Нобелова награда за литература: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с r2.7.1) (Бот Додава: diq:Müjganeya Nobeli |
с ситна поправка, дополнување |
||
Ред 2:
| name = Нобелова награда за литература
| image =
| caption =
| description = Извонредни придонеси во книжевноста
| presenter = [[Шведска академија]]
Ред 9:
| website = [http://nobelprize.org nobelprize.org]
}}
[[Податотека:Sully-Prudhomme.jpg|thumb|right|250px|[[Сали Придом|Рене-Франсоа-Арман Придом]] (1839–1907), [[Франција|француски]] [[поет]] и [[есеј|есеист]] е првиот добитник на Нобеловата награда за литература во [[1901]] година.]]
'''Нобеловата награда за литература''' ([[шведски јазик|шведски]]: ''Nobelpriset i litteratur'') е награда која се доделува секоја година, почнувајќи од [[1901]] на автор од некоја земја кој, според зборовите на [[Алфред Нобел]] од неговиот тестамент, го има напишано „најзначајното дело со[[идеализам|идеалистички]] тенденции“ (во оригинал на шведски: ''den som inom litteraturen har producerat det utmärktaste i idealisk riktning'').<ref name='nobelorglit'>{{цитирана веб страница|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/ |title=Нобеловата награда за литература| work=nobelprize.org}}</ref> <ref name='swedishref'>{{cite news | author=Џон Сатерленд| title=Мастило и плунка| publisher=The Guardian | url =http://books.guardian.co.uk/review/story/0,,2189673,00.html | work =Guardian Unlimited Books |date= [[13 октомври]] [[2007]] | pages = | language = англиски}}</ref> „Делото“ во овој случај се однесува на авторовиот опус, иако понекогаш се цитираат и поединечни дела. [[Шведска академија|Шведската академија]] одлучува кој, доколку и воопшто има некој, ќе ја прими наградата во соодветната година, а неговото име го објавува во почетокот на октомври.<ref name='swedac'>{{цитирана веб страница|url=http://www.swedishacademy.org/Templates/Article0.aspx?PageID=f6b62c21-7e52-408c-86f7-7eacd9144a13 | title=Нобеловата награда за литература|publisher=Шведска академија}}</ref>
Изборот на Нобел да го вметне зборот „идеалистичко“ или „идеално“ (во македонски превод) како основен критериум при одбирањето на лауреатите е причина за многу контроверзии и несогласувања. (шведскиот збор ''idealisk'' може да се преведе и како „идеалистички“ и како „идеален“.<ref name='swedishref'/>) Во почетокот на дваесеттиот век, Одборот за доделување на наградата се осврнува кон првото значење на зборот, и ова е единствената причина што автори од типот на [[Лав Толстој]] и [[Хенрик Ибзен]] не ја добиле Нобеловата награда. Сепак, во последно време, зборот е сфатен во многу послободното значење, па Нобеловата награда за литература се доделува и на писатели чии дела се од големо значење, но и на такви кои се залагаат за почитување на човековите права; вторава причина, за некои луѓе, е причина да се додаде и политичка конотација на наградите.<ref name='swedishref'/> <ref name='NSmith'>{{cite news | author=Нил Смит| title=Политичка заднина на наградата за Пинтер?| publisher=BBC News| url =http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/4339096.stm|date= [[13 октомври]] [[2007]] | pages = | language = англиски}}</ref>
Ред 36:
Во [[1974]] година, [[Греам Грин]], [[Владимир Набоков]] и [[Сол Белоу]] се номинирани, но не и наградени, на сметка на заедничките лауреати [[Ејвинд Џонсон]] и [[Хари Мартинсон]], и двајцата и самите членови на одборот. Белоу ќе ја добие Нобеловата награда во [[1976]]; ниту Грин, ниту Набоков нема да бидат наградени до крајот на нивните животи.<ref name='indierefa'>{{cite news | first= | last= | coauthors= | title=Повик кон Нобел: 100 години контроверзии | publisher= | url =http://news.independent.co.uk/europe/article319509.ece | work =The Independent |date= [[14 октомври]] [[2005]] | pages = | language = англиски}}</ref>
