Дифтонг: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето |
сНема опис на уредувањето |
||
Ред 12:
==Примери==
===Банту-јазици===
==== Зулу ====
[[Зулу]] има само монофтонзи. ''Y'' и ''w'' се полусамогласки:
*{{МФА|[ja]}} како во {{МФА|[ŋijaɠuˈɓɛːɠa]}} ''ngiyakubeka'' (го ставам)
*{{МФА|[wa]}} како во {{МФА|[ŋiːwa]}} ''ngiwa'' (паѓам)
===Германски јазици===
====Англиски====
Ред 147 ⟶ 157:
*{{МФА|/jœ/}} како во ''jötunn'', „џиновски“
*{{МФА|/jai̯/}} како во ''jæja'', „е, па добро“
===Келтски јазици===
Ред 359 ⟶ 196:
| {{МФА|[ei]}}
| ''ei''
| align="left"|''seinn''
|- align="center"
| {{МФА|[ɤi]}}
Ред 515 ⟶ 352:
|}
* Множинската наставка ''-au'' се сведува на /a/ во северното, а на /e/ во јужното наречје; на пр. ''cadau'' 'битки' е /ˈkada/ (северно) или /ˈkade/ (јужно).
===Мон-кмерски јазици===
====Виетнамски====
[[Виетнамски јазик|Виетнамскиот]] има прилично голем број на дифтонзи:
*{{МФА|[iʊ̯]}} ''iu''
*{{МФА|[iə̯]}} ''ia~iê''
*{{МФА|[eʊ̯]}} ''êu''
*{{МФА|[ɛʊ̯]}} ''eo''
*{{МФА|[ɯɪ̯]}} ''ưi''
*{{МФА|[ɯʊ̯]}} ''ưu''
*{{МФА|[ɯə̯]}} ''ưa~ươ''
*{{МФА|[ʌɪ̯]}} ''ây''
*{{МФА|[ʌʊ̯]}} ''âu''
*{{МФА|[ɤɪ̯]}} ''ơi''
*{{МФА|[ɐɪ̯]}} ''ay''
*{{МФА|[ɐʊ̯]}} ''au''
*{{МФА|[aɪ̯]}} ''ai''
*{{МФА|[aʊ̯]}} ''ao''
*{{МФА|[uɪ̯]}} ''ui''
*{{МФА|[uə̯]}} ''ua~uô''
*{{МФА|[oɪ̯]}} ''ôi''
*{{МФА|[ɔɪ̯]}} ''oi''
====Кмерски====
[[Кмерски јазик|Кмерскиот]] е исто така богат со дифтонзи, а покрај тоа, разликува кратки и долги варијанти на истите.
*{{МФА|[iə̯]}}
*{{МФА|[ei̯]}}
*{{МФА|[ɐe̯]}}
*{{МФА|[ɨə̯]}}
*{{МФА|[əɨ̯]}}
*{{МФА|[ɐə̯]}}
*{{МФА|[ao̯]}}
*{{МФА|[uə̯]}}
*{{МФА|[ou̯]}}
*{{МФА|[ɔə̯]}}
*{{МФА|[eə̯̆]}}
*{{МФА|[uə̯̆]}}
*{{МФА|[oə̯̆]}}
===Романски јазици===
====Француски====
Дифтонзи во [[француски јазик|францускиот јазик]]:
* {{МФА|/wa/}} {{МФА|[u̯a]}} како во ''roi'' „крал“
* {{МФА|/wɛ̃/}} {{МФА|[u̯ɛ̃]}} како во ''groin'' „муцка“
* {{МФА|/ɥi/}} {{МФА|[y̯i]}} како во ''huit'' „осум“
Полусамогласки
* {{МФА|/wi/}} како во ''oui'' „да“
* {{МФА|/jɛ̃/}} како во ''lien'' „врска“
* {{МФА|/jɛ/}} како во ''Ariège'' „Арјеж“
* {{МФА|/aj/}} како во ''travail'' „работа“
* {{МФА|/ɛj/}} како во ''Marseille'' „Марсеј“
* {{МФА|/œj/}} како во ''feuille'' „лист“
* {{МФА|/uj/}} како во ''grenouille'' "жаба“
* {{МФА|/jø/}} како во ''vieux'' „стар“
Во квебечкиот француски, долгите самогласки претрпуваат дифтонгизација кога се нагласени.
