Црна Гора: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][непроверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
MastiBot (разговор | придонеси)
с r2.7.1) (Бот Менува: az:Monteneqro
BokicaK (разговор | придонеси)
Filling in 5 references using Reflinks
Ред 79:
}}
 
'''Црна Гора''' ([[црногорски јазик|црногорски]]: ''Crna Gora'') е независна држава на [[Балканскиот Полуостров]]. Црна Гора на југозапад излегува на [[Јадранското Море]], додека на запад граничи со [[Хрватска]], на северозапад со [[Босна и Херцеговина]], на североисток со [[Србија]], на исток со [[Косово]] и на југозапад граничи со [[Албанија]].<ref>{{cite web|url=http://maps.google.co.uk/maps?hl=en&tab=wl&q=goo |title=goo - Google Maps |publisher=Maps.google.co.uk |date=1970-01-01 |accessdate=2011-10-01}}</ref> Најголем и главен град на Црна Гора е [[Подгорица]], а [[Цетиње]] е назначен за „престолнина“ на Црна Гора како поранешен кралски главен град.<ref>[http://www.me/english/podaci/podaci.htm Basic data of Montenegro]{{dead link|date=October 2011}}</ref>
 
Историјата на Црна Гора датира уште од [[9 век]] со основањето на [[Дукља]], вазална држава на Византија. За тоа време, Дукља била владеена од династијата [[Воисављевиќи]]. Во [[1042]] година, на крајот од дваесетипетгодишното владеење, кралот Воислав ја добил битката кај [[Бар]] против [[Византија]] и Дукља станала независна држава. Својот подем и просперитет, Дукља ги здобила за време на владеењето на крал Михаило и неговиот син крал Богин.<ref>{{cite web|url=http://www.montenegro.org/duklja.html |title=Duklja, the first Montenegrin state |publisher=Montenegro.org |date= |accessdate=2011-10-01}}</ref> Од [[11 век]] државата почнала да се нарекува [[Кнежевство Зета]], но оваа држава завршила со нејзиното инкорпорирање кон [[Рашка]] и почетокот на династијата [[Црноевиќи]] кога Зета почнала да се нарекува и со денешното име - Црна Гора. Од [[Отоманската империја]], Црна Гора се одделила во [[1878]] година. Од [[1918]] година државата била дел од повеќето политички формации на Југославија, за на 21 мај 2006 година на референдум Црна Гора гласа за независност, додека на 3 јуни истата година независноста и официјално била прогласена.
 
Според [[Индекс на човеков развој|Индексот на човеков развој]], Црна Гора е класифицирана како развиена држава. Црна Гора е член на [[ООН]], [[ОБСЕ]], [[Совет на Европа|Советот на Европа]] и различни меѓународни организации. Црна Гора има поднесено барање за членство во [[ЕУ]].<ref>[{{cite web|last=Vucheva |first=Elitsa |url=http://euobserver.com/9/27301 |title=Montenegro files EU membership application] |publisher=Euobserver.com |date= |accessdate=2011-10-01}}</ref> Покрај тоа, Црна Гора е и кандидат за членство во [[НАТО]].<ref>[{{cite web|url=http://pcnen.com/detail.php?module=15&news_id=869 |title=Crna Gora u predvorju NATO-a] |publisher=Pcnen.com |date= |accessdate=2011-10-01}}</ref>
 
 
== Етимологија ==
 
Името '''Црна Гора''' за прв пат се користи во [[1296]] година во прозивот на српскиот крал [[Стефан Урош II]] во контекст на регионот околу [[Скадарско Езеро]].<ref>Стара Црна Гора, Јован Ердељановић, 34. стр.</ref>. Ова име најверојатно потекнува како карактеристика на регионот околу [[Ловќен]] кој бил прекриен со густа шума. Неговото значење се наоѓа во старословенскиот топоним за големи и густи гори или црни шумски предели<ref name="EJ">{{цитирана книга |last=Павичевић |first=Бранко |authorlink= |coauthors= |title=Енциклопедије Југославије |year= 1982 |publisher=ЈЛЗ Загреб |location= |id= }}</ref>.
 