[[Хорхе Луис Борхес]]
Наградата за [[Дарио Фо]] во [[1997]] година на почетокот се смета за „доста несериозна“ од некои критичари, зашто на Фо, пред сѐ, се гледа како на актер и изведувач, и поради тоа што самиот тој е претходно цензуриран од [[Римокатоличка црква|Римокатоличката црква]].<ref name='forefa'>Џули Керол,[http://www.catholic.org/printer_friendly.php?id=23190§ion=Cathcom „ 'Папата и Вештерката' предизвика протести кај католиците“], ''Католички дух'', [[27 февруари]] [[2007]].</ref> [[Салман Ружди]] и [[Артур Милер]] често се меѓу фаворитите за добивање на наградата, но Нобелобиот одбор, нивните дела ги дефинира како „премногу предвидливи, премногу популарни“.<ref>[http://www.hartford-hwp.com/archives/62/016.html „Нобел го одби лево-ориентираниот шегаџија“], ''The Times'', [[10 октомври]] [[1997]].</ref>
Академијата е исто така критикувана поради тоа што одбива да го поддржи [[Салман Ружди]] во [[1989]] година, кога [[ајатолах]]от [[Хомеини]] издава [[фатва]] во која наредува убиство на писателот; двајца членови на академијата, се откажуваат од членството, по нејзиното одбивање да го поддржи Ружди.<ref name=bbcref2>{{cite news | title=Нобелови судии отстапија во знак на протест| publisher=BBC | url =http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/arts/4329962.stm | work =BBC News Online |date=[[11 октомври]] [[2005]] | accessdate = }}</ref><ref name=msnbc1>Associated Press, [http://www.msnbc.msn.com/id/9665122/ „Кој ја заслужува Нобеловата награда? Судиите не се согласни“], ''MSNBC'' [[11 октомври]] [[2005]].</ref>
Изборот на добитникот за [[2004]], [[Елфриде Јелинек]], наидува на протест од страна на еден виден член на академијата, [[Кнут Алунд]], кој активно не учествува во нејзината работа од [[1996]]; Алунд се откажува од членството, велејќи дека избирањето на Јелинек предизвикува „непоправлива штета“ за угледот на наградата.<ref name=bbcref2/><ref name=msnbc1/>
Ред 46:
Конечниот избор на блискиот пријател на Ружди, [[Харолд Пинтер]], за наградата во [[2005]] година, е одолговлечено за неколку дена, веројатно токму поради отказот на Алунд, но ова предизвикува нови контроверзии околу „политичката димензија“ на наградата на Шведската академија.<ref name=NSmith/>Проблемот со „политичката исправност“ продолжува и во наредните две години, поради доделувањето на наградата на [[Орхан Памук]] и [[Дорис Лесинг]].<ref name=Kellum>Дан Келум, [http://www.cbsnews.com/stories/2007/10/12/opinion/main3361514.shtml „Лесинговиот опус на политичка литература:] The Nation: скептиците велат дека ова е нелитерарна победа, но академијата ја гледа нејзината визионерска моќ“, ''CBS News'', од ''The Nation'' (колумна), [[14 октомври]] [[2007]].</ref>
Уште неколку големи писатели кои биле номинирани но (за многумина незаслужено) не ја добиле [[Нобелова награда|Нобеловата награда]] се кријат во имињата на [[Бертолт Брехт]], [[Антон Чехов]], [[Олдус Хаксли]], [[Џејмс Џојс]], [[Роберт Фрост]], [[Марсел Пруст]], [[Ана Ахматова]], [[Марина Цветаева]] и [[Вирџинија Вулф]].
== Листа на досегашни лауреати ==
Ред 721:
| {{ПЕР}}
| [[Шпански_јазик|шпански]]
|-
| [[2011]]
| [[Томас Транстромер]]
| {{ШВЕ}}
| [[Шведски јазик|шведски]]
|}
<small>* ''Години во кои има повеќе од еден лауреат''.</small>
== Најнаградени јазици ==
Ред 736 ⟶ 741:
| [[Германски јазик|Германски]] || 13
|-
| [[Шпански јазик|Шпански]] ||
|-
| [[Италијански јазик|Италијански]] || 6
|-
| [[Шведски јазик|Шведски]] ||
|-
| [[Руски јазик|Руски]] || 5
Ред 797 ⟶ 802:
| {{ИТА}} || 6
|-
| {{ШВЕ}} ||
|-
| {{СССР}} || 5
Ред 862 ⟶ 867:
|-
| {{СФРЈ}} || 1
|-
| {{ПЕР}} || 1
|}
Ред 867 ⟶ 874:
* [[Нобелова награда]]
==
{{наводи|2}}
| |||