* {{МФА|[ɑɔ̯]}} како во ''tard'' „доцна“
* {{МФА|[aɛ̯]}} како во ''père'' „татко“
* {{МФА|[aœ̯]}} како во ''fleur'' „цвет“
* {{МФА|[ou̯]}} како во ''autre'' „друг“
* {{МФА|[øy̯]}} како во ''neutre'' „среден род“
====Каталонски====
[[Каталонски јазик|Каталонскиот]] има ред фонетски дифтонзи, од кои сите почнуваат (нагорни) или завршуваат (надолни) на {{МФА|[j]}} или {{МФА|[w]}}.<ref>{{Harvcoltxt|Carbonell|Llisterri|1992|p=54}}</ref>
{| class="wikitable"
|+Каталонски дифтонзи
|-
! colspan="6" | надолни
|-
|{{МФА|[aj]}}||'''ai'''gua||'вода'||{{МФА|[aw]}}||t'''au'''la||'маса'
|-
|{{МФА|[əj]}}||m'''ai'''nada||'деца'||{{МФА|[əw]}}||c'''au'''rem||'ќе паднеме'
|-
|{{МФА|[ɛj]}}||rem'''ei'''||'лек'||{{МФА|[ɛw]}}||p'''eu'''||'стапало'
|-
|{{МФА|[ej]}}||r'''ei'''||'крал'||{{МФА|[ew]}}||s'''eu'''||'негов/нејзин'
|-
|colspan="3"| ||{{МФА|[iw]}}||n'''iu''' ||'гнездо'
|-
|{{МФА|[ɔj]}}||n'''oi''' ||'момче'||{{МФА|[ɔw]}}||n'''ou''' ||'нов'
|-
|colspan="3"| ||{{МФА|[ow]}}||j'''ou''' ||'јарем'
|-
|{{МФА|[uj]}}||av'''ui'''||'денес' || {{МФА|[uw]}}||d'''uu'''||'носи'
|-
! colspan="6" | нагорни
|-
|{{МФА|[ja]}}||'''ia'''ia||'баба'|| {{МФА|[wa]}}||q'''ua'''tre||'четири'
|-
|{{МФА|[jɛ]}}||ve'''ie'''m||'гледаме' || {{МФА|[wɛ]}}||seq'''üè'''ncia|| 'низа'
|-
|{{МФА|[je]}}||se'''ie'''nt||'седиште' ||{{МФА|[we]}}||ung'''üe'''nt ||'маст'
|-
|{{МФА|[jə]}}||fe'''ia''' ||'правеше' || {{МФА|[wə]}}||q'''üe'''stió ||'прашање'
|-
|colspan="3"| ||{{МФА|[wi]}}||ping'''üí'''||'пингвин'
|-
|{{МФА|[jɔ]}}||'''io'''de||'јод' || {{МФА|[wɔ]}}||q'''uo'''ta ||'плаќање'
|-
|{{МФА|[ju]}}||'''io'''gurt||'јогурт' ||colspan="3"|
|}
====Португалски====
Дифтонзите во [[португалски јазик|португалскиот јазик]] се образуваат со [[уснено-заднонепчена приближна согласка|уснено-заднонепчената приближна согласка]] {{МФА|[w]}} или [[преднонепчена приближна согласка|преднонепчената приближна согласка]] {{МФА|[j]}} и самогласка,<ref>{{Harvcoltxt|Faria|2003|p=7}}</ref>
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
|+Надолни португалски дифтонзи
!colspan="6"|устени
|-
!
