Шагринска кожа: Разлика помеѓу преработките

[[Податотека:BalzacMagicSkin01.jpg|мини|десно|220п|Илустрација на ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“ од 1897, нацртана од Адриен Моро, а издадена од George Barrie & Son]]

'''Шагринска кожа''' ({{lang-fr|La Peau de chagrin}}) е [[роман]] од [[Франција|францускиот]] романописец и драматург, [[Оноре де Балзак]] (1799–1850), издаден во [[1831 во книжевноста|1831]] година. Дејството, сместено во почетокот на XIX век во [[Париз]], ја кажува приказната за едно младо момче кое наоѓа парче [[шагрен]] со моќ да ја исполни секоја негова желба. Но, со секоја посакана желба кожата се намалува и црпи дел од неговата физичка енергија. ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“ припаѓа на ''Философските„Философски студии''студии“ - група од Балзаковата [[романорека]], ''„[[Човечка комедија]]''“.

''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“ цврсто го втемелува Балзак како значаен писател во Франција. Неговиот друштвен круг значајно се проширил и почнал страсно да биде баран од издавачи за идни проекти. Книгата послужила како катализатор на низа писма кои тој ги разменувал со полската баронеса [[Евелина Хањска]], која подоцна станала и негова жена. Исто така ја инспирирал и операта на [[Гиселер Клеб]], ''[[Смртоносни желби]]''.

Во 1830, [[Оноре де Балзак]] штотуку почнал да се здобива со препознатливост како писател. Иако неговите родители го убедувале да се занимава со право, тој сакал да стане автор и некаде во 1819 конечно се одлучил. Неговата мајка била многу вознемирена кога слушнала за неговата одлука, но сепак таа и неговиот татко решиле да му дадат малку пари, под услов целосно да се посвети на пишувањето и да им дава пола од заработката за секое негово издадено дело.<ref>Robb, стр. 52–53; Gerson, стр. 29; Maurois, стр. 51–54. The amount he received from his parents is disputed; Gerson says it was 750&nbsp;francs per year; Maurois indicates 1500. Robb writes that his parents supported his new career "quite generously".</ref> Откако се преселил во мала соба блиску ''Библиотеката на Арсенал''Арсеналот во [[Париз]], Балзак напорно пишувал една година, но без успех. Исфурстриран, се вратил кај своите родители и почнал да позајмува пари од нив за да може да продолжи понатаму со пишувањето. Следните неколку години ги поминал во пишување на нискоквалитетни романи, кој ги издавал под мноштво [[псевдоним]]и. Дел од заработката од тие романи ја споделувал со своите родители, но сепак сè од 1828 тој сè уште им должел педесет илјади [[франк|франци]].<ref>Maurois, стр. 72–128; Gerson, стр. 52–83.</ref>

Во тоа време, француската литература склона на фантастични приказни била заострена со преводот на т.н. колекција ''Фантастични„Фантастични приказни''приказни“ на германскиот писател [[Ернест Теодор Вилхелм Хофман]], во 1829; [[Готски роман|готската фикција]] на англиската писателка [[Ен Редклиф]]; и со романот ''Мртовото„Мртовото магаре и гилјотината жена''жена“ од 1829 на францускиот автор [[Жулс Жанин]].<ref name="Bert5960">Bertault, стр. 59–60; Pritchett, стр. 108.</ref> Иако планирал роман во истата традиција, Балзак го презирал терминот „фантастичен“, еднаш нарекувајќи го „вулгарен термин за жанр во својот прв блесок на новост, за сигурност, но веќе земено и злоупотребувано во голема мера од светот“.

Насловот ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“ првпат се појавил на печат на 9 декември, 1830, со мало споменување во една статија која Балзак ја пишувал за ''La Caricature'' под псевдонимот Алфред Кодро. Неговиот албум ја вклучува следнава белешка, веројатно напишана во исто време: „Изумот на кожа која претставува живот. Источна приказна.“ („L'invention d'une peau qui représente la vie. Conte oriental.“)<ref name="Mill68">Millott, стр. 68.</ref> Една недела подоцна, тој издал приказна-фрагмент наречена „Последниот Наполеон“ („Le Dernier Napoléon“) во ''La Caricature'', под името „Анри Б...“. Во неа, млад човек ја губи својата последна монета „[[наполеонка]]“ во париска коцкарска куќа и решава да оди на мостот [[Понт Ројал]] и да се фрли од него.<ref name="Mill68"/> Во тоа време, Блазак не размислувал многу околу својот проект. Тој го нарекувал „парче темелна бесмислица во литературен смисол, но во која се обидувам да ги преставам моменталните случувања во овој тежок живот низ кој еден генијалец поминува без да постигне нешто“.<ref>Quoted in Maurois, стр. 174.</ref> По долго размислување, неговото мислење за приказната се подобрило.<ref name="Mill68"/>

