митовите во 19 век често можеле да се споредуваат, барајќи заедничко потекло за сите митови. Сепак денешните стручњаци се сомневаат во компаративните пристапи, избегнувајќи премногу општи или универзални искази за митологијата. Еден исклучок на овој нов тренд е книгата на Џозеф Камбел ,, Јунакот„Јунакот со илјада лица”лица“ што тврди дека во сите јуначки митови има иста главна тема. Оваа теорија на ,,мономит’’не„мономит“ не е поддржана од традиционалното учење на митологијата.