! <abbr title="европски португалски">Еврп.</abbr><ref name="ReferenceB">{{Harvcoltxt|Cruz-Ferreira|1995|p=92}}</ref>
! <abbr title="бразилски португалски">Браз.</abbr>
!
! Еврп.
! Браз.
|-
|''sai''||colspan=2|{{МФА|[aj]}}||''mau''||colspan=2|{{МФА|[aw]}}
|-
|''sei''||rowspan=2|{{МФА|[ɐj]}} ||{{МФА|[ej]}}||''meu''||colspan=2|{{МФА|[ew]}}
|-
|''anéis''||{{МФА|[ɛj]}}||''véu''||colspan=2|{{МФА|[ɛw]}}
|-
|colspan="3"| ||''viu''||colspan=2|{{МФА|[iw]}}
|-
|''mói''||colspan=2|{{МФА|[ɔj]}}||colspan="3"|
|-
|''moita''||colspan=2|{{МФА|[oj]}}||''dou''||colspan=2|{{МФА|[ow]}}
|-
|''anuis''||colspan=2|{{МФА|[uj]}}
|-
!colspan="6"|носни
|-
|''mãe'' ||rowspan=2|{{МФА|[ɐ̃j]}}||{{МФА|[ɐ̃j]}}||''mão''||colspan=2|{{МФА|[ɐ̃w]}}
|-
|''cem'' ||{{МФА|[ẽj]}}||colspan="3"|
|-
|''anões''||colspan=2|{{МФА|[õj]}}||colspan="3"|
|-
|''muita''||colspan=2|{{МФА|[ũj]}}||colspan="3"|
|}
====Шпански====
Phonemically, [[шпански јазик|шпанскиот]] има седум надолни и осум нагорни дифртонзи:<ref>{{Harvcoltxt|Martínez-Celdrán|Fernández-Planas|Carrera-Sabaté|2003|p=256}}</ref>
{| class="wikitable"
|+ Шпански дифтонзи
! colspan="6" | надолни
|-
|{{МФА|[ai̯]}}||''aire''||'воздух'||{{МФА|[au̯]}}||''pausa''||'пауза'
|-
|{{МФА|[ei̯]}} || ''rey''||'крал'||{{МФА|[eu̯]}}||''neutro''||'неутрален'
|-
|{{МФА|[oi̯]}} || ''hoy''||'денес'||{{МФА|[ou̯]}}||''bou''||влечно рибарство
|-
|{{МФА|[ui̯]}} || ''muy''||'многу'||colspan="3"|
|-
! colspan="6" | нагорни
|-
|{{МФА|[ja]}}||''hacia''||'кон'||{{МФА|[wa]}}||''cuadro''||'слика'
|-
|{{МФА|[je]}}||''tierra''||'земја'||{{МФА|[we]}}||''fuego''||'оган'
|-
|colspan="3"| ||{{МФА|[wi]}}||''fuimos''||'отидовме'
|-
|{{МФА|[jo]}}||''radio''||'радио'||{{МФА|[wo]}}||''cuota''||'квота'
|-
|{{МФА|[ju]}}||''viuda''||'вдовица'||colspan="3"|
|}
====Италијански====
Во [[италијански јазик|италијанскиот]] се среќаваат следниве дифтонзи:<ref>{{Harvcoltxt|Bertinetto|Loporcaro|2005|p=138}}</ref>
{| class="wikitable"
|+Italian diphthongs
!colspan="6"|надолни
|-
|{{МФА|[ai̯]}}||''baita''||'брвнара'||{{МФА|[au̯]}}||''auto''||'кола'
|-
|{{МФА|[ei̯]}}||''potei''||'можев'||{{МФА|[eu̯]}}||''pleurite''||'плеврит'
|-
|{{МФА|[ɛi̯]}}||''sei''||'шест'||{{МФА|[ɛu̯]}}||''neutro''||'бесполов'
|-
|{{МФА|[ɔi̯]}}||''poi''||'подоцна'||colspan="3"|
|-
|{{МФА|[oi̯]}}||''voi''||'вие'||colspan="3"|