Конечно, во август 1831, ''Шагринска„Шагринска кожа: философска приказна''приказна“ (''La Peau de chagrin: Conte philosophique'') била издадена во два дела. Тоа било рекламен успех и Балзак ги искористил своите врски во светот на парижаните за да биде широко разгледувана и критикувана. Книгата брзо се распродала и до крајот на месецот уште еден договор бил потпишан: Балзак ќе добие 4.000&nbsp;[[Француски франк|франци]] ако продаде 1,200&nbsp;дополнителни примероци. Ова второ издание вклучува серија од 12 други приказни со фантастични елементи и било издадено под насловот ''Философски„Философски романи и приказни''приказни“ (''Romans et contes philosophiques''). Трето издание, распределно на 4 дела, се појавило во март 1833.<ref>Millott, стр. 70–71; Maurois, стр. 180–181.</ref>

''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“ содржи три поглавја: „Амајлија“ („Le Talisman“), „Бездушна жена“ („La Femme sans cœur“) и „Умирање“ („L’Agonie“). Првото издание содржи предговор и „Моралност“ („Moralité“) кои се отстранети во понатамошните изданија.<ref> name="mill6971"</ref> Епилог се појавува веднаш по последното поглавје.

Меѓутоа, ова вклучување на фантазија е во најголем дел план со кој авторот ја дискутира [[човечката природа]] и [[општество]]то. Всушност, една критика, претпоставува дека „приказната би била речиси иста и без неа“.<ref>Oliver, стр. 82.</ref> Балзак користел натприродни елементи во своите романи напишани за пари кои ги издавал под ''[[псевдоним]]и'', но нивното присуство во ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“ сигнализираат пресврт кај неговиот пристап кон [[Симболизам|симболизмот]]. Кога користел фантастични предмети и настани во порани дела, тие во најголем дел биле заплетни точки или едноставни средства за исчекување. Со ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“, од друга страна, амајлијата ја претставува душата на Валентин; во исто време, неговата смрт е симболична на поголемо друштвено опаѓање.<ref>Dedinsky, стр. 36.</ref> Вистинските фокуси на Балзак во романот од 1831 се моќта на човечката желба и природата на општеството по Јулската револуција.<ref name="fant-real">Hunt, стр. 39; Bertault, стр. 61; Millott, стр. 74; Affron, стр. 84; Pritchett, стр. 108.</ref> Францускиот писател и критичар [[Фелисиен Марко]] дури предложил дека симболизмот во романот дозволува почиста анализа отколку самостојните [[студија на случај|студии на случаии]] кај другите романи на Балзак; со отстранување на анализите до апстрактно ниво, станува по некомплицирано од варијанти на самостојни личности. Како [[обичен човек]], Валентин ги прикажува есенцијалните карактеристики на човечката природа, а не одреден човеков пристап на дилемата која ја нуди кожата.<ref>Marceau, стр. 37–38.</ref>

Во предговорот на првото издание на книгата, Балзак размислува за корисноста на фантастичните елементи: „[Писателите] ја измислија вистината, по аналогија, или пак тие го ''гледаат''„гледаат“ предметот кој треба да се опише, без разлика дали предметот им приоѓа или пак ти му приоѓаат нему&nbsp;... Човекот ја има моќта да го внесе светот во неговиот мозок или пак мозокот е неговата амајлија со која тој ги поништува законите на времето и просторот?“<ref>Quoted in Bertault, стр. 45. Original emphasis.</ref> Критичарите се согласуваат дека целта на Балзак во ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“ е претходното.<ref name="fant-real"/>

[[Податотека:Peau de chagrin squiggle.jpg|мини|десно|150п|Искривената линија од IX том, IV поглавје од романот на [[Лоренс Стерн]] ''„[[Тристрам ШаниШенди]]''“ од 1759 е испечатен на почетокот на романот на Балзак.<ref name="Sterne">Sterne, Laurence. ''Tristram Shandy''. New York: W. W. Norton & Company, 1980. ISBN 0-393-95034-4. стр. 426. The image in Balzac's novel is a mirror image of the original.</ref>]]