Во [[италија]]нските документи Црна Гора за прв пат се споменува во [[1348]] година како ''Cerna Gora'', а додека во Дубровачката република во [[1379]] со назив ''Cernagora''<ref>{{цитирана книга |last=Ћоровић |first=Владимир |authorlink= |coauthors= |title=Историја српског народа |year= |url= http://www.rastko.org.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/4_5_l.html |publisher= |location= |id= }}</ref>.
Ред 158:
Според пописот од 2011 година, Црна Гора имала население од 620.029 жители и најбројни етнички групи се [[Црногорци]]те и [[Срби]]те. 63.23% биле градско население, додека 36.77 било рурално население.<ref name="попис2011"/> Во бројки, населението изгледа вака<ref name="попис2011"/>:
 
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #7f7f7f; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|- style="background:#F5F5DCbeige;" |
||
| style="backgroundtext-align:#F5F5DCcenter;" align="center" | <small>Број</small>
| style="backgroundtext-align:#F5F5DCcenter;" align="center" | <small>%</small>
|- style="background:#c1c1c1;" | 100
| style="background:#c1c1c1;" | '''Вкупно'''
|| '''620.029'''
|| 100
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Црногорци]]
| style="background:#F5F5DC;" align="center" | <small>Број</small>
| style="background:#F5F5DC;" align="center" | <small>%</small>
|-
| style="background:#c1c1c1;" | '''Вкупно'''
| style="background:#c1c1c1;" | '''620.029'''
| style="background:#c1c1c1;" | 100
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Црногорци]]
| 278.865
| 44.98
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Срби]]
| 178.110
| 28.73
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Бошњаци]]
| 53.605
| 8.65
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Албанци]]
| 30.439
| 4.91
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Муслимани]]
| 20.537
| 3.31
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Хрвати]]
| 6.021
| 0.97
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Балкански Египќани|Египќани]]
| 2.054
| 0.33
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Роми]]
|6.251
| 1.01
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''[[Срби]]-[[Црногорци]]''
|2.103
|0.34
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" |''[[Црногорци]]-[[Срби]]''
| 1.833
| 0.30
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Југословени]]
| 1.154
| 0.19
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Руси]]
|946
|0.15
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Македонци]]
|900
| 0.15
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Босанци]]
|427
| 0.07
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Словенци]]
|354
|0.06
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Унгарци]]
|337
| 0.05
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Црногорци|''Муслимани-Црногорци'']]
|257
| 0.04
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Горанци]]
| 197
| 0.03
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Бошњаци|''Муслимани-Бошњаци'']]
|183
| 0.03
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Бошњаци|''Бошњаци-муслимани'']]
| 181
| 0.03
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Црногорци|''Црногорци-муслимани'']]
| 175
| 0.03
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Италијанци]]
| 135
| 0.02
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Германци]]
|131
| 0.02
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Турци]]
|104
|0.02
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''регионална припадност''
|1.202
| 0.19
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''без определба''
|3.0170
| 4.87
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''други''
| 3.358
| 0.54
|-
|}
 
Ред 283 ⟶ 282:
Според пописот во 2003 година, Црна Гора имала 620.145 жители и воглавно населението било составено од Црногорци, Срби, Бошњаци, Хрвати и Албанци. Во бројки, етничкиот состав на населението изгледало вака:
 