|-
|{{МФА|[ui̯]}}||''lui''||'тој'||colspan="3"|
|-
!colspan="6"|нагорни
|-
|{{МФА|[ja]}}||''chiave''||'клуч'||{{МФА|[wa]}}||''guado''||'брод (премин)'
|-
|{{МФА|[jɛ]}}||''pieno''||'полн'||{{МФА|[wɛ]}}||''quercia''||'даб'
|-
|{{МФА|[je]}}||''soffietto''||'мешина'||{{МФА|[we]}}||''quello''||'оној [што]'
|-
|colspan="3"| ||{{МФА|[wi]}}||''guida''||'водич'
|-
|{{МФА|[jɔ]}}||''chiodo''||'шајка'||{{МФА|[wɔ]}}||''quota''||'квота'
|-
|{{МФА|[jo]}}||''fiore''||'цвет'||{{МФА|[wo]}}||''acquoso''||'водникав'
|-
|{{МФА|[ju]}}||''piuma''||'перо'||colspan="3"|
|}
====Романски====
[[Романски јазик|Романскиот]] има два дифтонга: {{МФА|/e̯a/}} and {{МФА|/o̯a/}}.
===Семитски јазици===
====Малтешки====
[[Малтешки јазик|Малтешкиот]] има седум надолни дифтонзи, кои фонетски може да се сметаат за низи „самогласка-согласка“<ref>{{Harvcoltxt|Borg|Azzopardi-Alexander|1997|p=299}}</ref>
*{{МФА|[ɛɪ̯]}} ''ej'' или ''għi''
*{{МФА|[ɐɪ̯]}} ''aj'' или ''għi''
*{{МФА|[ɔɪ̯]}} ''oj''
*{{МФА|[ɪʊ̯]}} ''iw''
*{{МФА|[ɛʊ̯]}} ''ew''
*{{МФА|[ɐʊ̯]}} ''aw'' или ''għu''
*{{МФА|[ɔʊ̯]}} ''ow'' или ''għu''
===Синотибетски јазици===
====Мандарински====
Нагорните низи во [[стандарден мандарински јазик|мандаринскиот]] обично се сметаат за комбинации од средна полусамогласка ({{МФА|[j], [w] или [ɥ]}}) и самогласка, додека пак надолните се сметаат за еден дифтонг.
*ai: {{МФА|[aɪ̯]}}, како во ''ài'' (愛, љубов)
*ei: {{МФА|[eɪ̯]}}, како во ''lèi'' (累, уморен)
*ao: {{МФА|[ɑʊ̯]}}, како во ''dào'' (道, пат)
*ou: {{МФА|[oʊ̯]}}, како во ''dòu'' (豆, грав)
===Словенски јазици===
Ред 525 ⟶ 593:
Самогласните групи ''ia, ie, ii, io'' и ''iu'' кај странските зборови не се сметаат за дифтонзи и се изговараат со {{МФА|/j/}} помеѓу самогласките {{МФА|[ɪja, ɪjɛ, ɪjɪ, ɪjo, ɪju]}}.
===Тајско-кадајски јазици===
==== Тајландски====
Покрај самогласните јадра што следат или им претходат на {{МФА|/j/}} и {{МФА|/w/}}, [[тајландски јазик|тајландскиот]] ги има следниве дифтонзи:<ref>{{Harvcoltxt|Tingsabadh|Abramson|1993|p=25}}</ref>
*{{МФА|[iɐ̯]}}
*{{МФА|[ɯɐ̯]}}
*{{МФА|[uɐ̯]}}
===Угрофински јазици===
Ред 584 ⟶ 659:
Во однос на количина, северносамскиот ги разликува три варијанти на истите дифтонзи: '''долги''', '''кратки''' и '''крајнонагласени''' (акцент на последната самогласка).
== Поврзано ==
| |||