Сулејман Величествениот: Разлика помеѓу преработките
| [непроверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Ја заменувам страницата со 'JAS DARIO GO IZBRISAV' |
с Отстрането уредувањето на 77.28.25.126 (разговор), вратено на последната верзија на EmausBot |
||
Ред 1:
{{Инфокутија за личност
| име=Сулејман I
| портрет=EmperorSuleiman.jpg
| опис=Султан на [[Отоманска империја|Отоманската империја]]
| наставка=
| роден-дата= {{роден на|6|ноември|1494}}<ref>Clot, 25.</ref>
| роден-место= [[Трабзон]], [[Отоманска империја|Отоманската империја]]
| починал-дата={{починал на|5|септември|1566}}
| починал-место=[[Сигетвар]] [[Унгарија]]
}}
'''Султан Сулејман I''' ([[турски јазик|турски]]: ''Süleyman'', [[отомански]]: سليمان), познат уште и како '''Сулејман Величествениот''' бил десетиот [[султан]] на [[Отоманска империја|Отоманската империја]] во периодот од [[1520]] до [[1566]] година. Го наследил [[Селим I]] на тронот. Сулејман бил роден на 6 ноември [[1494]] година во [[Трабзон]].
Во време на неговото владеење, [[Отоманска империја|Отоманската империја]] станала најголема светска сила. И покрај тоа што империјата продолжила да ги шири своите територии по неговата смрт, сепак се смета дека по неговата смрт империјата започнала постепено да се распаѓа.
== Воени успеси ==
Сулејман I е еден од најуспешните султани на Отоманската империја. Во западните земји е познат како ''Величенствениот''<ref>Merriman.</ref> а во источните како ''Законодавецот''. На султанскиот трон се качил во [[1520]] година и владеел до [[1566]] година. Ги освоил најсветите муслимански градови [[Мека]], [[Медина]], [[Ерусалим]], [[Дамаск]] и [[Багдад]]. Во [[август]] [[1521]] година била освоена речиси цела [[Србија]]. Во [[1522]] година бил заземен [[Родос]]. На [[29 август]] [[1526]] година започнала [[Мохачка битка (1526)|Мохачката битка]]. [[Отоманци]]те ги поразиле сојузничките христијански сили предводени од [[Лајош II]]. Победата сепак не им дала голема сигурност на Османлиите. Битката го означил крајот на [[Кралство Унгарија]]. Од [[1541]] година Сулејман го контролирал поголемиот дел до денешна [[Унгарија]], како и [[Трансилванија]], [[Влахија]] и [[Молдавија]] кои станале вазалства на султанот.
[[Податотека:Anton Hickel 001.JPG|мини|лево|Султан Сулејман и Хурем Султан. Портрет од Антон Хикел]]
Сулејман водел три воени кампањи против Сафавидската империја во [[Персија]] и [[Ирак]]. Во [[1534]] година бил заземен градот [[Багдад]]. Вториот поход ([[1548]]-[[1549]]) резултурал со заземање на [[Табриз]] и [[Азербејџан]], [[Ван (покраина)|провинцијата Ван]] и делови од денешна [[Грузија]]. Третиот поход се случил во [[1555]] година, кој завршил со договорот од [[Амасија]], според кој биле признаени границите на Отоманската империја. Во текот на неговото владеење биле спроведени воени походи во [[Северна Африка]] во кој биле заземани [[Освојување на Тунис (1534)|Тунис]], [[Алжирска инвазија (1541)|Алжир]] и [[Опсада на Триполи (1551)|Триполитанија]]. Во овој период, Отоманската империја станала доминантна во [[Средоземно Море]].
Отоманската морнарица исто така обезбедила контрола и над [[Црвено Море]] и [[Персиски залив|Персискиот залив]] во [[1554]] година, кога нивните сили биле поразени од страна на [[Португалска империја|Португалија]]. По ова следувал поразот во [[Падот на Аден (1548)|битката кај Аден]] во [[1548]] година. Во [[1533]] година, [[Хајредин Барбароса]] спровел воен поход против [[Хабсбуршка Шпанија]].
Во [[1535]] година, Светиот Римски император [[Карло V]] издвојувал [[Инвазија на Тунис|значајна победа]] над Османлиите во [[Тунис]], но во следната година бил склучен сојуз помеѓу [[Франсоа I]] и [[Сулејман I]]. Во [[1538]] година, флотата на [[Карло V]] била поразена во [[Битка кај Превеза|битката кај Превеза]], со која победа се обезбедил источниот дел од [[Медитеран]]от, кој под отоманска власт останал во следните 33 години.
Во [[1541]] година бил [[Опсада на Будим (1541)|опсаднат]] градот [[Будим]]. Опсадата резултирала со заземање на градот [[Буда (град)|Будим]]. По оваа победа, [[Османлиска империја|Османлиската империја]] воспоставила контрола над [[централна Унгарија]]. Битката е дел од т.н. [[Мала војна во Унгарија]]. Победата претставува една од најзначајните на Османлиите против Фердинанд I, најмногу поради тоа што градот во следните 150 години бил под нивна контрола<ref>Garnier, p.200</ref>.
