Црна Гора: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [непроверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с r2.7.1) (Бот Менува: az:Monteneqro |
Filling in 5 references using Reflinks |
||
Ред 79:
}}
'''Црна Гора''' ([[црногорски јазик|црногорски]]: ''Crna Gora'') е независна држава на [[Балканскиот Полуостров]]. Црна Гора на југозапад излегува на [[Јадранското Море]], додека на запад граничи со [[Хрватска]], на северозапад со [[Босна и Херцеговина]], на североисток со [[Србија]], на исток со [[Косово]] и на југозапад граничи со [[Албанија]].<ref>{{cite web|url=http://maps.google.co.uk/maps?hl=en&tab=wl&q=goo |title=goo - Google Maps |publisher=Maps.google.co.uk |date=1970-01-01 |accessdate=2011-10-01}}</ref> Најголем и главен град на Црна Гора е [[Подгорица]], а [[Цетиње]] е назначен за „престолнина“ на Црна Гора како поранешен кралски главен град.<ref>[http://www.me/english/podaci/podaci.htm Basic data of Montenegro]{{dead link|date=October 2011}}</ref>
Историјата на Црна Гора датира уште од [[9 век]] со основањето на [[Дукља]], вазална држава на Византија. За тоа време, Дукља била владеена од династијата [[Воисављевиќи]]. Во [[1042]] година, на крајот од дваесетипетгодишното владеење, кралот Воислав ја добил битката кај [[Бар]] против [[Византија]] и Дукља станала независна држава. Својот подем и просперитет, Дукља ги здобила за време на владеењето на крал Михаило и неговиот син крал Богин.<ref>{{cite web|url=http://www.montenegro.org/duklja.html |title=Duklja, the first Montenegrin state |publisher=Montenegro.org |date= |accessdate=2011-10-01}}</ref> Од [[11 век]] државата почнала да се нарекува [[Кнежевство Зета]], но оваа држава завршила со нејзиното инкорпорирање кон [[Рашка]] и почетокот на династијата [[Црноевиќи]] кога Зета почнала да се нарекува и со денешното име - Црна Гора. Од [[Отоманската империја]], Црна Гора се одделила во [[1878]] година. Од [[1918]] година државата била дел од повеќето политички формации на Југославија, за на 21 мај 2006 година на референдум Црна Гора гласа за независност, додека на 3 јуни истата година независноста и официјално била прогласена.
Според [[Индекс на човеков развој|Индексот на човеков развој]], Црна Гора е класифицирана како развиена држава. Црна Гора е член на [[ООН]], [[ОБСЕ]], [[Совет на Европа|Советот на Европа]] и различни меѓународни организации. Црна Гора има поднесено барање за членство во [[ЕУ]].<ref>
== Етимологија ==
Името '''Црна Гора''' за прв пат се користи во [[1296]] година во прозивот на српскиот крал [[Стефан Урош II]] во контекст на регионот околу [[Скадарско Езеро]].<ref>Стара Црна Гора, Јован Ердељановић, 34. стр.</ref>
Во [[италија]]нските документи Црна Гора за прв пат се споменува во [[1348]] година како ''Cerna Gora'', а додека во Дубровачката република во [[1379]] со назив ''Cernagora''<ref>{{цитирана книга |last=Ћоровић |first=Владимир |authorlink= |coauthors= |title=Историја српског народа |year= |url= http://www.rastko.org.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/4_5_l.html |publisher= |location= |id= }}</ref>.
Ред 158:
Според пописот од 2011 година, Црна Гора имала население од 620.029 жители и најбројни етнички групи се [[Црногорци]]те и [[Срби]]те. 63.23% биле градско население, додека 36.77 било рурално население.<ref name="попис2011"/> Во бројки, населението изгледа вака<ref name="попис2011"/>:
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align:
||
|| '''620.029'''
|| 100
|-
| style="background:
▲| style="background:#F5F5DC;" align="center" | <small>Број</small>
▲| style="background:#F5F5DC;" align="center" | <small>%</small>
▲| style="background:#c1c1c1;" | '''Вкупно'''
▲| style="background:#c1c1c1;" | 100
| style="background:#F5F5DC;" | [[Црногорци]]▼
| 278.865
| 44.98
|-
| style="background:
| 178.110
| 28.73
|-
| style="background:
| 53.605
| 8.65
|-
| style="background:
| 30.439
| 4.91
|-
| style="background:
| 20.537
| 3.31
|-
| style="background:
| 6.021
| 0.97
|-
| style="background:
| 2.054
| 0.33
|-
| style="background:
|6.251
| 1.01
|-
| style="background:
|2.103
|0.34
|-
| style="background:
| 1.833
| 0.30
|-
| style="background:
| 1.154
| 0.19
|-
| style="background:
|946
|0.15
|-
| style="background:
|900
| 0.15
|-
| style="background:
|427
| 0.07
|-
| style="background:
|354
|0.06
|-
| style="background:
|337
| 0.05
|-
| style="background:
|257
| 0.04
|-
| style="background:
| 197
| 0.03
|-
| style="background:
|183
| 0.03
|-
| style="background:
| 181
| 0.03
|-
| style="background:
| 175
| 0.03
|-
| style="background:
| 135
| 0.02
|-
| style="background:
|131
| 0.02
|-
| style="background:
|104
|0.02
|-
| style="background:
|1.202
| 0.19
|-
| style="background:
|3.0170
| 4.87
|-
| style="background:
| 3.358
| 0.54
|}
Ред 283 ⟶ 282:
Според пописот во 2003 година, Црна Гора имала 620.145 жители и воглавно населението било составено од Црногорци, Срби, Бошњаци, Хрвати и Албанци. Во бројки, етничкиот состав на населението изгледало вака:
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align:
||
▲| style="background:#F5F5DC;" |
| style="
| style="
|
|
|| 100
| style="background:#c1c1c1;" | 100▼
|-
| style="background:
| 267,669
| 43.16
|-
| style="background:
| 198,414
| 31.99
|-
| style="background:
| 48,184
| 7.77
|-
| style="background:
| 45,163
| 5.03
|-
| style="background:
| 24,625
| 3.97
|-
| style="background:
| 6,811
| 1.1
|-
| style="background:
| 2,601
| 0.42
|-
| style="background:
| 1,860
| 0.3
|-
| style="background:
| 38,818
| 6.26
Ред 334 ⟶ 333:
[[Податотека:Religious map of Montenegro by municipality mk.svg|thumb|right|300px|Карта на главните религии според пописот од 2011.]]