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #7f7f7f; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|- style="background:#F5F5DCbeige;" |
|-
||
| style="background:#F5F5DC;" |
| style="backgroundtext-align:#F5F5DCcenter;" align="center" | <small>Број</small>
| style="backgroundtext-align:#F5F5DCcenter;" align="center" | <small>%</small>
|- style="background:#F5F5DCc1c1c1;" | [[Црногорци]]
|-
| style="background:#c1c1c1;" | '''Вкупно'''
| style="background:#c1c1c1;" | '''620.145'''
|| 100
| style="background:#c1c1c1;" | 100
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Црногорци]]
| 267,669
| 43.16
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Срби]]
| 198,414
| 31.99
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Бошњаци]]
| 48,184
| 7.77
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Албанци]]
| 45,163
| 5.03
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Муслимани]]
| 24,625
| 3.97
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Хрвати]]
| 6,811
| 1.1
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Роми]]
| 2,601
| 0.42
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Југословени]]
| 1,860
| 0.3
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''други''
| 38,818
| 6.26
Ред 334 ⟶ 333:
[[Податотека:Religious map of Montenegro by municipality mk.svg|thumb|right|300px|Карта на главните религии според пописот од 2011.]]
 
Повеќето од жителите на Црна Гора се [[Православие|православни]], припадници на [[Црногорска православна црква|Црногорската православна црква]] и на [[СПЦ]]. Според уставот на Црна Гора, религијата е одвоена од државата и Црна Гора ја гарантира слободата за верска припадност. Покрај православната религија, втора по големина е [[ислам]]ската религија. Од вкупното население според пописот од 2011,<ref name="попис2011"/>, 75.77% се Христијани, а 19.11 се Муслимани, односно :
 
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #7f7f7f; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|- style="background:#F5F5DCbeige;" |
||
| style="backgroundtext-align:#F5F5DCcenter;" align="center" | <small>Број</small>
| style="backgroundtext-align:#F5F5DCcenter;" align="center" | <small>%</small>
|- style="background:#c1c1c1;" | 100
| style="background:#c1c1c1;" | '''Вкупно'''
|| '''620.029'''
|| 100
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;"| [[Православие|Православна вероисповед]]
| style="background:#F5F5DC;" align="center" | <small>Број</small>
| style="background:#F5F5DC;" align="center" | <small>%</small>
|-
| style="background:#c1c1c1;" | '''Вкупно'''
| style="background:#c1c1c1;" | '''620.029'''
| style="background:#c1c1c1;" | 100
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Православие|Православна вероисповед]]
| 446.858
| 72.07
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Ислам|Исламска вероисповед/ муслиманска вероисповед]]
| 118.477<br />(99.038 исламска, 19.439 муслиманска)
| 19.11<br />(15.97 исламска, 3.14 муслиманска)
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Католицизам|Католичка вероисповед]]
| 21.299
| 3.44
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Атеисти]]
| 7.667
| 1.24
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Христијани]]
| 1.460
| 0.24
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Адвентизам|Адвентисти]]
| 894
|0.14
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Агнистицизам|Агностици]]
| 451
|0.07
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Јеховини сведоци]]
| 145
| 0.02
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Протестанти]]
| 143
| 0.02
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Будисти]]
| 118
| 0.02
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''без определба''
| 16.180
| 2.61
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''други''
| 6.337
| 1.02
|-
|}
:'''Белешка''': ''Во пописот од 2011 година, има две посебни графи за Исламот, односно исламска вероисповед и муслиманска вероисповед.''
Ред 400 ⟶ 398:
Процентуално, религиите според пописот од 2003 се застапени вака:
 
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #7f7f7f; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|- style="background:beige;"
||
| style="backgroundtext-align:#F5F5DCcenter;" align="center" | <small>Број</small>
| style="backgroundtext-align:#F5F5DCcenter;" align="center" | <small>%</small>
|- style="background:#c1c1c1;" | '''620.029'''
| style="background:#c1c1c1;" | '''Вкупно'''
|| '''620,145'''
|| 100
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Православие]]
| style="background:#F5F5DC;" align="center" | <small>Број</small>
| style="background:#F5F5DC;" align="center" | <small>%</small>
|-
| style="background:#c1c1c1;" | '''Вкупно'''
| style="background:#c1c1c1;" | '''620,145'''
| style="background:#c1c1c1;" | 100
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Православие]]
| 460,383
| 74.24
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Ислам во Црна Гора|Ислам]]
| 110,034
| 17.74
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Католицизам во Црна Гора|Католицизам]]
| 21,972
| 3.54
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''други''
| 27,756
| 4.48
Ред 431 ⟶ 429:
Поголем дел од црногорското население зборува на [[српски јазик]], поточно на ијекавскиот дијалект. Со независноста на Црна Гора се развила и идејата за посебен [[црногорски јазик]] кој сè уште не е кодифициран. Сепак, црногорскиот јазик е прв официјален јазик во Црна Гора, но службени јазици се и: [[албански јазик]], [[српски јазик]], [[босански јазик]] и [[хрватски јазик]]. Според пописот од 2011, во Црна Гора се зборува на<ref name="попис2011"/>:
 