Во почетокот на романот, Балзак вклучува слика од романот на [[Лоренс Стерн]], ''„[[Тристрам Шани]]''“: искривена линија нацртана во воздухот од лик кој бара да ја изрази слободата која се ужива „додека човек е слободен“.<ref name="Sterne"/> Балзак никогаш не ја објаснил целта зад употребата на симболот, а неговата значајност во ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“ е предмет на дебатирање. Во неговиот детален преглед на ''Човечката„Човечката комедија''комедија“, Херберт Џ. Хант ја поврзува „змиулесто искривената линија“ со „кривулестиот дизајн“ на романот на Балзак.<ref>Hunt, стр. 39.</ref> Критичарот Мартин Кејнс, пак, наведува дека сликата ја симболизира неможноста на јазикот да се изрази една идеја целосно. Оваа дилема, тој продолжува, е директно поврзана со конфликтот помеѓу волјата и знаењето посочени од продавачот на почетокот на романот.<ref>Kanes, стр. 82–84.</ref>

[[Податотека:Transfiguration Raphael.jpg|thumb|right|''„[[Преобразба (Рафаело)|Преобразба]]''“, слика на Рафаело, го пронаоѓа протагонистот на романот; лицето на [[Исус Христос]] може да „да ја прекине разгорувачката мака која ја консумира срцевината на неговите коски“.<ref>Balzac, стр. 26.</ref>]]

Големото внимание од печатот пробудило огормен интерес кај јавноста. [[Шарл Филипон]], пријател на Балзак и уредник на ''La Caricature'' му напишал на Балзак недела по објавувањето: „не може да се дојде до ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“. [[Исидор Жерар|Гранвил]] мораше да запре со сè за да ја прочита, бидејќи библиотекарот на секој половина час праќаше некој да праша дали завршил со читање.“<ref name="MaurQuot180"/> Пријатели од секаде му пишувале на Балзак, истакнувајќи дека е премногу тешко да се дојде до примерок од книгата.<ref>Maurois, стр. 180.</ref> Второто издание било издадено еден месец подоцна кое било проследено со пародии и различни други дела изведени од книгата. Пријателот на Балзак [[Теофил Готје]] во својата збирка приказни од 1833, ''Les Jeunes-France'', ја споменал ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“ на смешен начин. Пресликувајќи ја гозбата од романот, еден од ликови изјавува: „Во овој миг треба да истурам вино на мојот елек&nbsp;... Така пишува на 171 страна од ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“&nbsp;... А треба и да фрлам монета од 100 суа во воздухот за да видам дали постои Бог или не.“<ref name="Quoted"/>

Романот го поставил Балзак како значајна фигура во светот на француската книжевност. Издавачи меѓусебно се бореле околу тоа кој ќе ги издава неговите идни дела, а тој бил на врвот на списокот за луѓе кои треба да се поканат на општествени збиднувања во Париз.<ref>Gerson, стр. 105–106; Maurois, стр. 180–181.</ref> Балзак се гордеел со успехот на неговиот роман и му изјавил на издавачот на весникот ''L'Avenir'': „Elle est donc le ''point de départ'' de mon ouvrage“ („Ова е ''пресвртна точка'' во моето творештво“).<ref>Quoted in Dedinsky, стр. 37. Original emphasis</ref> Сè уште популарен дури и по неговата смрт, ''Шагринска кожа''кожа“ е издадено уште деветнаесет пати помеѓу 1850 и 1880.<ref>Bellos, стр. 92.</ref>

Кога ја развил шемата за организирање на сите свои романи и приказни во една романорека насловена ''„[[Човечка комедија]]''“, Балзак ја сместил ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“ на почетокот од делот наречен ''Филозовски„Философски студии''студии“. Како и другите дела од оваа категорија&nbsp;– вклучувајќи го слично автобиографскиот роман ''„[[Луј Ламбер (роман)|Луј Ламбер]]''“ (1832)&nbsp;– вклучува филозофски и натприродни елементи. Но служи и како мост за реализмот во ''Студии„Студии за манирите''манирите“, каде се наоѓаат најголемиот дел од неговите дела.<ref>Oliver, стр. 84.</ref>

[[Податотека:Hanska Holz Sowgen 1825.jpg|мини|десно|Полската баронеса [[Евелина Хањнска]] откако ја прочитала ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“, му пратила писмо на Балзак насловено ''L'Étrangère'' („Странецот“). Тие се венчале во 1850.]]

