Википедија:Наведување на извори: Разлика помеѓу преработките

{{напатствие|ВП:ЦИТ|ВП:ЦИНАВ}}

{{најважното|ЦитирајтеНаведувајте ги изворите за содржината која ја додавате во статиите за да може таа да биде [[Википедија:Проверливост|проверлива]]. Ова напатствие за цитирањенаведување на извори: а) Дискутира кога да се наведуваат извори; б) Покажува како да се форматираат индивидуалнитепоединечните цитатинаводи на извори и в) Овозможува методи зана презентацијапретставување на изворите во статиите на Википедија.}}

Википедија е енциклопедија која секој може да ја уредува. Бидејќи технички секој може да напише било што, потребно е информациите кои ќе се најдат во нејзините статии да бидат веродостојни: да не потекнуваат од сопствени истражувања, туку од сигурни и веродостојни извори. Затоа се наметнува потребата од [[Википедија:Проверливост|проверливост]] на содржината — за да се провери колку е таа содржина вистинита, но и за да дојде до повеќе информации во врска со дадената тема. Било која статија која се стреми да биде [[Википедија:Критериуми за добра статија|добра]] или [[Википедија:Критериуми за избрана статија|одлична]] мора да ги '''цитиранаведе своите извори'''.

ЦитирањетоНаведувањето на извори се врши со помош на ''наводи''. '''Навод''' претставува краток текст кој уникатно посочува кон одреден извор на информации.

КомплетнатаЦелосниот листасписок на изворите од коишто се цитиранаведува е сместена на крајот од статијата (пред секцијата „Надворешни врски“) во секција со наслов <tt><nowiki>==Наводи==</nowiki></tt> (или алтернативно: <tt><nowiki>==Извори==</nowiki>, <tt><nowiki>==Цитирана литератураЛитература==</nowiki></tt> или само <tt><nowiki>==Литература==</nowiki></tt> — ова е на избор на уредувачот).

#'''[[#Кога да се цитираатнаведуваат извори|Кога има потреба да се цитираатнаведат извори]]''' — Во изданија со енциклопедиски карактер, изворите треба да бидат цитиранинаведени при додавање на материјал преземен од други извори на информации. Во спротивно, наведеното тврдење или содржина се смета за произволна и непотврдена, а со тоа ''се оспорува нејзиниот научен каректер''

#'''[[#Како да се презентираатпретставуваат изворите|Како да се презентираатпретставуваат изворите во статијата]]''' — ЦитатитеНаводите обично се прикажани во статиите преку една од методите опишани подолу во секцијата за презентација од ова напатствие. Во рамките на една статија треба да се користи ист начин на цитирањенаведување - ако статијата веќе има неколку цитатинаводи, уредувачот треба да го користи методот кој веќе е во употреба или да бара консензус пред да го промени.

#'''[[#Како да се форматираат наводите|Како да се форматираат наводите]]''' — Препораките за цитирањенаведување кои се дадени во текстот што следи треба да се почитуваат. Овде прикажаниот начин на цитирањенаведување на изворите на информации не е единствениот постоен. Затоа многу поважно е со цитирањетонаведувањето на изворите на информации за читателите на Википедија да овозможите [[Википедија:Проверливост|проверливост]] нејзините содржини. Затоа додадете го Вашиот извор дури и кога не сте сигурни како правилно да го форматирате цитатотнаводот, но обидете се да додадете доволно информации за да тој може да се идентификува, а останатите членови на Вики заедницата ќе го поправат форматирањето.

<div id="kratok">{{кратенка|ВП:ГЛАВНОЦИТГЛАВНОНАВ|ВП:ЦИТПРЕГЛЕДНАВПРЕГЛЕД}}

===ЦитирањеНаведување со фусноти===

Најчест (и најпожелен) начин на цитирањенаведување на изворите на информации во Википедија е со користење на фусноти. Основните чекори кои треба да се преземат за да се направи тоа се следните:

* Веднаш по текстот на кој сакате да му придружите извор се додава <tt><nowiki><ref></nowiki>''овде деталиподробности за цитиранотонаведеното дело''</ref></tt>. Овој цитатнавод ќе се појави како горен индекс до зборот кој му претходи.

