|
1. Поим за оксид
{{Без извори|датум=ноември 2009}}
-неоргански соединенија
'''Оксидите''' се [[Бинарно соединение|бинарни соединенија]] на [[кислород]]от со некој друг [[хемиски елемент]], во кои кислородот има [[оксидационен број]] -2. Ова е дотолку важно бидејќи постојат и соединенија кои се изградени од кислород и некој друг елемент, а не се оксиди, како на пример [[пероксид]]ите и [[супероксид]]ите.
-бинарни соединенија (два елемента)
* Оксиди се бинарни соединенија на кислород со различни елементи.
== Номенклатура на оксидите ==
Пример:
|| |
Mg O
2.Добивање на оксиди
Називите на оксидите се образуваат со наведување на ''името на елементот што е сврзан за кислородот'', а веднаш до него, слеано, во мала заграда и со [[римски броеви]] се пишува ''оксидациониот број'' на елементот што го гради оксидот и на крајот одделно се пишува зборот ''оксид''.
-сврзување со кислород
Пример:
За елементите кои имаат променлив оксидационен број, односно имаат повеќе оксидациони броеви, истиот се пишува:
Mg+O2=MgO
CoO - [[кобалт(IV)оксид]]</br>
CrO<sub>3</sub> - [[хром(VI)оксид]]</br>
Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub> - [[железо(III)оксид]] итн.
-реакција со кислород е оксидација (горење)
За елементите, пак, што немаат променлив оксидационен број, односно имаат само еден, истиот не се пишува. Во ваков случај, тој елемент гради само еден единствен оксид:
Пример:
Li<sub>2</sub>O - [[литиум оксид]]</br>
S+O2=SO2
La<sub>2</sub>O<sub>3</sub> - [[лантан оксид]]</br>
CdO - [[кадмиум оксид]]
Се применува и уште една номенклатура на оксидите која се користи најчесто за оксидите на [[неметал]]ите. Според неа, пред името на елементот и пред зборот оксид се ставаат префикси што го означуваат бројот на [[атом]]и од елементот што го гради оксидот и бројот на кислородни атоми. Така, ако во оксидот има само еден атом од неметалот, префиксот ''- моно'' не се пишува, но тоа не важи за кислородот:
-Разложување на соли
SiO<sub>2</sub> - [[силициум диоксид]]</br>
Cl<sub>2</sub>O<sub>7</sub> - [[дихлор хептаоксид]]</br>
NO - [[азот моноксид]]
Пример:
== Особини и значење на оксидите ==
CaCO3=CaO+CO2
3.Својства на оксиди
Оксидите на неметалите, честопати, во [[Хемиска реакција|реакција]] со [[вода]] даваат [[Киселина|киселини]], а оние на [[метал]]ите [[База (хемија)|бази]]. Секако, предуслов за ова е оксидот да е растворлив во вода. Според горенаведеното, може да се зборува за ''киселински'' или за ''базни'' оксиди. Некои реакции на растворување на оксиди во вода при кои се образуваат киселини или бази се:
Пример:
SO<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>O ----> H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub></br>
MgO+H2O=Mg(OH)2 (хидроксиди)
P<sub>4</sub>O<sub>10</sub> + 6H<sub>2</sub>O ----> 4H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub></br>
Na<sub>2</sub>O + H<sub>2</sub>O ----> 2NaOH</br>
CaO + H<sub>2</sub>O ----> Ca(OH)<sub>2</sub>
Но, оксидите што имаат киселински или базен карактер може да стапуваат и во реакции при кои се добиваат [[соли]]:
MgO + 2HNO<sub>3</sub> ----> Mg(NO<sub>3</sub>)<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O</br>
Ca(OH)<sub>2</sub> + CO<sub>2</sub> ----> CaCO<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>O</br>
CaO + SiO<sub>2</sub> ----> CaSiO<sub>3</sub>
Меѓутоа, постојат оксиди што може да реагираат како со киселини, така и со бази. На пример, таков е [[цинк оксид]]от (ZnO), кој речиси не се раствора во вода, но поради тоа што ќе стапи во соодветна реакција, може да се раствора и во [[раствор]]и на киселини и на бази. Во двата случаи се добива [[сол]]. Оксидите што вака се однесуваат се нарекуваат ''[[Амфотерност|амфотерни]] оксиди''. Понатаму, има оксиди кои не реагираат ниту со киселини, ниту со бази. Ваквите оксиди се ''индиферентни''.
Оксидите на [[сулфур]] и на [[азот]] се употребуваат при производството на [[Сулфурна киселина|сулфурна]] и [[азотна киселина]], додека во подрачја каде што индустриските постројки во [[атмосфера]]та испуштаат сулфурни и азотни оксиди, доаѓа до појава на т.н. [[кисели дождови]] кои имаат штетно дејство врз [[Жив свет|живиот свет]] и разни објекти.
[[Категорија:Оксиди]]
[[ar:أكسيد]]
[[ast:Óxidu]]
[[bn:অক্সাইড]]
[[be:Аксіды]]
[[bs:Oksidi]]
[[bg:Оксид]]
[[ca:Òxid]]
[[cs:Oxidy]]
[[da:Oxid]]
[[de:Oxide]]
[[et:Oksiidid]]
[[el:Οξείδιο]]
[[en:Oxide]]
[[es:Óxido]]
[[eo:Oksido]]
[[eu:Oxido]]
[[fa:اکسید]]
[[fr:Oxyde]]
[[gl:Óxido]]
[[ko:산화물]]
[[hi:ऑक्साइड]]
[[hr:Oksidi]]
[[io:Oxido]]
[[id:Oksida]]
[[it:Ossido]]
[[he:תחמוצת]]
[[ka:ოქსიდი]]
[[kk:Оксидтер]]
[[la:Oxidum]]
[[lv:Oksīds]]
[[lt:Oksidas]]
[[hu:Oxidok]]
[[nl:Oxide]]
[[ja:酸化物]]
[[no:Oksid]]
[[nn:Oksid]]
[[uz:Oksid]]
[[nds:Oxid]]
[[pl:Tlenki]]
[[pt:Óxido]]
[[ro:Oxid]]
[[qu:Muksi]]
[[ru:Оксиды]]
[[sq:Oksidet]]
[[simple:Oxide]]
[[sk:Oxid]]
[[sl:Oksid]]
[[sr:Оксид]]
[[sh:Oksid]]
[[fi:Oksidi]]
[[sv:Oxider]]
[[th:ออกไซด์]]
[[tr:Oksit]]
[[uk:Оксид]]
[[vi:Ôxít]]
[[zh:氧化物]]
| 