Популарноста на романот достигнала до [[Украина]], каде [[барон]]есата по име [[Евелина Хањска]] читала за романтие на Балзак од весници кои ги добивала од Париз. Интригирана, таа порачала примероци од неговите дела, кои ги читала со своите пријатели и роднини од [[Волињ]]. Тие биле импресионирани од разбирањето кон жените кое тој го покажал во ''Физиологија„Физиологија на бракот''бракот“, но сметале дека ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“ ги прикажала во сурово светло. Хањска напишала писмо до Балзак, насловено ''L'Étrangère'' („Странецот“) и го испратила од [[Одеса]] на 28 февруари, 1832.<ref>Robb. стр. 223–224; Gerson, стр. 154–155. Hańska's signature ''L'Étrangere'' is sometimes translated as "The Unknown" or "The Foreigner".</ref>

Балзаковиот роман бил адаптиран за [[либерто]]то на операта од 1959 на [[Гиселер Клеб]], ''„[[Смртоносните желби]]''“.<ref>[http://www.boosey.com/pages/opera/moreDetails.asp?musicID=26053 "Klebe, Giselher - Die tödlichen Wünsche"]. [http://www.boosey.com/ Boosey & Hawkes]. Retrieved on 26 May 2008.</ref> <!--1977-1978 the German composer [[Fritz Geißler]] composed ''Das Chagrinleder'' after a libretto by [[Günther Deicke]]. In 1989–1990 the Russian composer [[Yuri Khanon]] wrote the big [[ballet]] ''L’Os de chagrin'' (''The Shagreen Bone'') after the libretto by Balzac's text and the [[opera]]-[[interlude]] with.<ref name="Os de Chagrin">[http://www.etvnet.ca/media/221896/Shagrenevaja-kost] // «Os de Chagrin» on eTV '''[[{{ru]]'''}}</ref> In [[1992]] a [[Biographical film|biographic]] [[Mockumentary|pseudo-documentary]] in a form of opera-film based on his opera ''L`os de Chagrin'' ([[:ru:Шагреневая кость (фильм)|«Chagrenevaia Kost»,ru]]).-->

Се смета дека романот е можно влијание на романот на [[Оскар Вајлд]] ''„[[Сликата на Доријан Греј]]''“ (1890), иако оваа хипотеза е одбиена од повеќе школари. Протагонистот, Доријан Греј, добива магичен портрет со чија помош тој останува засекогаш млад.<ref>Nickerson, Charles C. [http://www.oscholars.com/TO/Appendix/Library/Vivian_Grey_and_Dorian_Gray.htm "Vivien Grey and Dorian Gray"]. ''The Times Literary Supplement'', No. 909: 14 август 1969 - [http://www.oscholars.com/ The Oscholars]. Retrieved on 26 мај 2008.</ref>

Во 1960 хрватскиот аниматор [[Владимир Кристл]] прави краток цртан филм насловен ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“ ({{lang-hr|Šagrenska koža}}), инспириран од романот.<ref> Zagreb Film catalogue [http://www.zagrebfilm.hr/katalog_film_detail_e.asp?sif=545] </ref>

При крајот на животот, австрискиот [[психоаналитичар]] [[Зигмунд Фројд]] почувствувал посебна поврзаност кон романот на Балзак, верувајќи дека неговиот свет се намалува како кожата на Валентин.<ref>Roazen, Paul. ''Freud and His Followers''. Cambridge, MA: Capo Press, 1992. ISBN 0-306-80472-7. стр. 541.</ref> Дијагностициран со [[тумор]], Фројд решил да изврши [[самоубиство]]. Откако ја прочитал ''Шагринска„Шагринска кожа''кожа“, му рекол на својот лекар: „Оваа беше соодветна книга за мене; раскажува за намалување и прегладнување.“ Следниот ден, лекарот му дал прекумерна доза на [[морфин]] и Фројд умрел.<ref>von Unwerth, Matthew. ''Freud's Requiem: Mourning, Memory, and the Invisible History of a Summer Walk''. London: Continuum International Publishing Group, 2006. ISBN 0-8264-8032-2. стр. 187–189.</ref>