* Сите цитатинаводи кои ќе ги наведете на дадената страница ќе се јават при дното на таа страница и ќе бидат излистанииспишани заедно со другите фусноти. Со одбирање на бројот на горниот индекс (кој претставува даден навод) читателот ќе биде однесен до наводот за соодветниот извор на информации.

===Општо цитирањенаведување===

:<nowiki>*</nowiki> ''деталиподробности за цитиранитенаведените извори''

ЦитатитеНаводите кои ќешто ги наведетеставате во вашата статијастатијата ќе се појават при дното на страницата и ќе бидат излистанииспишани во формаоблик на подточкипотточки.

==Кога да се цитираатнаведуваат извори==

'''''Изворите треба да се цитираатнаведуваат во следниве случаи:'''''

'''Сите цитатинаводи и секој материјал кој е предизвикан или кој најверојатно ќе биде предизвикан треба да биде поврзан со доверлив, издаден извор користејќи цитирањенаведување во внатрешностасамиот на текстоттекст.'''

Потребата од цитатинаводи е особено важна при пишување за мислењата кои постојат за одредена тема. Одбегнувајте неопределеност во зборовите од типот на „''Некои луѓе велат дека...''“, „''За ова е познато дека...''“ и слично. Наместо тоа, направете го Вашиот текст проверлив: најдете специфичноконкретно лице или група која го држи мислењето и дадете цитатнавод до угледна публикацијаво која тие го искажуваат тоа мислење. Запомнете дека Википедија не е место за изразување на Вашите лични мислења или за [[ВП:БОИ|оригинално истражување]]. Мислењата, податоците, статистиките и изјавите базирани врз нечиј научен труд треба да бидат цититанинаведени и поврзани со нивните автори во текстот.

Кога во статијата директно пренесувате нечии туѓи зборови или пак ги парафразирате истите, потребно е да додате цитатнавод до доверлив издаден извор во кој се издадени тие изјави. Фуснотата треба да биде пренесена директно по цитатотнаводот на текстот:

:''Пример: ''„Ова е цитатнавод на некое лице.“^[1]

===При додавање материјал наод биографија на живо лице===

{{кратенка|ВП:ЦИТБИОНАВБИО}}

Биографиите на живи лица треба да се извори со посебна грижа, за правни и етички причини. Сите спорни материјали за живи лица мора да цитираатнаведат [[ВП:П|сигурни извори]]. Ако најдете спорен материјал за жив човек без извори или со слаби извори, без разлика дали во статија или на страницата за разговор — '''отстранете го веднаш!''' Не оставајте го во статијата додека барате извор. Не преместувајте го на страницата за разговор. Ова се однесува на тоа дали материјалот е во биографија или во која било друга статија.

===При подигнувањеподигање на слика===

{{кратенка|ВП:ЦИТСЛИКАНАВСЛИКА}}

Сликите мора да содржат деталиподробности за изворот и [[ВП:ЛЗС|белешка за лиценцата]] на страница за опис на сликата. Важно е да го наведете авторот на сликата ако се знае (особено ако е различен од изворот), што е важно како за авторските права, така и за информативни цели. Некои лиценци за авторски права бараат оригиналниот автор да добие заслуга за нивната работа.

Извор: Скенирано од Јавниот архив на Општина Таа-и-таа, објект #бр. 5214

==Како да се презентираатпретставуваат изворите==

Ако некој извор покрива значителен дел од материјалот во една статија, понекогаш можеби е прифатливо да се додаде цитирањетонаводот на крајот. Служи како општ навод, неповрзана со некој поспецифиченпоконкретрен дел од статијата. Ова е посоодветно за релативно неразвиени статии или за оние статии кои покриваат доста тесна тема.

Многу статии на Википедија, особено поразвиените статии и оние кои ги задоволуваат критериумите за добра или избрана статија, ги цитираатнаведуваат нивните извори во фусноти. ЦитирањетоНаведувањето на извори парелелно со текстот од статијата преку во овој метод се појавува како мали кликабилни бројки во внатрешностасамиот на текстоттекст кои водат до набројананабројан листасисок од полни цитатинаводи на крајот од статијата.