Една од најнеуспешните војни и битки на Сулејман I е [[Опсада на Виена (1529)|опсадата на Виена]] во [[1529]] година. Опсадата претставува крајна точка на [[Османлиски војни во Европа|османлиската инвазија во Европа]], бидејќи по битката бил ставен крај на османлиското проширување во [[Европа]], иако во [[1683]] година имал уште [[Опсада на Виена 1683)|еден обид]] за зазимање на градот.
Во последните дваесет години бил под влијание на неговата омилена [[Рокселана]], која успеала да стане законска жена на султанот, нешто што не можела да постигне ниту една од наложниците на изминатите два века. Започнувајќи кампања во Унгарија, Сулејман не доживеал да победи. Неговата смрт била скриена и раководењето со империјата продолжило без султанот, но во негово име, додека да дојде на престолот неговиот син од Роксолана – [[Селим II]], со кој започнала ерата на падот на империјата.
== Наводи ==
{{наводи}}
{{Отомански султани}}
[[Категорија:Отомански султани од 16 век]]
[[Категорија:Родени во 1494 година]]
[[Категорија:Починати во 1566 година]]
{{Link FA|en}}
{{Link FA|th}}
{{Link FA|ur}}
{{Link FA|zh}}
[[af:Süleyman I]]
[[ar:سليمان القانوني]]
[[an:Solimán I o Magnifico]]
[[ast:Solimán el Magníficu]]
[[az:Sultan Süleyman Qanuni]]
[[bn:উসমানীয় সাম্রাজ্যের শাহেনশাহ প্রথম সুলাইমান]]
[[be:Сулейман I]]
[[be-x-old:Сулейман I]]
[[bg:Сюлейман I]]
[[bs:Sulejman I]]
[[br:Suleiman ar Meurdezus]]
[[ca:Solimà I el Magnífic]]
[[cs:Sulejman I.]]
[[cy:Swleiman I]]
[[da:Süleyman 1.]]
[[de:Süleyman I.]]
[[et:Suleiman I]]
[[el:Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής]]
[[en:Suleiman the Magnificent]]
[[es:Suleiman Kanuni]]
[[eo:Sulejmano la 1-a]]
[[eu:Suleiman I.a]]
[[fa:سلیمان یکم]]
[[hif:Suleiman the Magnificent]]
[[fr:Soliman le Magnifique]]
[[gl:Suleiman I]]
[[gan:蘇萊曼一世]]
[[ko:쉴레이만 1세]]
[[hy:Սուլեյման I]]
[[hr:Sulejman I.]]
[[id:Suleiman I]]
[[is:Súleiman mikli]]
[[it:Solimano il Magnifico]]
[[he:סולימאן הראשון]]
[[ka:სულეიმან I]]
[[kk:Сүлеймен І]]
[[la:Suleimanus I (sultanus Ottomanicus)]]
[[lv:Suleimans I]]
[[lt:Suleimanas Didysis]]
[[hu:I. Szulejmán oszmán szultán]]
[[ml:സുൽത്താൻ സുലെയ്മാൻ]]
[[mr:पहिला सुलैमान, ओस्मानी सम्राट]]
[[ms:Sulaiman al-Qanuni]]
[[nl:Süleyman I]]
[[ja:スレイマン1世]]
[[no:Suleiman I den store]]
[[nn:Süleyman I]]
[[oc:Soliman lo Magnific]]
[[pnb:سلیمان اعظم]]
[[ps:سلیمان ۱]]
[[pl:Sulejman Wspaniały]]
[[pt:Solimão, o Magnífico]]
[[ro:Soliman I]]
[[rue:Сулейман Пышный]]
[[ru:Сулейман I]]
[[sq:Sulejmani i I]]
[[scn:Solimanu lu Magnìficu]]
[[simple:Suleiman the Magnificent]]
[[sk:Süleyman I.]]
[[sl:Sulejman I.]]
[[ckb:سوڵتان سولەیمان قانونی]]
[[sr:Сулејман I]]
[[sh:Sulejman I]]
[[fi:Suleiman Suuri]]
[[sv:Süleyman I]]
[[tl:Suleiman I]]
[[ta:முதலாம் சுலைமான்]]
[[th:สุลต่านสุลัยมานแห่งจักรวรรดิออตโตมัน]]
[[tr:I. Süleyman]]
[[tk:Süleýman I]]
[[uk:Сулейман I Пишний]]
[[ur:سلیمان اعظم]]
[[vi:Suleiman I]]
[[war:Suleiman I]]
[[diq:I. Süleyman]]
[[bat-smg:Suleimans Dėdlīsės]]
[[zh:苏莱曼一世 (奥斯曼帝国)]]
| |||