Повеќето од жителите на Црна Гора се [[Православие|православни]], припадници на [[Црногорска православна црква|Црногорската православна црква]] и на [[СПЦ]]. Според уставот на Црна Гора, религијата е одвоена од државата и Црна Гора ја гарантира слободата за верска припадност. Покрај православната религија, втора по големина е [[ислам]]ската религија. Од вкупното население според пописот од 2011,<ref name="попис2011"/>
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align:
||
|| '''620.029'''
|| 100
|-
| style="background:
▲| style="background:#F5F5DC;" align="center" | <small>Број</small>
▲| style="background:#F5F5DC;" align="center" | <small>%</small>
▲| style="background:#c1c1c1;" | '''Вкупно'''
| style="background:#c1c1c1;" | '''620.029'''▼
| style="background:#c1c1c1;" | 100▼
| 446.858
| 72.07
|-
| style="background:
| 118.477<br />(99.038 исламска, 19.439 муслиманска)
| 19.11<br />(15.97 исламска, 3.14 муслиманска)
|-
| style="background:
| 21.299
| 3.44
|-
| style="background:
| 7.667
| 1.24
|-
| style="background:
| 1.460
| 0.24
|-
| style="background:
| 894
|0.14
|-
| style="background:
| 451
|0.07
|-
| style="background:
| 145
| 0.02
|-
| style="background:
| 143
| 0.02
|-
| style="background:
| 118
| 0.02
|-
| style="background:
| 16.180
| 2.61
|-
| style="background:
| 6.337
| 1.02
|}
:'''Белешка''': ''Во пописот од 2011 година, има две посебни графи за Исламот, односно исламска вероисповед и муслиманска вероисповед.''
Ред 400 ⟶ 398:
Процентуално, религиите според пописот од 2003 се застапени вака:
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align:
|- style="background:beige;"
||
|| '''620,145'''
|| 100
|-
| style="background:
▲| style="background:#F5F5DC;" align="center" | <small>Број</small>
▲| style="background:#F5F5DC;" align="center" | <small>%</small>
▲| style="background:#c1c1c1;" | '''Вкупно'''
| style="background:#c1c1c1;" | '''620,145'''▼
| 460,383
| 74.24
|-
| style="background:
| 110,034
| 17.74
|-
| style="background:
| 21,972
| 3.54
|-
| style="background:
| 27,756
| 4.48
Ред 431 ⟶ 429:
Поголем дел од црногорското население зборува на [[српски јазик]], поточно на ијекавскиот дијалект. Со независноста на Црна Гора се развила и идејата за посебен [[црногорски јазик]] кој сè уште не е кодифициран. Сепак, црногорскиот јазик е прв официјален јазик во Црна Гора, но службени јазици се и: [[албански јазик]], [[српски јазик]], [[босански јазик]] и [[хрватски јазик]]. Според пописот од 2011, во Црна Гора се зборува на<ref name="попис2011"/>:
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align:
|- style="background:beige;"
||
▲| style="background:#F5F5DC;" |
| style="
| style="
|
|
|| 100
|-
| style="background:
|265.895
| 42.88
|-
| style="background:
| 229.251
| 36.97
|-
| style="background:
| 33.077
| 5.33
|-
| style="background:
| 32.671
| 5.27
|-
| style="background:
| 12.559
| 2.03
|-
| style="background:
| 5.169
|0.83
|-
| style="background:
| 3.662
| 0.59
|-
| style="background:
| 2.791
| 0.45
|-
| style="background:
| 1.026
| 0.17
|-
| style="background:
| 618
| 0.10
|-
| style="background:
| 529
| 0.09
|-
| style="background:
| 369
| 0.06
|-
| style="background:
| 225
| 0.04
|-
| style="background:
| 224
| 0.04
|-
| style="background:
| 185
| 0.03
|-
| style="background:
| 129
| 0.02
|-
| style="background:
| 107
| 0.02
|-
| style="background:
| 101
|0.02
|-
| style="background:
| 3.318
| 0.54
|-
| style="background:
| 458
| 0.07
|-
| style="background:
| 24.748
| 3.99
|-
| style="background:
| 2.917
| 0.47
|}
Ред 535 ⟶ 532:
Според пописот од 2003 година во Црна Гора се зборува на:
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align:
||
▲| style="background:#F5F5DC;" |
| style="
| style="
|
|
|| 100
▲| style="background:#c1c1c1;" | 100
|-
| style="background:
| 393,740
| 63.49
|-
| style="background:
| 136,208
| 21.96
|-
| style="background:
| 34,078
| 5.49
|-
| style="background:
| 32,603
| 5.26
|-
| style="background:
| 2,791
| 0.45
|-
| style="background:
| 20,725
| 3.34
|