За одреден навод да се појави во фуснота, треба да биде опкржена со „ref“ ознаки. Можете да ги додадете овие ознаки со внесување на <tt><nowiki><ref></nowiki></tt> на почетокот на наводот и со <tt><nowiki></ref></nowiki></tt> на крајот. Алтернативно можете да забележите дека во алатникот (на дното од страницата за уредување) има листасписок на код кој автоматски може да внесе, вклучувајќи ги ознаките <nowiki><ref></ref></nowiki> - ако го селектиратеодберете цитирањетонаведувањето на изворот и ако кликнете на оваа ознака, таа автоматски ќе го затвори Вашиот цитатнавод во ref ознаки. Изборно, можете да додадете име на наводот преку атрибутот name: <tt><nowiki><ref</nowiki> name="''име''">''деталитеподробностите за цитирањетонаводувањето''</ref></tt>. По ова, можете истата фуснота да ја употребите повеќепати само преку додадавање на <tt><nowiki><ref </nowiki>name="име"/></tt>.

Полниот навод ќе се јави во додатокот на статијата, во секција со наслов „Наводи. Ако овој додаток не постои, создадете го преку создавање на секцијата <tt><nowiki>==Наводи==</nowiki></tt> и поставете или <tt><nowiki><references/></nowiki></tt> или <tt>{{tl|наводи}}</tt> во таа секција. Ова автоматски ќе јаго генерираиспише листатасписокот на фусноти.

Многу статии користат скратена верзија за цитатотнаводот во фуснотата, давајќи го само авторот, годината (или насловот) и бројот на страниците. Како и порано, листатасписокот на фусноти автоматски се создава во секција со наслов „Фусноти“ или „Белешки“. Потоа во друга секција наречена „Наводи“ се додаваат полните цитатинаводи. Краткиот цитатнавод и полниот цитатнавод можат да бидат поврзани така што читателот може да кликне на кратката фуснота и да му се обележи полниот цитатнавод.

Скратените фусноти се користат заради неколку причини: тие му дозволуваат на уредувачот да цитиранаведе повеќе различни страници од истиот извор без да го копира целиот полн цитатнавод; се избегнува долгиот текст во кодот на статијата од полните цитатинаводи; ги доведуваат полните цитати вонаводиво еден кохерентен блок од код (наместо да се раштркани низ целиот текст) што овозможува да бидат подредени по азбучен ред, а полесно е и поправањето на полните цитатинаводи одеднаш (на пример, додавање на [[ISBN]] број или друг детаљ); една фуснота може да содржи повеќе цитатинаводи, а со ова се избегнуваат долгите колони на фуснотни обележувачи.

Постојат повеќе начини како може да се форматираат цитатитенаводите на изворите. Неколку примери за тоа на каков начин тоа може да се направи се дадени подолу.

Книги, учебници и случни публикации може да се цитираатнаведуваат на следниов начин:

Доколку станува збор за книга која е уредувана од еден или повеќе уредници, а содржината нејзина е пишувана од повеќе автори, во тој случај цитирањетонаведувањето се врши на следниот начин:

Доколку е познат ISBN (International Standard Book Number) бројот тогаш може да се додаде на крај на цитатотнаводот:

Доколку се повикувате на текст кој се наоѓа на дадена страница од книгата која ја цитиратенаведувате, тогаш на крајот од цитатотнаводот се додава и бројот на страницата на која се наоѓа текстот на кој се повикувате.

''Напомена:'' Кога станува збор за цитирањенаведувате на книги (учебници, прирачници, монографии и сл.) при цитирањетонаведувањето дозволено да се запишува и ''само името и презимето на првиот автор''. Сепак, многу подобар и поеднозначен начин на цитирањенаведување е доколку се наведат сите автори на делото.

=== ЦитирањеНаведување на статии од списанија ===

==== ЦитирањеНаведување на статија објавена во научно списание ====

==== ЦитатиНаводи на статии преземени од дневни и неделни весници ====

=== ЦитатиНаводи од веродостојни интернет извори на информации ===

ЦитирањетоНаведувањето на ваков тип на извори на информации вклучува наведување на:

*назив на интернет страницата (поврзан со конкретната статија која се цитиранаведува),