Мандарински јазик: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с r2.7.2+) (Робот: Додава pnb:مینڈارن چینی
с r2.7.3) (Робот: Додава be:Паўночнакітайская мова; козметички промени
Ред 3:
|name = Мандарински
|nativename = 官話/官话 ''Guānhuà''
|region = северна и југозападна Кина<br /><small>(поврзано: [[стандарден мандарински јазик|стандарден мандарински]])</small>
|speakers = 845 милиони
|date=2000
Ред 24:
|image = Guanhua.png
|imagesize = 150px
|imagecaption = Гуанхуа („мандарински“) <br />напишано со [[кинески знаци]]
|iso3 = cmn
|lingua = 79-AAA-b
Ред 34:
Мандаринските наречја, особено пекиншкото, се основа за [[стандарден мандарински јазик|стандардниот кинески јазик]], кој исто така се нарекува „мандарински“, „путунгхуа“ (普通话, {{уникод|Pǔtōnghuà}} = „општ говор“) или „гуоју“ (國語, {{уникод|Guóyǔ}} = „национален јазик“). Стандардниот кинески е службен јазик на [[НР Кина]] и [[Тајван]], еден од четирите службени јазици на [[Сингапур]] и еден од шесте јазици на [[ООН]].<ref name="Norman p136">Norman (1988), стр. 136.</ref> Земајќи ја мандаринската група во целост, јазикот има [[Список на јазиците по општиот број на говорници|највеќе матични говорници]] во светот (речиси милијарда). Овие говори уживаат таков статус поради тоа што низ голем дел од историјата на земјата, главниот град се наоѓал во тоа говорно подрачје. Почнувајќи од првите децении на XX век, ваквиот мандарински претставувал државен и дефакто стандард во Кина, но и како говор на значаен дел од кинеската дијаспора во светот.
 
== Името на јазикот ==
Зборот „мандарински“ е придавка од [[португалски јазик|португалскиот]] збор ''mandarim'', преземен од [[малајски јазик|малајскиот]] поим ''menteri'' (кој пак навлегол од [[хинди]] ''mantri,'' со потекло од [[санскрит]]скиот збор ''мантрин'' = „министер“ или „советник“) и изворно се однесувал на говорот на кинеските чиновници наречени „[[мандарин (чиновник)|мандарини]]“.<ref>''China in the Sixteenth Century: The Journals of Mathew Ricci''.</ref><ref>"mandarin", {{цитирана книга
| title = Shorter Oxford English Dictionary | publisher = Oxford University Press
Ред 40:
}}</ref> Бидејќи матичните говори на чиновниците ширум царството се разликувале во голема мера до степен на меѓусебно неразбирање, овие функционери општеле на коински јазик што се засновал на разните северни дијалекти.
 
== Историја ==
Денешните кинески наречја и говори настанале со различниот развиток на наречјата на [[старокинески јазик|старокинескиот]] и [[среднокинески јазик|среднокинескиот]] јазик. По традиција се вели дека јазикот има седум наречја (или јазици). Покрај мандаринскиот, тоа се [[ву (јазик)|ву]], [[хака (јазик)|хака]], [[мински јазик|минскиот]], [[сјанг (јазик)|сјанг]], [[јуе (јазик)|јуе]] и [[ган (јазик)|ган]].<ref>Norman (1988), стр. 181.</ref> Во поново време се признаени и други групи.
 
[[FileПодатотека:Mengu Ziyun xia 24b.jpg|thumb|upright|right|A page of the ''[[Menggu Ziyun]]'', covering the syllables ''tsim'' to ''lim'']]
 
По падот на [[северна династија Сунг|северната династија Сунг]] и за време на неавтохтоните династии [[Џин (династија)|Џин]] и [[Јуен (династија)|Јуен]] во северна Кина, се развил општоприфатен јазик по углед на говорот околу главниот град, кој денес се нарекува '''старомандарински'''. Јазикот добил свои вернакуларни книжевни жанрови, вклучувајќи поезија и драма и раскази како што се ''чи'' и ''санчи''.<ref name="Norman:Old Mandarin">Norman (1988), стр. 48–52.</ref>
Ред 63:
Со формирањето на НР Кина во 1949, стандардот е задржан, но го добива името „општ говор“ (普通话, ''pǔtōnghuà'').<ref>Ramsey (1987), стр. 3–15.</ref>
 
Денес државниот јазик се користи во образованието, медиумите и формални прилики во НР Кина и Тајван (но не во [[Хонгконг]] и [[Макао]]). Јазикот го владеат сите помлади лица, со посилен или послаб локалек нагласок. Во [[Хонгконг]] и [[Макао]], образованието, медиумите, формалниот говор и секојдневниот живот се одвива на [[кантонски јазик|кантонски јазик]], но стандардниот мандарински во последно време има големо влијание.<ref>{{цитирана книга
| title = Language policy in the People's Republic of China: theory and practice since 1949
| editor-first = Minglang (ed.) | editor-last = Zhou
Ред 102:
!
! colspan="2" | [[Двоуснена согласка|Двоуснени]]
! colspan="2" | [[Усненозабна согласка|Уснено-<br />забни]]
! colspan="2" | [[Венечна согласка|Венечни]]
! colspan="2" | [[Свиена согласка|Свиени]]
! colspan="2" | [[Венечно-преднонепчена согласка|Венечно-<br />преднонеп.]]
! colspan="2" | [[Заднонепчена согласка|Задно-<br />непчени]]
! colspan="2" | [[Гласилна согласка|Гласилни]]
|-
Ред 185:
* Пекиншкото и североисточното наречје претрпеле повеќе изедначувања на самогласките од другите наречја. На пример:
{| class="wikitable"
!rowspan=2| Знак !!rowspan=2| Значење !!colspan=2| Стандардно<br />(Пекинг) !!rowspan=2| Џинан<br />(џи-лу)!!rowspan=2| Сјиан<br />(џунгјуен)!!rowspan=2| Ченгду<br />(југозап.)!!rowspan=2| Јангџоу<br />(џиангхуај)
|-
!Пинјин!!МФА
Ред 409:
[[arc:ܠܫܢܐ ܡܢܕܪܝܢܝܐ]]
[[ast:Chinu]]
[[be:Паўночнакітайская мова]]
[[bg:Мандарин]]
[[bar:Houkinäsisch]]