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #7f7f7f; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|- style="background:beige;"
|-
||
| style="background:#F5F5DC;" |
| style="backgroundtext-align:#F5F5DCcenter;" align="center" | <small>Број</small>
| style="backgroundtext-align:#F5F5DCcenter;" align="center" | <small>%</small>
|- style="background:#c1c1c1;" | 100
|-
| style="background:#c1c1c1;" | '''Вкупно'''
| style="background:#c1c1c1;" | '''620.029'''
|| 100
| style="background:#c1c1c1;" | 100
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[српски јазик|српски]]
|265.895
| 42.88
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Црногорски јазик|црногорски]]
| 229.251
| 36.97
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Босански јазик|босански]]
| 33.077
| 5.33
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[албански јазик|албански]]
| 32.671
| 5.27
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[српскохрватски јазик|српскохрватски]]
| 12.559
| 2.03
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[ромски јазик|ромски]]
| 5.169
|0.83
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Босански јазик|''бошњачки'']]
| 3.662
| 0.59
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[хрватски јазик|хрватски]]
| 2.791
| 0.45
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[руски јазик|руски]]
| 1.026
| 0.17
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''[[Српски јазик|српско]]-[[црногорски јазик|црногорски]]''
| 618
| 0.10
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[македонски јазик|македонски]]
| 529
| 0.09
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''[[Црногорски јазик|црногорско]]-[[српски јазик|српски]]''
| 369
| 0.06
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[унгарски јазик|унгарски]]
| 225
| 0.04
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''[[хрватски јазик|хрватско]]-[[српски јазик|српски]]''
| 224
| 0.04
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[англиски јазик|англиски]]
| 185
| 0.03
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[германски јазик|германски]]
| 129
| 0.02
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[словенечки јазик|словенечки]]
| 107
| 0.02
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[романски јазик|романски]]
| 101
|0.02
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''мајчин јазик''
| 3.318
| 0.54
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''регионални јазици''
| 458
| 0.07
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''без определба''
| 24.748
| 3.99
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''други''
| 2.917
| 0.47
|-
|}
 
Ред 535 ⟶ 532:
Според пописот од 2003 година во Црна Гора се зборува на:
 
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #7f7f7f; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|- style="background:#c1c1c1beige;" | 100
|-
||
| style="background:#F5F5DC;" |
| style="backgroundtext-align:#F5F5DCcenter;" align="center" | <small>Број</small>
| style="backgroundtext-align:#F5F5DCcenter;" align="center" | <small>%</small>
|- style="background:#c1c1c1;" | '''620,145'''
|-
| style="background:#c1c1c1;" | '''Вкупно'''
| style="background:#c1c1c1;" | '''620,145'''
|| 100
| style="background:#c1c1c1;" | 100
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[српски јазик|српски]]
| 393,740
| 63.49
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Црногорски јазик|црногорски]]
| 136,208
| 21.96
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[Босански јазик|босански]]
| 34,078
| 5.49
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[албански јазик|албански]]
| 32,603
| 5.26
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | [[хрватски јазик|хрватски]]
| 2,791
| 0.45
|-
| style="background:#F5F5DCbeige;" | ''други''
| 20,725
| 3.34